“Η Φύση δεν εκδικείται…

Οι άνθρωποι (…) μεταχειρίζονται τη φύση σύμφωνα με τους στόχους τους· στην πορεία απελευθερώνονται απρόσμενες δυνάμεις και νέες μορφές αλληλεπίδρασης του κοινωνικού με το φυσικό, οι οποίες επηρεάζουν την κοινωνική δράση. Οι άνθρωποι μορφοποιούν τον κόσμο σε μεγαλύτερο βαθμό από οποιοδήποτε άλλο είδος και μορφοποιούνται από τη φύση με πρωτόγνωρους τρόπους. Η ανθρώπινη επιλογή και η ανθρώπινη δραστηριότητα λαμβάνουν χώρα μέσα σ’ ένα δυναμικό οικοσύστημα όπου η ανθρώπινη δραστηριότητα δεν είναι παρά ένα μόνο στοιχείο.
Raymond Murphy
«Sociology as if Nature did not Matter: an Ecological Critique» The British Journal of Sociology
Αποτελεί κοινό μοτίβο να χρησιμοποιούνται εκφράσεις κλισέ που προσπαθούν να περιγράψουν μια φυσική καταστροφή, όπως οι πρόσφατες πλημμύρες σε Θεσσαλία, Β. Εύβοια και αλλού. Άλλοτε αυτό γίνεται με σκοπό να αποκρυφτούν τα πραγματικά αίτια αυτών των καταστροφών και άλλοτε ως μια άκριτη επανάληψη. Όπως και να έχει, η Φύση δεν εκδικείται επειδή η Εξουσία πάμπολλες φορές διαπράττει εγκλήματα μέσω των αποφάσεών της μετατρέποντας το φυσικό περιβάλλον σε ένα τεχνοβιομηχανικό προϊόν. Πολλές φορές γίνεται λόγος για την ανθρωπογενή παρέμβαση στη Φύση και τις ευθύνες του Ανθρώπου. Οι ευθύνες, που ασφαλώς υπάρχουν, δεν είναι καθολικές και δεν αφορούν όλους τους ανθρώπους και τις κοινότητες τους. Είναι η Εξουσία που αποφασίζει, χειραγωγεί και εκπαιδεύει τους υπηκόους της στις δικές της αποφάσεις και επιλογές που έχουν παρθεί εφαρμόζοντας ένα στρατηγικό σχέδιο.
Σε αυτή την κατεύθυνση, οι ανθρώπινες ευθύνες αφορούν αυτούς που ασκούν την Εξουσία και αυτούς που κάνουν χρήση των επιταγών του Κράτους. Αφορούν, κυρίως, αυτούς που τρέφουν και τρέφονται από το «πελατειακό» κράτος. Αλλά ασφαλώς οι συμπεριφορές αυτές έχουν αντίκτυπο στο σύνολο της κοινωνίας. Παρ’ όλο, λοιπόν, που ένα σημαντικό κομμάτι των ανθρώπων εξαπατάται από τις κεντρικές αποφάσεις, επιμένουμε να σημειώνουμε ότι τα αίτια των αρνητικών επιδράσεων στο περιβάλλον δεν είναι ανθρωπογενή αλλά εξουσιογενή. Όπως «δεν τα φάγαμε» όλοι μαζί, έτσι δεν τα καταστρέψαμε και «όλοι μαζί». Τα φάγανε και τα καταστρέψανε με τους πελάτες τους και όλοι μαζί φέρουν τις ευθύνες τους. Η γενίκευση, για ακόμη μια φορά, θέλει να αποπροσανατολίσει και να αποκρύψει. Επιπλέον, η φράση «η φύση εκδικείται», περισσότερο δείχνει ένα θεολογικό στοχαστικό μοντέλο όπου υποτιθέμενες απόκρυφες φυσικές δυνάμεις ανταποδίδουν για τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει πάνω της σε ένα πλαίσιο ανθρωπόμορφων καταστάσεων. Τίποτα απ’ όλα αυτά, φυσικά, δεν συμβαίνει,
απλά άνθρωπος και φυσικό περιβάλλον αλληλοεπιδρούν. Η φύση είναι εκείνη που συνεχίζει, παρά τους χημικούς βιασμούς που δέχεται, να προσφέρει και να παράγει τροφή και φαρμακευτικά βότανα στον άνθρωπο. Αυτή η δυναμική σχέση έχει σταθερά συνέπειες, θετικές ή αρνητικές.
Μια επιπλέον ομάδα εκφράσεων που μας βομβαρδίζει τα τελευταία χρόνια είναι η «κλιματική κρίση», «κλιματική αλλαγή», «κλιματική αστάθεια» κ.λπ.. Έχουμε ξαναγράψει, ότι στον επιστημονικό χώρο διίστανται οι απόψεις περί του θέματος και κυρίως εάν τα τρέχοντα φυσικά φαινόμενα αφορούν μια αλλαγή σε μεγάλη κλίμακα. Ως αναρχικοί, γνωρίζουμε ότι, ανεξαρτήτως κλιματικής ή μη κρίσης, το Κράτος και το Κεφάλαιο έχουν εγκληματήσει και στο φυσικό περιβάλλον. Δεν είναι το αποτέλεσμα που θα ενοχοποιήσει την πράξη. Δεν αναμένουμε «σεισμούς, λιμούς, καταποντισμούς» για να πούμε ότι έχουν γίνει αρνητικές και ολέθριες παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Γνωρίζαμε, ότι όσο αναπτύσσεται ο τεχνοβιομηχανικός πολιτισμός και από «δυτικός» γίνεται «ανατολικός» και οσονούπω και «αφρικανικός», η Φύση υποβαθμίζεται στην υπέρμετρη αλαζονεία της Εξουσίας, πολιτικής και οικονομικής. Όσο καθυστερείται η ανατροπή αυτής της συνθήκης που έχει επιβληθεί και εν πολλοίς έχει ενσωματωθεί από τους ανθρώπους, τόσο οι αρνητικές συνέπειες θα είναι μεγαλύτερες. Αλλά αυτή η ανατροπή, όσο αναγκαία είναι άλλο τόσο και πιο δύσκολη εμφανίζεται, λόγω της γιγάντωσης των κυρίαρχων δυνάμεων παγκοσμίως. Όμως, ο βιομηχανικός πολιτισμός δεν είναι ένα προϊόν του καπιταλισμού, μόνο. Είναι και της έτερης κυρίαρχης σκέψης δεκαετιών, που ονομάζεται «υπαρκτός σοσιαλισμός», και της άμεσης μετάβασης αυτού σε βιομηχανικές ζώνες εντάσεως παραγωγής. Συνεπώς, ο αγώνας για κατάργηση αυτού του «πολιτισμού» εκτείνεται σε πάρα πολλά μονοπάτια. Διότι ο «εχθρός» δεν έχει μόνο τη φανερή όψη αλλά και την αφανή. Δεν αγωνιζόμαστε για να αλλάξουν «ιδιοκτήτη» τα μέσα παραγωγής σε ένα κανιβαλιστικό οικονομικό”