ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Η Κύπρος επηρεασμένη από τη γεωγραφική της θέση, (ανάμεσα σε τρεις ηπείρους), τη σχέση της με τις γειτονικές χώρες και τις γαστρονομικές επιρροές που άφησαν οι κατακτητές που πέρασαν από το έδαφός της, διαμόρφωσε στο πέρασμα του χρόνου ένα ιδιαίτερο μωσαϊκό γεύσεων.

Από το δωδέκατο αιώνα και μετά, η Κύπρος πέρασε υπό τη διαδοχική κατοχή Γάλλων, Ιταλών, Τούρκων και Άγγλων που όλοι επηρέασαν και διαμόρφωσαν τελικά την κουζίνα του νησιού σε ένα μείγμα ελληνικής-μεσογειακής, ανατολίτικης και ευρωπαϊκής κουζίνας. Γι’ αυτό άλλωστε και η Κύπρος χαρακτηρίζεται ως «Γαστρονομικό Σταυροδρόμι».

Οι Κύπριοι που είχαν αναπτύξει το εμπόριο σε όλη τη Μεσόγειο, έφεραν από τα ταξίδια τους υλικά, αλλά και διατροφικές συνήθειες άλλων λαών, ενσωματώνοντάς τα όλα στην κουζίνα και τη γαστρονομική κουλτούρα του νησιού.

Σαν τμήμα της αρχαίας Αιγύπτου, η Κύπρος είχε κύμινο, ενώ την κανέλα την εισήγαγε από τη Σρι Λάνκα. Το μαγειρικό σκεύος γνωστό σαν «Ταβάς» προέρχεται από τη Συρία (κατά το Μεσαίωνα η Κύπρος είχε μεγάλη κοινότητα Μαρονιτών από τη Συρία). Η ανάμειξη δε κύμινου και κανέλας αποτελεί ένα απ’ τα τοπικιστικά χαρακτηριστικά της Κυπριακής κουζίνας και ένα ακόμη παράδειγμα της πολιτισμικής γαστρονομικής ανταλλαγής που έλαβε χώρα στο νησί. Άλλα παραδείγματα εδεσμάτων που παραμένουν χαρακτηριστικά μέχρι σήμερα στην Κυπριακή κουζίνα, σύμφωνα με τον αμερικανό ιστορικό τροφίμων Γουίβερ, είναι το ψωμί από ρεβιθάλευρο, που συνηθιζόταν κατά το Μεσαίωνα και ο Τραχανάς που έφεραν οι Φράγκοι στην περιοχή.

Η Κυπριακή κουζίνα βασίζεται κυρίως στο κρέας, με το χοιρινό να χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον στα κυπριακά γεύματα, τις σαλάτες και τα φρούτα για τα οποία το νησί φημίζονταν από την αρχαιότητα.

Σημαντική θέση στην κυπριακή διατροφή έχουν το ελαιόλαδο, το ψωμί, το μέλι, αλλά και η κατανάλωση οσπρίων και λαχανικών. Μάλιστα, τα πιάτα από λαχανικά που σερβίρονται στην Κύπρο θεωρούνται ασυναγώνιστης γεύσης. Περίοπτη θέση έχουν επίσης τα θαλασσινά. Το καλαμάρι και το χταπόδι σερβίρονται μαριναρισμένα με κρασί και το διάσημο κυπριακό μπαρμπούνι ή ο τηγανητός γαύρος αποτελούν ξεχωριστές τοπικές λιχουδιές.

Τα βασικά αρωματικά που χρησιμοποιούνται στην κυπριακή κουζίνα είναι το κόλιαντρο, ο δυόσμος, η κανέλα, η δάφνη και το κύμινο τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερη γεύση στα κυπριακά πιάτα.

Η ποικιλία αλλαντικών που ξεχωρίζουν στην κυπριακή κουζίνα ήταν αποτέλεσμα των προσπαθειών για τη διατήρηση του κρέατος. Το αλάτι, το κρασί και ο καπνός ήταν και είναι τα βασικά υλικά συντήρησης του κρέατος. Έτσι προέκυψαν προϊόντα μοναδικής γεύσης όπως τα παστά, τα λουκάνικα, η λούντζα, η τσαμαρέλα, κ.α.

Το κρασί συνιστά ένα ακόμη ιδιαίτερο στοιχείο της κυπριακής γαστρονομίας με την Κουμανδαρία να αποτελεί ένα από τα παλιότερα, σε ότι αφορά στην παραγωγή του, κρασί στον κόσμο. Ο Ριχάρδος Λεοντόκαρδος χαρακτήρισε την Κουμανδαρία ως «το κρασί των βασιλιάδων και ο βασιλιάς των κρασιών». Συνυφασμένη με την κυπριακή παράδοση και κουλτούρα είναι και η ζιβανία, που αποτελεί και το «εθνικό» ποτό της Κύπρου.

Στα τυροκομικά προϊόντα δύο είναι τα ξεχωριστά τυριά της Κύπρου : το χαλούμι, το μοναδικό τυρί που μπορεί να ψηθεί στη σχάρα χωρίς να λιώσει και να καταναλωθεί με διάφορους τρόπους το οποίο είναι ιδιαίτερα γνωστό και φημισμένο και η αναρή.

Ορισμένα χαρακτηριστικά εδέσματα της κυπριακής κουζίνας που ο κάθε επισκέπτης του νησιού πρέπει να δοκιμάσει είναι : το «οφτό κλέφτικο» φτιαγμένο από κομματάκια αρνιού, αρωματισμένα με φύλλα δάφνης και μαγειρεμένα σε παραδοσιακό φούρνο σφραγισμένο με πηλό, η «κυπριακή σούβλα» από αρνί ή χοιρινό, η «σεφταλιά» που φτιάχνεται από χοιρινό κιμά με κρεμμύδι και μαϊντανό τυλιγμένο σε «πάνα» (αρνίσια μπόλια) στα κάρβουνα, τα κυπριακά λουκάνικα, καπνιστά και κρασάτα, τα «κουπέπια» που είναι ντολμαδάκια με κιμά σε αμπελόφυλλο αλλά με κόκκινη σάλτσα, οι «κυπριακές ραφκιόλες», τοπικά ravioli, ζυμαρικά γεμιστά με χαλούμι και αυγό, πασπαλισμένα με ψιλοκομμένο δυόσμο ή μέντα, το «κολοκάσι» που είναι γλυκιά πατάτα γιαχνί με κρέας ή κοτόπουλο, ο «ταβάς» στιφάδο λαγός, κουνέλι ή χοιρινό με μεγάλα κρεμμύδια και με κύμινο και ο «μεζές» που αποτελείται από αρκετά πιάτα, κρύα και ζεστά που ποικίλουν ανάλογα την εποχή και σερβίρονται σε μικρές ποσότητες. Αν και τα αγαπημένα φαγητά των Κυπρίων είναι τα φαγητά της σχάρας και του φούρνου ωστόσο, ξεχωριστή θέση στο κυπριακό εδεσματολόγιο έχουν και οι σούπες.

Το γαστρονομικό ταξίδι στην κυπριακή κουζίνα ολοκληρώνουν τα παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού που αποτελούν μέχρι και σήμερα σήμα κατατεθέν της κυπριακής φιλοξενίας και το κατεξοχήν είδος κεράσματος. Για την παρασκευή τους χρησιμοποιούνται ως συστατικά το μέλι, το σιρόπι ζάχαρης, καρύδια, φρούτα, αλλά και λαχανικά.