Οι αόρατοι της Ιστορίας

Επιμέλεια: Πάλλας Βαγγέλης Δημοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής IFJ/SPJ

Οι αόρατοι άνθρωποι είναι αυτοί που επέλεξαν ή αναγκάστηκαν να ζουν έξω από τα στερεότυπα και τους θλιβερούς συντηρητικούς κοινωνικούς και ιστορικούς κανόνες…

 Τους συναντάμε αλλά και δεν τους  βλέπουμε, γιατί η ιστορία τους έχει σκεπάσει με ένα αόρατο πέπλο…

Είναι οι διαφορετικοί άνθρωποι που η ιστορία τους έχει ξεχάσει στα χρονοντούλαπά της. Είναι αυτοί που οδηγούν μέσα από την  ομίχλη της ιστορίας τους ανθρώπους σε αναγέννηση.

Για τους αόρατους ανθρώπους, δεν μπορούμε να αδιαφορούμε, δεν  μπορούμε να δεχόμαστε ότι δεν υπάρχουν. Δεν είναι φυσιολογικό.

… Είμαι ένας αόρατος άνθρωπος. Όχι, δεν είμαι φάντασμα από κείνα που στοίχειωναν τον Έντγαρ Άλαν Πόε, ούτε είμαι κανένα από κείνα τα εκτοπλάσματα του Χόλυγουντ. Είμαι ένας υπαρκτός άνθρωπος, ένας άνθρωπος με σάρκα και οστά, με ίνες και υγρά, και μπορώ μάλιστα να υποστηρίξω πως διαθέτω και μυαλό. Είμαι αόρατος απλώς επειδή οι άνθρωποι αρνούνται να με δουν…» 

ΡΑΛΦ ΕΛΙΣΟΝ – Αόρατος άνθρωπος.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που αν και αποτελεί μέλος της καθόλα οργανωμένης και αλληλέγγυας, όπως ευαγγελίζονται οι υπερασπιστές της, Ευρωπαϊκής Ένωσης – την ώρα τουλάχιστον που γράφεται το παρόν- δεν έχει αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία για τον πραγματικό αριθμό των αστέγων. Έχουν γίνει προσπάθειες για την καταμέτρησή τους από διάφορες MKO. Υπολογίζεται ανεπίσημα πως πάνω από 20.000 άνθρωποι κοιμούνται στον δρόμο, σε εγκαταλειμμένα σπίτια, σε άδειες αποθήκες ή στην καλύτερη περίπτωση σε ξενώνες.

Σε εποχές προμνημονιακές, παρότι η φτώχεια, η εξαθλίωση και η ανεργία κάθε άλλο παρά εξέλειπαν, το ζήτημα της στέγης και της τροφής δεν αποτελούσε μείζον θέμα για την ελληνική οικογένεια.

Τα τελευταία χρόνια η εικόνα της χώρας μοιάζει με ένα κακό σκηνικό, το οποίο κάποτε θεωρείτο μακρινή εικόνα από άλλους τόπους και καιρούς. Χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στους δρόμους και εκατομμύρια πολίτες ζουν με πενιχρό εισόδημα, συντάξεις πείνας ή βοηθούμενοι από γείτονες, συγγενείς και φίλους. Η κρατική υποστήριξη είναι σχεδόν ανύπαρκτη με τους τομείς της κοινωνικής πολιτικής να συρρικνώνονται καθημερινά.

Η περιθωριοποίηση των μη εχόντων, η επίρριψη της ευθύνης στον ίδιο τον πολίτη, που έχασε τα πάντα και τώρα ψάχνει στα σκουπίδια για αποφάγια, είναι γνωστή πρακτική. Αυτοί οι «άνθρωποι- φαντάσματα» χρησιμοποιούνται καταπώς βολεύει. Έχουν άλλοτε καταστεί συγκρίσιμα μεγέθη με τους υπολοίπους που έχουν ακόμη να φάνε, να πιουν και να κοιμηθούν, ώστε να νιώσουν οι τελευταίοι τυχεροί. Υπάρχουν και χειρότερα.

Η νέα τάση όμως είναι αυτή της ωραιοποίησης και της άρνησης. Ότι δε βολεύει δεν υφίσταται. Ή τουλάχιστον θα προσποιηθούν πως έτσι συμβαίνει, όχι για να πειστούν οι ίδιοι και συνεργοί τους, επειδή νιώθουν ενοχές και ευθύνες, μα για να πάψει πια ο κόσμος να γκρινιάζει την ώρα που οι ίδιοι πράττουν το απόλυτο τίποτα.

Έτσι, ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών αυτής της χώρας αντιμετωπίζεται σαν να είναι αόρατο. Δε χρειάζεται να συνδράμεις τον αόρατο, γιατί πολύ απλά δεν τον βλέπεις. Όλοι εκείνοι που πίστεψαν -όσοι πίστεψαν- ότι μπορεί έστω και λίγο να καλυτερεύσουν τα πράγματα με την ανάληψη της εξουσίας από νέους ηγέτες, κατέληξαν να περάσουν κι οι ίδιοι στη σφαίρα της «αορατότητας». Οι ηγεμόνες περπατούν στο δρόμο και δεν τους βλέπουν. Δεν τους βλέπουν και περιφέρουν με θράσος απύθμενο τη δική τους «τυφλότητα», ως πραγματικότητα.

Δεν γίνεται λόγος για απλή αποστασιοποίηση από την κοινωνία, μα για επίμονη παραποίηση της αλήθειας, μιας αλήθειας που γίνεται ολοένα πιο άβολη. Αν γινόταν να εξαφανιστούν με ένα τρόπο μαγικό, οι άνθρωποι που δεν ευνοούν την παρουσίαση της «νοικοκυρεμένης πολιτικής», ίσως να βόλευε ακόμη περισσότερο.

Κι όμως όσο κι αν επιμένει ο κάθε υπερασπιστής των αντιλαϊκών κυβερνήσεων να αρνείται την ύπαρξή τους, η φτώχεια και η εξαθλίωση έχουν ταυτότητα Όσο κι αν εννοεί ο οιοσδήποτε να τις ντύνει με το μανδύα της φιλανθρωπίας, πετώντας ψίχουλα και σέρνοντας τους ανθρώπους σε ατελείωτες ουρές για ένα πιάτο φαγητό ή ένα επίδομα αστείο, το οποίο όταν φτάνει η σειρά τους τελικά δε δικαιούνται.

… Αυτούς  στο σκοτάδι δεν τους βλέπει κανείς… 

Μπέρτολ Μπρεχτ

Οι «αόρατοι άνθρωποι» είναι εδώ, σε κάθε γωνιά να υπενθυμίζουν ότι όλα πήγαν και πάνε στραβά. Υπάρχουν, αφού πλήρωσαν οι ίδιοι πολύ ακριβά τους κακούς χειρισμούς των ιθυνόντων.

Υπάρχουν, αναπνέουν, αγαπούν, ονειρεύονται, έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν και να ζήσουν. Το δικαίωμα στη στέγη και στην εργασία είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο, σε ένα σύνταγμα αστικό, από το οποίο παραβιάστηκε κάθε λέξη. Θα είναι ως φαίνεται και αυτό αόρατο.

Είμαστε όλοι αόρατοι!

Οι αόρατοι είναι οι άνθρωποι που δε φαίνονται, δεν ακούγονται, δε λαμβάνονται υπ’ όψιν. 

Είναι η πλειοψηφία των απλών ανθρώπων που επιθυμούν:

• Τερματισμό της βίας, από όπου κι αν προέρχεται. Αρκετά θύματα θρηνήσαμε. Η βία είναι ανήθικη κι αναποτελεσματική. Οδηγεί σε αδιέξοδο.
• Πολιτική και οικονομία στην υπηρεσία των ανθρώπων και της φύσης, όχι αφηρημένων εννοιών όπως η αγορά, το χρήμα, το κέρδος…
• Αντιμετώπισης της κρίσης με ανάπτυξη της γεωργίας, του τουρισμού, των ΑΠΕ. Όχι με δάνεια και ύφεση. 
• Μείωση των αμυντικών δαπανών. Είναι άχρηστες και θέτουν σε κίνδυνο την ειρήνη. 
• Αύξηση των δημοσίων δαπανών για υγεία και παιδεία, όχι των ιδιωτικών.
• Απεξάρτηση από το πετρέλαιο και τον εισαγόμενο ηλεκτρισμό και το φυσικό αέριο, επένδυση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). 
• Απεξάρτηση από τα μονοπώλια της τεχνολογίας, προώθηση της ήπιας οικιακής τεχνολογίας. 
• Τα δημόσια αγαθά όπως το νερό, η υγεία, η εκπαίδευση και η ενέργεια να είναι προσβάσιμα σε όλους. Έναν κόσμο με κεντρική αξία τον άνθρωπο. 

Οι Αόρατοι είναι ειρηνική διαμαρτυρία για το σήμερα.

Ήρθε η ώρα να γίνουμε ορατοί, να ακουστούμε με ρυθμό, με χρώμα, με ευαισθησία, με όραμα. 

Γιατί η διαφορά ανάμεσα στο όνειρο και στην πραγματικότητα είναι η δράση. 

Αόρατοι άνθρωποι κάτω από το χαλί

Αόρατοι άνθρωποι. Πεζοδρόμια στενά και κακοφτιαγμένα, με δέντρα πάνω στις πλάκες -πού να περάσω το πονεμένο μου το πόδι; Σκάλες στα σπίτια, πώς να τις ανέβω, αλήθεια; Πονάω, ρε φίλε κι είναι κι αυτό που σε κοιτάζουν περίεργα, διερευνητικά: Τι κακό να την βρήκε, τόσο νέα και τόσο πονεμένη;

Αόρατοι άνθρωποι σε αστικά κλουβάκια. Το καρότσι: Της μαμάς με το παιδί, του ανάπηρου, η γριά με το μπαστούνι, η νέα κι άτυχη -εγώ- ο τυφλός, πού θα περπατήσουν, αλήθεια; Δεν ξέρουμε τι σημαίνει ύπαρξη πέρα από το λογοτεχνικό δράμα, το φτιαχτό διήγημα. Τι να είναι αυτό που μας κρατάει σπίτια μας, όταν η πόλη γίνεται ανοιξιάτικη. Δεν ξέρουμε τι συμβαίνει για τους «μικρούς» του θεού, τα ατελή δημιουργήματα. Κάτω από το χαλί. Τα Λεχαινά, οι δεμένοι άνθρωποι, κατώτερος θεός και κόλαση. Κρύφτε, κρύφτε τους όλους, κάψτε τους. Σκοτώστε τους, ποιον ενδιαφέρει. Τα διαμερίσματα, φυλακισμένοι στα σπίτια μας, βρέχει και πού να πας, πώς να κατέβεις τη σκάλα; Σκέφτηκε ποτέ κανείς ότι στις τουαλέτες τον μπαρ δεν υπάρχει τρόπος να φτάσει το αμαξίδιο;

1,1 δις … αόρατοι άνθρωποι

«Αόρατοι» άνθρωποι που ζουν την καθημερινότητά τους χωρίς καμία απόδειξη ταυτότητας. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο κομμάτι του παγκόσμιου πληθυσμού δεν μπορεί να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης.

Μεταξύ αυτών των «αόρατων ανθρώπων» διαπιστώνει το πρόγραμμα της Παγκόσμιας Τράπεζας «Ταυτοτοποίηση για την Ανάπτυξη» (ID4D), το ένα τρίτο είναι παιδιά ευάλωτα στη βία, των οποίων οι γεννήσεις δεν έχουν δηλωθεί και καταγραφεί.

Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα οξύ σε γεωγραφικές περιοχές όπου οι κάτοικοι βρίσκονται αντιμέτωποι με τη φτώχεια, τις διακρίσεις, τις επιδημίες ή τις ένοπλες συγκρούσεις.

Όπως λένε οι υπεύθυνοι του προγράμματος ID4D το πρόβλημα προκύπτει από διάφορους παράγοντες, με ένα από τα σημαντικότερα την απόσταση μεταξύ των ανθρώπων αυτών και των κρατικών υπηρεσιών.

Αόρατοι πρόσφυγες

Μέρα με τη μέρα γιγαντώνεται το πρόβλημα των ανθρώπων που μένουν έξω από το σύστημα προστασίας, το οποίο είναι κι ελλιπές, με αποτέλεσμα να στερούνται νομιμοποιητικών εγγράφων, να είναι άστεγοι και να μην έχουν καμία πρόσβαση σε υπηρεσίες. Οι άνθρωποι αυτοί παραμένουν «αόρατοι», ενώ, την ίδια ώρα είναι εκτεθειμένοι σε πολλούς κινδύνους και φαίνεται ότι κανείς δε μιλάει για αυτούς. Μέσα σε αυτόν τον πληθυσμό υπάρχουν πολλοί ευάλωτοι, όπως γυναίκες, παιδιά κι ιδιαίτερα ασυνόδευτοι ανήλικοι, άνθρωποι με προβλήματα υγείας.

Στη μαρτυρία του Μουστάφα καταγράφονται οι κίνδυνοι και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος που αναζητεί άσυλο και διεθνή προστασία.

Για λόγους προστασίας του συνεντευξιαζόμενου, δεν αναφέρεται το πραγματικό του όνομα.

Η μαρτυρία του Μουστάφα

«Το όνομά μου είναι Μουστάφα και γεννήθηκα στο Αφγανιστάν, αλλά ήμουν μωρό όταν φύγαμε με τους δικούς μου για το Ιράν. Σήμερα, είμαι δεκαέξι (16) χρονών. Στην οικογένειά μου είμαστε εγώ, η μάνα μου κι ο μικρότερος αδερφός μου που είναι δεκατεσσάρων (14) χρονών. Εκείνος είναι στο Ιράν με τη μάνα μου. Τον πατέρα μου δεν τον γνώρισα ποτέ, αλλά απ’ ότι μου λέει η μητέρα μου ήταν στον πόλεμο και πολεμούσε. Εκείνος άφησε τη μάνα μου και παντρεύτηκε κάποια άλλη. Η μάνα μου λέει ότι σκοτώθηκε στους πολέμους.»

Η ζωή στο Ιράν και το προσφυγικό ταξίδι

«Στο Ιράν πήγα σχολείο για οκτώ (8) χρόνια. Κάποια στιγμή με βγάλανε από το σχολείο γιατί δεν είχα χαρτιά. Εκεί ήταν πολύ δύσκολη η κατάσταση γιατί κάθε μέρα ζούσα με το φόβο ότι θα μας συλλάβουν και θα μας επιστρέψουν στο Αφγανιστάν. Στην περιοχή από την οποία κατάγομαι, ο πόλεμος συνεχίζεται μέχρι και σήμερα κι εκεί επικρατούν οι Ταλιμπάν. Η μάνα μου δούλευε σε διάφορα σπίτια, έπλενε, καθάριζε έκανε οτιδήποτε μπορούσε για να έχουμε τουλάχιστον ένα πιάτο φαγητό στο σπίτι μας. Μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα και το να μας συλλάβουν και να μας πάνε πίσω στο Αφγανιστάν μας προκαλούσε τρόμο.

Δε θυμάμαι, πραγματικά, καθόλου τη διαδρομή προς την Τουρκία. Θυμάμαι, όμως, ότι ήταν πολύ δύσκολη κι επικίνδυνη. Στο δρόμο για την Τουρκία βρήκα κι άλλους φίλους που επιχειρούσαν το ταξίδι. Έναν από αυτούς, τον έπιασαν οι Τούρκοι και τον επέστρεψαν πίσω. Αυτός ήταν, τότε, 17χρονών. Ελπίζω να είναι καλά. Οι περισσότεροι ήμασταν στην ίδια ηλικία (σ.σ. ανήλικοι).

Ταξίδεψα μόνος. Δεν υπήρχαν χρήματα για τη μάνα μου και τον αδερφό μου. Από την Τεχεράνη μέχρι τα σύνορα του Ιράν ήρθαμε με IX. Κι από εκεί μέχρι την Τουρκία κάναμε πάρα πολλές ώρες, περνούσαμε βουνά και ποτάμια. Έφτασα τελικά στο Ντογκουμπάγιαζιντ. Εκεί μας έκαναν κάποια χαρτιά. Από εκεί μέχρι την Κωνσταντινούπολη κάναμε περίπου δώδεκα (12) ώρες με λεωφορείο. Έμεινα και δούλεψα στην Κωνσταντινούπολη για ένα χρόνο ως ράφτης. Η ζωή εκεί ήταν πολύ δύσκολη. Δεν είχα κανένα χαρτί που αποδείκνυε ποιος ήμουν, ενώ ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού μου έλεγε τακτικά «όταν φωνάζω πρέπει να κρυφτείς». Πληρωνόμουν χίλιες διακόσιες (1200) λίρες (σ.σ. 183,60 ευρώ) το μήνα και δούλευα δώδεκα (12) ώρες τη μέρα. Στα σπίτια που μέναμε πληρώναμε παραπάνω από τους άλλους γιατί μας έλεγαν ότι υπάρχει ο κίνδυνος να μας πιάσει η αστυνομία. Κάποια στιγμή έπρεπε να φύγω. Ήξερα ότι χρειάζομαι πολλά λεφτά για να κάνω το ταξίδι στην Ελλάδα. Κι αν με έπιαναν κιόλας θα με γυρνούσαν στο Αφγανιστάν. Στην Κωνσταντινούπολη έμεινα κάτι λιγότερο από δώδεκα (12) μήνες.»

Η άφιξη στην Ελλάδα

«Έπρεπε να βρω έναν διακινητή. Εγώ σκεφτόμουν να πάω στη Γερμανία. Αυτό το οποίο είχα μάθει για εκεί είναι πως θα μπορούσα να έχω μία στέγη, να ζω σε ένα προστατευμένο περιβάλλον έτσι ώστε να μπορώ να πάω στο σχολείο και μετά να σταθώ στα πόδια μου. Για αυτό ήταν σημαντικό για εμένα. Για την Ελλάδα ήξερα πως ήταν μία δύσκολη χώρα. Ήξερα πως οι συνθήκες είναι δύσκολες, ότι άνθρωποι μένουν στο δρόμο. Περίμενα, τουλάχιστον, ότι θα έχω κάπου να μείνω, θα έχω να φάω. Αυτό το οποίο μάθαινα για την Ελλάδα είναι ότι δε μπορείς να χτίσεις το μέλλον σου. Δε μπορείς να κάνεις πλάνα, να σπουδάσεις, να δουλέψεις».

Έφτασα στην Ελλάδα πριν από περίπου πέντε (5) μήνες. Ήμασταν για οκτώ (8) ώρες σε ένα κλειστό βαν. Μείναμε για δύο νύχτες μέσα σε ένα δάσος. Μας έφαγαν τα κουνούπια. Κάποια στιγμή ξεκινήσαμε να περπατάμε προς τη θάλασσα. Βρήκαμε ένα φουσκωτό το οποίο φουσκώσαμε εμείς. Μπήκαμε σε αυτό από την Αλεξανδρούπολη και κάναμε πέντε (5) ώρες να φτάσουμε στην Αθήνα. Ήμασταν τριάντα τέσσερα (34) άτομα μέσα στο φουσκωτό. Οκτώ (8) με δέκα (10) άτομα ταξιδεύαμε μόνοι κι οι υπόλοιποι ήταν παιδιά με τις μανάδες και τους πατεράδες τους.

Κάποια στιγμή μας πήρε στο κυνήγι η τουρκική ακτοφυλακή. Είχανε κάτι σαν γατζάκι το οποίο το έριξαν πάνω στη μηχανή και την πήρανε. Οι Τούρκοι πυροβόλησαν στον αέρα για να μας σταματήσουν. Φτάσαμε σε ένα σημείο που πλέον βλέπαμε τα ελληνικά πλοία. Πέντε (5) άτομα κολυμπήσαμε προς τα ελληνικά πλοιάρια. Όλοι οι υπόλοιποι μαζεύτηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή αφότου είχε κυκλώσει το φουσκωτό μας. Η ελληνική ακτοφυλακή μας παρέλαβε και μείναμε μαζί τους για δύο (2) περίπου ώρες. Μιλούσαν στο τηλέφωνο για να δουν πού θα μας πάνε». 

Η καθημερινότητα του Μουστάφα, η αναβολή για καταγραφή με την Υπηρεσία Ασύλου μετά από πέντε μήνες και το αβέβαιο μέλλον… 

«Έχω κάνει εγγραφή στον Ερυθρό Σταυρό και πηγαίνω εκεί μετά τις 08:00 πμ και μπαίνω στο wifi για να ψάξω για πληροφορίες. Μετά τις 10:00 πμ πηγαίνω κάπου που μας δίνουν δύο μπισκότα. Το μεσημέρι πηγαίνω στο Δήμο (σ.σ. στο συσσίτιο) και στέκομαι στη σειρά. Μετά γυρνάω στο δρόμο μέχρι να πάει 17:00 και να έρθω ξανά σε εσάς (σ.σ. Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων).

Όταν μπαίνω στο wifi ψάχνω πληροφορίες για το άσυλο. Να μάθω τι πρέπει να κάνω. Και διαβάζω και πολλές ειδήσεις. Διαβάζω κι ακούω για την Ελλάδα. Γράφω στο google και ψάχνω να μάθω τι συμβαίνει με την κατάσταση του ασύλου εδώ. Δυστυχώς βλέπω πολλά δυσάρεστα πράγματα. Από την πρώτη στιγμή που με ρώτησαν στο φυλάκιο είπα ότι ήθελα να κάνω αίτηση ασύλου και να μείνω στη χώρα. Μου έδωσαν ένα χαρτί και το υπέγραψα. Μου είπαν ότι πρέπει να στείλω ένα mail και να κάνω αίτηση. Εγώ δεν είχα τη δυνατότητα κι έτσι έστειλα από έναν φίλο μου. Εκείνος ήξερε το πως. Όταν μου ήρθε απάντηση, δυστυχώς ο φίλος μου είχε φύγει. (σ.σ. αυτό συνέβη κατά το διάστημα που διέμενε στο πάρκο).

Η ιστορία του Μουστάφα, ενός άστεγου παιδιού, μπερδεμένου, μόνου, είναι μία από τις πολλές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Αθήνα κι όχι μόνο. Είναι μία από τις πολλές που αντιμετωπίζουμε κι εμείς καθημερινά, μαζί με τις κοινότητες προσφύγων και μεταναστών.

Όταν προσέφυγε για βοήθεια σε εμάς, επικοινωνήσαμε άμεσα με την Υπηρεσία Ασύλου κι επιβεβαιώσαμε το ραντεβού του στις 14 Ιανουαρίου (σήμερα) για καταγραφή του αιτήματος του για άσυλο. Ο Μουστάφα επέστρεψε κλαίγοντας από την Υπηρεσία Ασύλου και μας ανέφερε ότι η καταγραφή του αναβλήθηκε για τις 25/6/2022. Ο Μουστάφα είναι σήμερα άρρωστος, παραμένει άστεγος και χωρίς δελτίο καταγραφής στα χέρια του, κάτι το οποίο τον αποτρέπει από την πρόσβαση στις αναγκαίες υπηρεσίες.

Αόρατοι άνθρωποι στον καιρό της πανδημίας

Σύμφωνα με μια άποψη στην πολιτική θεωρία, οι ηγέτες ενισχύονται σε περιόδους κρίσης, όταν μάλιστα αυτή προέρχεται από εξωγενείς παράγοντες όπως μια πανδημία. Και με δεδομένο ότι ο κορωνοϊός δεν έχει ούτε ιδεολογία ούτε πολιτική σκέψη, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι ο τέλειος εχθρός που θα ήθελε να αντιμετωπίσει ένας ηγέτης, με τον κυνισμό του Μακιαβέλι, για να ενισχύσει το προφίλ του στην κοινή γνώμη.

Αν δεχθούμε, λοιπόν, ως αληθή τη συγκεκριμένη θεώρηση, ας προχωρήσουμε τη σκέψη μας ένα βήμα παραπέρα: πώς θα ιεραρχούσε τις προτεραιότητές της για την αντιμετώπιση της υγειονομικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, που συνεπάγεται μια τέτοιου εύρους πανδημία, μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση; Θα επέλεγε να παρακάμψει τις ιδεοληπτικές της εμμονές ή στο όνομα της «εφικτής διαχείρισης» (και της προστασίας της εικόνας της) θα συνέχιζε -και θα ενίσχυε- πολιτικές πιστές στην ιδεολογία της;

Αυτό που σπάνια σκεφτόμαστε εν μέσω της ταχύτητας της εποχής και του πυκνού ιστορικού χρόνου είναι το ότι ο ίδιος ο χρόνος χρειάζεται τον χρόνο του. Την τελευταία δεκαετία συμβαίνουν τόσα πολλά που αδυνατεί ο μέσος άνθρωπος να προσλάβει επαρκώς και να συλλάβει νοητικώς τις αλλαγές που υφίσταται. Αυτό έγινε ακόμα πιο έντονο με την πανδημία. Από τη στιγμή που ακούσαμε για πρώτη φορά τη λέξη κορωνοϊός ή αλλιώς Covidl9 μέχρι σήμερα μετράμε μόνον μήνες. Η αίσθηση είναι όμως διαφορετική. Ότι μπήκε για τα καλά στη ζωή μας μια αόρατη απειλή, που μπορεί να σβήσει ως απειλή κάποια στιγμή, αλλά ανοίγει ένα καινούργιο ιστορικό κεφάλαιο στη ζωή μας. Ιδίως η επιβεβλημένη καραντίνα της προηγούμενης άνοιξης δημιούργησε συνήθειες, σκέψεις, ανησυχίες, γέννησε συμπεριφορές που θα μας πάρει κάποιον καιρό να τις νοηματοδοτήσουμε. Τάραξε για πάντα τα ύδατα της φαλλικής φαντασίωσης ελέγχου πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη και δη παντοδυναμίας.

Αυτοί που πλήττονται πάντα πρώτοι σε κάθε κρίση, σε κάθε μάχη, σε κάθε πανδημία, οι πρώτοι που καίγονται εν καιρώ πολέμου είναι οι άνθρωποι που πάσχουν ήδη ψυχικά. Η ψυχική νόσος είναι η αόρατη απειλή έτσι και αλλιώς. Πολύ πριν από τον ιό που μεταδίδεται με τον αέρα και δεν μπορούμε να τον δούμε, η ψυχική ανθρώπινη κατάσταση είναι μη ορατή. Γι’ αυτό γεννά και μεγάλη ανησυχία. Όταν υπάρχει ένα ιατρικό πρόβλημα, ένα πρόβλημα υγείας μπορεί κάποιος να μιλήσει με απτά λόγια, να εμφανίσει εξετάσεις, να παρακολουθήσει την πορεία της υγείας, έχει κάτι πάνω στο οποίο πορεύεται. Η ψυχική όμως κατάσταση είναι κρυφή, εσωτερική, κάθε άνθρωπος αισθάνεται μόνος μπροστά στην προσωπική του δυσθυμία ή παρόρμηση, ή εναλλαγή διάθεσης. Και δεν μπορεί εύκολα να το εκφράσει πέρα από τα γραφεία των ειδικών. Το αόρατο που εισήχθη στη ζωή μας αποσταθεροποίησηε το αόρατο  μιας  ήδη επιβαρυμένης ψυχικής υγείας ή ανέδειξε την ευθραυστότητα στη ζωή κάποιων που μέχρι τώρα τα βόλευαν, είχαν βρει τη ρουτίνα τους και τις συνήθειές τους. Και αυτές τους συγκρατούσαν και τους συγκροτούσαν. Σαν να χάθηκε πια οτιδήποτε συγκρατητικό και η απειλή θανάτου εισήχθη στη ζωή μας μαζικά. Γι’ αυτή την απειλή θανάτου ελάχιστα μιλάμε δημοσίως. Και για τις συνέπειες αυτής ή τις παρενέργειές της.

Γαλλία… Οι αόρατοι φροντιστές των ΑΜΕΑ

Είναι ο μοναδικός μου σύνδεσμος με τον έξω κόσμο. Κάνει ότι δεν μπορώ να κάνω εγώ», λέει η Ζοέλ.

Η Σεσίλ και μια ομάδα από νοσηλευτές και όχι μόνο, στηρίζουν την 62χρονη που είναι ανάπηρη και δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί.

Βέβαια εν μέσω πανδημίας οι άνθρωποι αυτό θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε απειλή για την υγεία της Ζοέλ.

Η Σεσίλ λέει πως αυτό είναι ένα σενάριο τρομακτικό: «Δεν φοβάμαι να αρρωστήσω. Ο μεγάλος μου φόβος είναι να είμαι ασυμπτωματική και να κολλήσω κάποιον που θα νοσούσε βαριά».

Η Σεσίλ είναι μέλος μιας ομάδας 18.000 ανθρώπων που προσφέρουν βοήθεια στο σπίτι.

Εν μέσω πανδημίας η αποστολή τους ήταν δύσκολη αλλά και πολύτιμη.

«Υπήρχαν περιπτώσεις που δεν πήγαμε σε κάποιους ανθρώπους γιατί δεν είχαμε τον κατάλληλο προστατευτικό εξοπλισμό. Επιλέξαμε να προστατεύσουμε σε αυτές τις περιπτώσεις το προσωπικό μας. Όταν λοιπόν δεν διαθέταμε τα απαραίτητα μέσα ενημερώναμε τις τοπικές αρχές πως δεν μπορούμε να παρέμβουμε. Συνεπώς τους ζητούσαμε να μας παρέχουν εκείνοι τον προστατευτικό εξοπλισμό διαφορετικά δεν θα μπορούσαμε να παρέμβουμε», δήλωσε ο Ζιγιόμ Ρικάρντ Διευθύνων Σύμβουλος της Ouicare

Η ανταποκρίτρια του euronews στη Γαλλία, Ανελίζ Μπόρζες, μεταδίδει:

Οι νεκροί από την πανδημία ξεπερνούν τις 240.000 παγκοσμίως. Ανάμεσα τους βρίσκονται και αρκετοί γιατροί, νοσηλευτές αλλά και φροντιστές. Κάποιοι από αυτούς μέχρι πρότινος ήταν οι ιόρατοι εργαζόμενοι τώρα όμως βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Το ερώτημα είναι αν η δουλειά τους θα συνεχίζει να εκτιμάται το ίδιο όταν περάσει η πανδημία»

Κάποιους δεν τους σκέφτηκε κανείς. Οι 850.000 «αόρατοι» φτωχοί της πανδημίας.

Στους περισσότερους από ίο μήνες της πανδημίας, με σκληρό ή πιο ευέλικτο «κλείδωμα» της αγοράς και με σχεδόν 24 δις χρηματοδοτήσεων σύμφωνα με τους κυβερνητικούς υπολογισμούς, περίπου 850.000 συμπολιτών μας παραμένουν «αόρατοι» φτωχοί.

Γι’ αυτές τις κατηγορίες πολιτών, που άλλους του «ξέβρασε» η υγειονομική και οικονομική κρίση και άλλοι ήταν ήδη εκτός παραγωγικής διαδικασίας αλλά δεν τους… σκέφτηκε κανείς στην πιο δύσκολη στιγμή της πανδημίας, δεν έφθασε σαν βοήθεια ούτε ευρώ από τα κρατικά και ευρωπαϊκά κονδύλια. Καίτοι δαπανήθηκαν πόροι που ανέρχονται στο 12% του ΑΕΠ. Αν και το έλλειμμα του δημοσίου τομέα προσεγγίζει το 8% του ΑΕΠ. Την στιγμή που το κράτος οδηγήθηκε σε πρόσθετο δανεισμό προκειμένου να μειώσει της επιπτώσεις της κρίσης. Παρ όλα αυτά ένα σημαντικό ποσοστό των πολιτών δεν ένοιωσε την αναγκαία κοινωνική αλληλεγγύη…

-205.000 απογοητευμένους και, πιθανόν, ευάλωτους εργαζομένους που μέσα στην κρίση αποσύρθηκαν από την αγορά εργασίας. Τον περασμένο Μάιο οι απασχολούμενοι ήταν 3.729.591, οι οποίοι μειώθηκαν κατά περίπου 197.000 σε σχέσει με τον αντίστοιχο μήνα του 2021- Ταυτόχρονα… μειώθηκαν και οι άνεργοι κατά 53.500 άτομα. Ενώ το λογικό και αναμενόμενο είναι να αυξάνεται η ανεργία ενόσω μειώνεται η απασχόληση…

Το αποτέλεσμα ήταν ότι πάνω από 205.000 εν δυνάμει εργαζόμενοι να αποσυρθούν «οικειοθελώς» από την αγορά εργασίας (μη συνταξιοδοτούμενοι). Ο μη ενεργός πληθυσμός τον Μάιο του 2021 ήταν 3.401.996 άτομα, ενώ ένα χρόνο πριν μόνο 3.196.749. Αυτό σημαίνει ότι επέλεξαν να μείνουν φτωχοί και κλεισμένοι στο σπίτι για να «προστατευτούν» από την πανδημία, παρά να ρισκάρουν την υγεία τους. Την στιγμή μάλιστα που δεν υπήρχε προοπτική απασχόλησης (λόγω και του «κλειδώματος» της οικονομίας). 

ΡΟΜΑ ΟΙ ΑΟΡΑΤΟΙ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΙ ΜΑΣ

Υπάρχουν ανάμεσά μας. Ζουν και κυκλοφορούν δίπλα μας, για το κράτος όμως είναι… αόρατοι. Δεν έχουν ταυτότητα. Δεν έχουν καν «δακτυλοσκοπηθεί» και ας είναι «γέννημα θρέμμα Έλληνες». Ο λόγος για περισσότερους από 5.000 Ρομά, οι οποίοι, αν και είναι εγκατεστημένοι στην ελληνική επικράτεια εδώ και τουλάχιστον έναν αιώνα, για το επίσημο κράτος ανήκουν στην κατηγορία των «ανιθαγενών», δηλαδή των απάτριδων.

Αυτή η κατάσταση, την οποία όλες οι κυβερνήσεις από τη δεκαετία του ‘50  και μετά προσπαθούν να λύσουν χωρίς να το καταφέρουν ακόμη (!), δεν αφορά στους νομάδες Ρομά ή τουλάχιστον όχι μόνο αυτούς, αλλά χιλιάδες άτομα τα οποία χαρακτηρίζονται «εδραίοι», δηλαδή έχουν μόνιμη εγκατάσταση.

Αυτή η μη καταγραφή των ουσιαστικά Ελλήνων πολιτών έχει προκαλέσει και συνεχίζει να προκαλεί πολλά και σύνθετα προβλήματα, που έχουν να κάνουν με τα ανθρώπινα δικαιώματα, από τη μια, και με θέματα ασφάλειας, από την άλλη.

Οι Ρομά αυτής της κατηγορίας, οι οποίοι είναι διασκορπισμένοι σε όλη τη χώρα, δύσκολα μπορούν να εντοπιστούν και έτσι το ενδεχόμενο της παραβατικότητας καθίσταται ευκολότερο, να ψηφίζουν, χωρίς να έχουν δικαίωμα ψήφου, ακόμη και να γεννούν παιδιά… αόρατα (με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό) ή να αναγκάζονται να τα φέρουν στον κόσμο με το όνομα συγγενών, οι οποίοι στη συνέχεια απολαμβάνουν επιδόματα ή ό,τι άλλο. Δηλαδή, γύρω από τα άτομα αυτά αλλά και άλλα που έχουν ζητήματα με τις ληξιαρχικές και δημοτολογικές τους εγγραφές υπάρχει δυνατότητα να στηθεί μια βιομηχανία παραγωγής πλαστών εγγράφων ή το κράτος να μην είναι σίγουρο με ποιον πραγματικά έχει να κάνει.

Το πρόβλημα οξύνεται ακόμη περισσότερο και στις περιπτώσεις εκείνες όπου παιδιά ανιθαγενών παντρεύονται χωρίς αναγκαστικά να δηλώνουν το γάμο τους πουθενά, με αποτέλεσμα κανείς να μη γνωρίζει την ταυτότητα αυτών και των παιδιών που θα γεννηθούν!

Από την άλλη, όλα αυτά τα άτομα, τα οποία θέλουν να κινούνται στο πλαίσιο του νόμου, δεν μπορούν, για παράδειγμα, να βγάλουν δίπλωμα οδήγησης, να αγοράσουν κτήματα, αυτοκίνητο, σπίτι ή να εισπράττουν επιδόματα που δικαιούνται, δεν μπορούν να νοσηλευτούν γιατί δεν έχουν ΑΜΚΑ κ.λπ.

Βεβαίως, και οι ίδιοι θα μπορούσαν να επιδιώξουν να γίνει η καταγραφή τους, αλλά και σε αυτή την περίπτωση το ελληνικό κράτος ύψωσε τείχη. Για να αποκτήσει κάποιος ιθαγένεια και να έχει πλέον αστυνομική ταυτότητα θα έπρεπε να προσφύγει στη Δικαιοσύνη, να πληρώσει δικηγόρους κ.λπ. και βεβαίως να εμπλακεί σε δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες πολλών ετών.

«Δεν θα αφήσουμε άλλο να σχεδιάζουν για εμάς χωρίς εμάς» λέει ο πρόεδρος της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Βασίλης Πάντζος

 

Η ομαλή συμπερίληψη και η ισότιμη ένταξη των Ρομά στους τομείς της εκπαίδευσης, της Υγείας, της στέγασης και της απασχόλησης, είναι κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί. Αντιθέτως, η ελληνική κοινωνία έχει να κάνει πολλά βήματα ακόμη και να ανοίξει δρόμους ώστε οι συνάνθρωποι μας να μην είναι πια αόρατοι και αποκλεισμένοι, αλλά να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του κοινωνικού γίγνεσθαι. «Πρέπει να είμαστε πιο ενεργοί, να συμμετέχουμε στα κοινά. Δεν θα αφήσουμε άλλο να σχεδιάζουν για εμάς χωρίς εμάς», είπε στην ΑΥΓΗ ο πρόεδρος της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά Βασίλης Πάντζος, μιλώντας για την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον ρατσισμό και τις πολλαπλές διακρίσεις που υφίστανται οι Ρομά σε όλα τα επίπεδα, και τόνισε την ανάγκη για πολιτικές ένταξης που θα φέρουν τους ανθρώπους αυτούς ένα βήμα πιο κοντά στις τοπικές κοινωνίες.

Οι αόρατοι άνθρωποι αντιτίθεται στην τυραννία και στην καταπίεση και αρνούνται να υποταχθούν οι αόρατοι είναι η τελευταία ελπίδα της ανθρωπότητας απέναντι στο μεγάλο εφιάλτη.

Η ελευθερία είναι μία … Οι αόρατες φυλακές πολλές. Και αν δεν  έχεις μεγάλη  επίγνωση, δεν θα μπορέσεις ποτέ να κινηθείς ελεύθερα. Το πολύ πολύ μπορείς να αλλάξεις φυλακές. Από τη μια φυλακή μπορείς να πας  στην άλλη φυλακή και ενδεχομένως να απολαύσεις τη διαδρομή μεταξύ των δύο. Συμβαίνει στον κόσμο.

Ένας καθολικός γίνεται κομμουνιστής, ένας ινδουιστής γίνεται χριστιανός, ένας μωαμεθανός γίνεται ινδουιστής και το απολαμβάνουν. Ναι υπάρχει μια μικρή αίσθηση ελευθερίας τη στιγμή ακριβώς που αλλάζουν φύλακες….