Ο κόσμος που ξέραμε…

γράφει στο peripteron.eu ο Βαγγέλης Πάλλας, ∆ηµοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής IFJ / SPJ

Ο Κόσμος που ξέραμε δεν υπάρχει πια ..Η υπερδεκαετής κρίση ειδικά στην Ευρώπη αποκάλυψε το κυνικό πρόσωπο του νεοφιλελευθερισμού αλλά και την αδυναμία του να προτείνει λύσεις για το αδιέξοδο που δημιούργησε ..Η μεγάλη μάχη θα δοθεί για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης του 2023 με το ισχύον να βρίσκεται σε αναστολή.. Η Ε.Ε. της απόκλισης και των ανισοτήτων είναι χωρισμένη σε τρείς γεωγραφικές— οικονομικές ενότητες χωρών κοινών συμφερόντων ..η φτωχή Ανατολική της Δεξιάς αντίδρασης η πλούσια Κέντρο-βόρεια των Νεοφιλελεύθερων κανόνων και η Νότια δέσμια του Χρέους…

Στην Ανατολική Ε.Ε. ηγούνται κυβερνήσεις με ακροδεξιές θέσεις όπως η Πολωνία η Ουγγαρία και ακολουθούν η Τσεχία η Σλοβακία και η Κροατία παρότι είναι προσδεδεμένοι στο Γερμανικό οικονομικό άρμα..Οι Βαλτικές χώρες και η Πολωνία είναι τα προκεχωρημένα φυλάκια των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας.

Στην Κεντρική —Βόρεια Ε.Ε. ηγείται η Γερμανία με alter ego την Ολλανδία..Η Γερμανία ισορροπεί σε λεπτό σκοινί αι δεν μπορεί να χάσει την εμπορική παγκοσμιοποίηση της με την Κίνα δεν ξεχνάει την ενεργειακή της Οστ Πολίτικ με τη Ρωσία που με την εισβολή στην Ουκρανία άλλαξε στροφή..παραμένει ωστόσο πιστή στα Νατοίκά σχέδια των ΗΠΑ …Επιζητά την κοινή διαχείριση των Γαλλικών πυρηνικών για κοινή αμυντική πολιτική και χαμηλές οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην Ε.Ε. ώστε να μην πληγεί το Γερμανικό σχέδιο..Μαζί με Γαλλία και Ιταλία αναζητά ζώνες επιρροής σε Μ. Ανατολή και Β Αφρική …Εάν η αντιμετώπιση αυτών των περιοχών γίνει με τη γνωστή νεοαποικιοκρατική λογική τότε η πολιτική αυτή θα γυρίσει ως ανεξέλεγκτο μπούμερανγκ στην Ε.Ε…

Στο νότο η Γαλλία η ντε φάκτο ηγέτιδα δύναμη μετά τις προεδρικές εκλογές αναζητά λύσεις στα πολλά νέα μικρά πυρηνικά εργοστάσια για ενεργειακή κάλυψη των οποίων η ασφάλεια δεν είναι εγγυημένη γιατί το κόστος κατασκευής τεράστιο και η λειτουργία τους απαιτεί χρόνια..Σχετική μελέτη σε 123 χώρες απέδειξε ότι οι χώρες ατομικής ενέργειας ρυπαίνουν ουσιαστικά το ίδιο με τις υπόλοιπες …Σήμερα η Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις από τις δράσεις όπως η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος ..αλλά και από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας …Μια άλλη παράμετρος αφορά την ενίσχυση της απήχησης του δεξιού υπερεθνικιστικού λαίκισμού σε πολλές ευρωπαίκές χώρες ένα φαινόμενο που μεταξύ άλλων καλλιεργεί κλίμα εχθρότητας εναντίον προσφύγων και μεταναστών..

Η Αστάθεια χαρακτηρίζει τα Δ .Βαλκάνια με κίνδυνο αναζωπύρωσης των εθνικισμών με στρατηγικά συμφέροντα των τριών υπερδυνάμεων και της Ε.Ε. στην περιοχή..Το αδιέξοδο των συμφωνιών του Dayton η αμφιταλάντευση της Σερβίας μεταξύ Κίνας –Ρωσίας και Ε.Ε. και ο γόρδιος δεσμός του Κόσοβο είναι αποσταθεροποιητικοί παράγοντες στα Δ Βαλκάνια…

Το θερμό μέτωπο μεταξύ των υπερδυνάμεων βρίσκεται στον Δ Ειρηνικό /Ινδικό Ωκεανό..Είναι το πέρασμα για να φτάσει σε Ευρώπη και Αφρική ο Κινεζικός θαλάσσιος δρόμος του Μεταξιού …Στις Φιλιππίνες εδρεύει η US Pacific Command ενώ βάσεις των ΗΠΑ βρίσκονται σπαρμένες σε νησιά του Ειρηνικού… mare nostrum των ΗΠΑ.. Στην Μέση Ανατολή οι Συμφωνίες του Αβραάμ με μεσολάβηση πάντα των ΗΠΑ μεταξύ Ισραήλ και των σουνιτικών μοναρχιών του Κόλπου και ειδικά με τα Ηνωμένα Αραβικά αλλά και το Μαρόκο αποτελούν κυρίως μια συμμαχία ενάντια στο Ιράν… Το Ισραήλ στοχεύει στη διεύρυνση της επιρροής του για συνεργασία με Αραβικές και Αφρικανικές χώρες στο νέο πάζλ της Μ Ανατολής …Χωρίς όμως επίλυση του παλαιστινιακού ζητήματος με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ οι συμφωνίες αυτές είναι ασταθείς…

Το σιιτικό Ιράν έχει τεράστια προβλήματα λόγω πανδημίας αλλά και οικονομικά λόγω του Δυτικού εμπάργκο αλλά έχοντας την Ρωσοκινεζική υποστήριξη παραμένει ισχυρή περιφερειακή δύναμη… Μετά την εισβολή στην Ουκρανία και την πρόσφατη στρατηγική 25ετη συμφωνία με την Κίνα θα ακολουθήσει η μακροπρόθεσμη συνολική συμφωνία συνεργασίας με την Ρωσία..

Στην ίδια περιοχή η Τουρκία προσπαθεί να γίνει η περιφερειακή υπερδύναμη που θα ηγεμονεύσει στον σουνιτικό άξονα με συμμάχους το Πακιστάν και το Κατάρ… Έχοντας απωλέσει τη δυνατότητα κατοχής των ενεργειακών αποθεμάτων του Ιράκ προσπαθεί να ελέγξει τουλάχιστον μέσω Ιντλίμπ τον κεντρικό οδικό άξονα Συρίας –Ιράκ… Ταυτόχρονα διεκδικεί να είναι πέρασμα της κινεζικής BRI..Τα οικονομικά προβλήματα δεν έχουν κάμψει τη την στρατηγική της Τουρκίας…

Σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη φορά η Ιστορία της Ευρώπης δεν μπορεί να γίνει κατανοητή αν δεν εστιάσουμε στην αλληλεπίδραση της Ευρώπης με πολιτισμούς του υπόλοιπου κόσμου …Παράλληλα μέσω της εμπορικής επαφής της κατάκτησης και της πνευματικής .θρησκευτικής και πολιτικής επιρροής αλλά τελικά και μέσω της αποαποικιοποίησης οι ευρωπαίκές δυνάμεις και οι πολιτισμοί επηρέασαν τις ιστορικές πραγματικότητες των μη Δυτικών λαών …Οι αποικιακές αυτοκρατορίες της Ευρώπης σφυρηλατήθηκαν μέσω της στρατιωτικής της υπεροχής και των μονόπλευρων δολοφονικών πολέμων που διεξήγαγε εναντίον αυτόχθονων λαών…

Με αφορμή την πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία ήρθαν εντονότερα στην επιφάνεια δυσεπίλυτα προβλήματα που αφορούν τον ενεργειακό και επισιτιστικό τομέα τα οποία γίνονται δυσκολότερα λόγω των αναπτυσσόμενων γεωστρατηγικών και γεωπολιτικών σχεδιασμών… Δεν χωράει αμφιβολία ότι η κρίση είναι άλλοθι για να παρθούν ταχείες αποφάσεις σε ζητήματα ενεργειακού προσανατολισμού και μετάβασης…

Η περίοδος 2000-2014 με τις ιστορικές πρωτοβουλίες των διαφόρων προοδευτικών κυβερνήσεων της περιοχής εγκαινίασε μια πολύ ελπιδοφόρα απόπειρα χειραφέτησης και περιφερειακής ολοκλήρωσης της Λατινικής Αμερικής.. Η δυναμική αυτή ανακόπηκε από τη γαλάζια παλινόρθωση και την εκ νέου πρόσδεση στον Αμερικανικό άξονα… .Όμως το περιφερειακό εκκρεμές δεν σταμάτησε να κινείται και σήμερα επανέρχονται αισιόδοξα μηνύματα πχ..στη Χιλή και η ιστορική επιστροφή στη Βραζιλία του Λούλα..

…Ήρθε ο καιρός να καταλάβουμε ότι καμιά αλλαγή δεν είναι ούτε ουτοπική ούτε ειδυλλιακή..Είμαστε υπεύθυνοι για τις επιλογές μας και για την ίδια μας την ιστορία…

Η Κούβα είναι μια κοινωνία που δεν έρχεται σε σύγκρουση με την κυβέρνηση αλλά οι νεότερες γενιές της συνδέονται όλο και λιγότερο με τις θεμελιώδεις αξίες της Επανάστασης …Υπάρχει τάση για διεύρυνση των πολιτικών δικαιωμάτων και του πολιτικού πλουραλισμού. .Η πετυχημένη υγειονομική αντιμετώπιση της πανδημίας και η παραγωγή πετυχημένων εμβολίων δείχνουν το υψηλό Know-how της χώρας στον κλάδο..

Ο αυταρχισμός βρίσκεται σε ανοδική πορεία στην Ευρώπη και στην Κεντρική Ασία… Ορισμένα κράτη επέδειξαν μια άνευ προηγουμένου θρασύτητα στην περιφρόνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων η οποία απείλησε να κάνει τις δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα νεκρό γράμμα και να μετατρέψει τις περιφερειακές οργανώσεις σε ανούσια φόρουμ για κενό διάλογο.. Οι πολιτικές θρησκευτικές οικονομικές και πολιτισμικές ανησυχίες που επηρεάζουν την Ευρώπη και τον κόσμο σήμερα μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά εφόσον εξετάσουμε τις ρίζες και την εξέλιξη τους κατά το παρελθόν…

Η κρατική υπέρβαση και η περιφρόνηση των παραδοσιακών ελέγχων και ισορροπιών είναι μέρος της αυταρχικής τάσης που κυριαρχεί σε πολλές χώρες του κόσμου..Ορισμένες κυβερνήσεις συνεχίζουν να υπερβαίνουν τα όρια της νόμιμής δράσης κάτω από το προπέτασμα καπνού του covid-19 των μεταναστευτικών κρίσεων και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας/εξτρεμισμού…Οι κυβερνήσεις ανέπτυξαν όλο και πιο εξελιγμένα τεχνικά μέσα για χρήση ενάντια στους επικριτές τους.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό της κρατικής υπερβολής είναι η διάβρωση της Δικαστικής ανεξαρτησίας σχεδόν σε όλο τον κόσμο …Ο κόσμος που ξέραμε δεν υπάρχει πια… αλλάζει καθημερινά …Πολλές κυβερνήσεις προσπαθούν να φιμώσουν την κριτική να βάλουν φίμωτρο στις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν παράπονα και να αποτρέψουν διαδηλώσεις στους δρόμους …Σε ορισμένες χώρες οι πρωταρχικοί κίνδυνοι για την ελευθερία των ΜΜΕ είναι η συκοφάντηση και η δίωξη των δημοσιογράφων με απίθανες κατηγορίες και η συνεχής παρακολούθηση δημοσιογράφων που ασκούν κριτική στις κυβερνήσεις..πχ Ελλάδα..

Στην αποτυχία αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης η ευθύνη της Ε.Ε. έχει ιδιαίτερη σημασία έναντι του υπολοίπου κόσμου λόγω του ρόλου της στις παγκόσμιες εκπομπές μέχρι σήμερα και του πλούτου της… Ο ρατσισμός εναντίον των Μαύρων των Μουσουλμάνων των Ρομά και των Εβραίων έχει αυξηθεί …Ήταν δύσκολο να μην δούμε ρατσισμό στις πολιτικές εμβολίων και κλίματος των Ευρωπαίκών χωρών προς τον υπόλοιπο κόσμο …Ο ρατσισμός συχνά συμβαδίζει με τον σεξισμό και την ομοφοβία ..Μαζικές δολοφονίες με οικοφασιστική ρητορική έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες όπου κυβερνούν συντηρητικές-ακροδεξιές κυβερνήσεις .

Αποτέλεσμα της εισβολής στην Ουκρανία ο πόλεμος στην Αιθιοπία και οι συγκρούσεις σε Αφγανιστάν Μπουρκίνα Φάσο Μιανμάρ Νιγηρία και Κονγκό είναι ότι πάνω από 100 εκατ. εκτοπισμένοι να έχουν χάσει την πατρίδα τους..

Ο κόσμος συνεχώς αλλάζει …Υπάρχουν τόσοι ήρωες ανάμεσα μας που μπορούν να γίνουν παραδείγματα προς μίμηση μα εμείς τους προσπερνάμε σαν υπότιτλούς με μικρά γράμματα γιατί έχουμε μάθει να διαβάζουμε μόνο τίτλους …Η ζωή έγινε ένα κουβάρι που ξετυλίγεται κάθε μέρα μα παραμένει μπερδεμένο …Κεφάλια που συνήθισαν να κοιτούν χαμηλά στο χώμα και ξέχασαν να σηκώνουν το βλέμμα στο γαλάζιο του ουρανού…

Η διεθνής πολεμική αντιπαράθεση οξύνεται και ο πλανήτης είναι χωρίς ορατή διέξοδο από τον πόλεμο..τα σημεία τριβής άμεση ή δια αντιπροσώπων πολεμική αντιπαράθεση των μεγάλων δυνάμεων απλώνονται στον χάρτη πολλαπλασιάζοντας τους κινδύνους ευρύτερης ανάφλεξης… .Για να κατανοήσουμε τον νεότερο κόσμο είναι σήμερα ακόμη σημαντικότερη η κατανόηση της Ιστορίας ..μεταβολές που έχουν συμβεί πολύ πρόσφατα από την απειλή της τρομοκρατίας μέχρι την αναβίωση ενός επιθετικού λαίκισμού που στοχεύει τους μετανάστες και τους πρόσφυγες..

Για το ορισμό της Ιστορίας υπεύθυνη στάση δεν είναι να κρύβεις αλλά να αντέχεις να δεις και την αλήθεια των άλλων να βιώνεις τον δικό σου πόνο αλλά και να νιώσεις τον πόνο των άλλων..