Οι τρεις πυλώνες του πολιτισμού και η συντηρητική στροφή

Γιώργος Κουτσαντώνης

Υπάρχει ένα πολιτικό status quo στον ευρύτερο δυτικό κόσμο, όχι μόνο στις ΗΠΑ, που έχει αποτύχει παταγωδώς να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που επιβάλλει ο 21ος αιώνας: α) των μεγάλων αναθεωρητισμών (Ρωσία, Κίνα, Τουρκία) και της ανάφλεξης της τρομοκρατίας στην Μέση Ανατολή, β) της βαθύτατης πολιτισμικής παρακμής (βλ. φαινόμενα cancel και woke) και γ) των ποικίλων κρίσεων διαρκείας (οικονομικών, μεταναστευτικών, ενεργειακών κλπ.). Μάλιστα ο όρος «διχασμός», κοινωνικός ή άλλος, χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά, δίπλα στον όρο «κρίση», από τους αναλυτές ανά τον πλανήτη.

Ο δυτικός πολιτισμός, ό,τι παραμένει τουλάχιστον από αυτόν, συνέχεται από τρείς βασικούς πυλώνες, όπως καθορίστηκαν από την αρχαία ελληνική σκέψη: 1. Φιλοσοφία και Πνευματικότητα/Θρησκεία, 2. Τέχνη και Τεχνολογία και 3. Πολιτική και Απόφαση. Η αρμονική σχέση αυτών των τριών πυλώνων, εξασφαλίζει την ευημερία ενός πολιτισμού ή καλύτερα είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη, η προϋπόθεση για να σταθεί όρθιος ανάμεσα σε άλλους. Αν βγάλουμε τις παρωπίδες που μας φορούν αναγκαστικά οι ιδεολογίες, ως κλειστά συστήματα σκέψης, θα αντιληφθούμε ότι στην εποχή μας ο πρώτος πυλώνας παρουσιάζεται συρρικνωμένος, ενώ δέχεται συνεχείς επιθέσεις από τους άλλους δύο. Με τον τρίτο μάλιστα, τον πολιτικό όπως εκφράζεται από το παραπάνω status quo, βρίσκεται σχεδόν σε πλήρη αντιπαλότητα. Ο πολιτικός πυλώνας από την άλλη, εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να επιβληθεί στους άλλους δύο, να τους υπερκεράσει και ενίοτε να τους καθυποτάξει, κάτι που βλέπουμε ακόμη πιο έντονα στην «κανονιστική» Ευρώπη της θλιβερής γραφειοκρατίας που θέτει όρους/κανόνες για τους οποίους ο υπόλοιπος πλανήτης αδιαφορεί, ενώ την ξεπερνάει (βλ. πράσινη/οικολογική μετάβαση, λαθρομετανάστευση και ενεργειακή κρίση στην ΕΕ). Δεν είναι καθόλου τυχαίο φαινόμενο ότι, ως αντίδραση, ο δεύτερος πυλώνας (τεχνολογικός) παρουσιάζει ισχυρές τάσεις αυτονόμησης από τον πολιτικό, σχεδόν παντού. Ασφαλώς η κατάσταση αρμονικής συνέργειας, αυτών των πυλώνων, δεν μπορεί ποτέ να καταστεί απόλυτη και τέλεια, διότι ο άνθρωπος είναι ον ατελές και κάνει λάθη. Ωστόσο, μια ορισμένη (υψηλή) εσωτερική αρμονία είναι απολύτως απαραίτητη για κάθε πολιτισμό, όχι μόνο για τον δυτικό. Στην εποχή μας, αντιθέτως, θα πρέπει να μιλάμε για σοβαρή διαταραχή και πολύ λιγότερο για αρμονικές σχέσεις. Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα, αν προσπαθήσουμε να δούμε, το δυνατό μακροσκοπικά, τα πράγματα της Δύσης σήμερα.

Οι ευθύνες του τρίτου πυλώνα είναι τρομακτικές, πρόκειται για μια ιστορία αλλεπάλληλων πολιτικών αποτυχιών που έχουν οδηγήσει σε αυτή που κάποιοι ονομάζουμε «συντηρητική στροφή». Η συντηρητική στροφή που βλέπουμε, προς το παρόν, δεν παρουσιάζει επαναστατικό χαρακτήρα: ο κόσμος προσπαθεί ακόμη μέσα από το σύστημα, και τα εργαλεία του, όπως οι εκλογές, να δείξει τη δυσφορία του. Εδώ πρέπει να γίνει μια σημαντική διευκρίνηση. Οι επαναστάσεις (revolutions από το revolvere που σημαίνει περιστροφή) είναι πάντα συντηρητικές. Εκφράζουν δηλαδή την ανάγκη του κόσμου να επιστρέψει σε μια γνωστή/πρότερη κατάσταση που θεωρεί καλύτερη. Κανείς δεν είναι διατεθειμένος να χύσει το αίμα του για κάτι θεωρητικό που δεν γνωρίζει αν θα του φέρει μια καλύτερη ή χειρότερη ζωή. Η ελληνική π.χ. εθνεγερσία δεν φανταζόταν ένα άγνωστο κόσμο, αλλά την επαναφορά του ελληνισμού, απελευθερωμένου από τον τουρκικό ζυγό. Η έκφραση προοδευτική επανάσταση είναι παραπλανητική, μια από της πολλές απάτες που έχει χρησιμοποιήσει η αριστερόστροφη/προοδευτική και μαρξιστική σκέψη για να νομιμοποιήσει ηθικά τον καιροσκοπισμό και την εξουσιομανία της, όντας τυφλή μέσα στην ιστορική γραμμικότητα, στον οικονομισμό και την ταξική αντίληψη των πάντων.

Κάπως έτσι φτάνουμε και στις ΗΠΑ, λίγο πριν τις εκλογές, με την Καμάλα Χάρις, κατεξοχήν εκπρόσωπο του πολιτικού status quo, να απορρίπτει τον Βενιαμίν Άρον Σαπίρο γιατί είναι «πολύ Εβραίος» και αυτό για να ικανοποιήσει τις ακροαριστερές συνιστώσες, εντός των Δημοκρατικών, που κρίνονται απαραίτητες (λανθασμένα κατά τη γνώμη μου), όπως άλλωστε και στην Γαλλία του Μελανσόν, για να αντιμετωπιστεί η συντηρητική στροφή και εν προκειμένου ο Τραμπ.

Η πολιτική ιστορία από την εποχή που την χαρτογραφούσε ο Θουκυδίδης και αργότερα την εξέταζε ο Μακιαβέλλι, δείχνει ότι ένα πολιτικό σύστημα που είναι αποκομμένο από την πραγματικότητα και συνεπώς αδιάφορο για τα πραγματικά προβλήματα του κόσμου, αυταρχικό και εμμονικό με την εξουσία και με αυτά που θεωρεί «πρόοδο», είναι καταδικασμένο να οδηγήσει ένα έθνος σε λιγότερο ή περισσότερο τραγικές καταστάσεις. Ειδικά όταν έχει αναλάβει, ως κυρίαρχος πυλώνας, το ρόλο του αληθομάχου και υπονομευτή της παραπάνω τριαδικής αρμονίας, ανοίγοντας έτσι το ενδεχόμενο του επόμενου φυσιολογικού βήματος που είναι η επανάσταση και δυστυχώς, όπως πάντα, το αίμα. Ήδη στη Βρετανία υπάρχουν σχέδια για πάνω από 35 αντιμεταναστευτικές διαδηλώσεις, σήμερα 07 Αυγούστου, και το νεοσταλινικό καθεστώς Στάρμερ, έχει κινητοποιήσει τουλάχιστον 6.000 αστυνομικούς για να καταστείλουν την άλλοτε αυτονόητη ανάγκη: να ψηφίζεις ανθρώπους που πραγματοποιούν αυτά που υποσχέθηκαν και κυρίως να ζεις με ασφάλεια, τουλάχιστον χωρίς να σε μαχαιρώνουν. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τί θα μπορούσε να συμβεί, στις ΗΠΑ, αν στις επερχόμενες εκλογές αποτολμηθεί νοθεία.

Προς το παρόν αν αναλογιστούμε, όπως ο Τόμας Έλιοτ: πού είναι η όλη η σοφία που χάσαμε μέσα στη γνώση; Πού είναι όλη η γνώση που χάσαμε μέσα στην πληροφόρηση;