Το φάσµα της φτώχειας εξαπλώνεται απειλητικά πάνω από τη µεσαία τάξη

Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

Το φάσµα της φτώχειας εξαπλώνεται απειλητικά πλέον και πάνω από τη µεσαία εισοδηµατική τάξη, κυρίως λόγω των χαµηλών µισθών και της απροθυµίας της κυβέρνησης να στηρίξει τους εργαζόµενους και τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις.

Έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας µε τίτλο «Πληθυσµός κατά Εισοδηµατική Τάξη» αποτυπώνει την τραγική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει µεγάλη µερίδα της κοινωνίας, ενώ παράλληλα προκαλεί έντονο προβληµατισµό για τις επιπτώσεις που θα έχει η συνέχιση αυτής της πορείας για τις νεότερες γενιές.

Όπως προκύπτει από την ανάλυση της έκθεσης –η οποία βασίζεται σε δεδοµένα του 2023– σχεδόν 260 χιλιάδες πρόσωπα βρίσκονται πλέον στο φάσµα της φτώχειας και διαβιώνουν σε νοικοκυριά µε χαµηλά έως πενιχρά εισοδήµατα. Σηµειώνεται, µάλιστα, ότι η µεγάλη πλειοψηφία είναι εργαζόµενοι, στοιχείο το οποίο επιβεβαιώνει ότι η κατρακύλα της κοινωνίας στη φτώχεια αποδίδεται κυρίως στους χαµηλούς µισθούς.

Υπενθυµίζεται ότι και η Ετήσια Έκθεση για την Οικονοµία και Απασχόληση 2023 του Ινστιτούτου Εργασίας Κύπρου – ΠΕΟ (ΙΝΕΚ-ΠΕΟ) κατέγραψε ότι µια µερίδα, γύρω στο 40% του πληθυσµού, συγκεντρώνει µόλις το 22,1% του εισοδήµατος. Ακολουθούν τρεις εισοδηµατικές κατηγορίες µε µεσαία εισοδήµατα, που έχουν συµµετοχή στον πληθυσµό 30% και συµµετοχή στο εισόδηµα 27,5% ενώ µια εύπορη εισοδηµατική µερίδα του 10% του πληθυσµού έχει εισοδηµατικό µέγεθος ίσο µε το 43% περίπου των λιγότερο εύπορων κατοίκων.

Στην έκθεση καταγράφεται ακόµα η µεγάλη µείωση του µεριδίου εργασίας στο ΑΕΠ επί τρία συναπτά τρίµηνα (2022:1 έως 2022:3). Το προκλητικό είναι ότι, ενώ καταγράφεται µεγάλη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας οι επιχειρήσεις µετέφεραν στις τιµές τους µόνο το 1/2 του ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος που τους προσφέρει το χαµηλότερο κόστος εργασίας, ενώ το υπόλοιπο 1/2 χρησιµοποιήθηκε από τις επιχειρήσεις για να αυξήσουν το µέσο περιθώριο κέρδους. Το γεγονός ότι τα σηµερινά κέρδη δεν επενδύονται επαρκώς σε παραγωγικό κεφάλαιο έχει ως αποτέλεσµα οι αυξήσεις του αριθµού απασχολουµένων να µην επαρκούν ώστε η οικονοµία να φτάσει σε επίπεδο πλήρους απασχόλησης.

Κατώτατη εισοδηµατική τάξη

Σύµφωνα µε την Έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας, στην «Κατώτατη εισοδηµατική τάξη» κατατάσσονται 256.951 πρόσωπα (28% του πληθυσµού) οι οποίοι έχουν διάµεσο ισοδύναµο διαθέσιµο εισόδηµα 11.339 ευρώ το χρόνο.

Η πλειοψηφία όσων κατατάσσονται στην υπό αναφορά κατηγορία βρίσκονται παράλληλα σε κίνδυνο φτώχειας (127.236 πρόσωπα ή ποσοστό 13,9% επί του συνολικού πληθυσµού), καθώς το εισόδηµά τους κυµαίνεται κατά µέσο όρο στις 9.619 ευρώ το χρόνο.

Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας είναι ότι η πλειοψηφία είναι εργαζόµενοι (92.759 πρόσωπα ή ποσοστό 36,1% όσων κατατάσσονται στην «Κατώτατη εισοδηµατική τάξη»). ∆ηλαδή το φαινόµενο συνδέεται άµεσα και σε µεγάλο βαθµό µε τους χαµηλούς µισθούς.

Όσον αφορά τους υπόλοιπους, ποσοστό 8,2% είναι άνεργοι, 31,6% συνταξιούχοι και 24,1% προέρχονται από άλλες οµάδες (µη οικονοµικά ενεργά άτοµα).

Στα αξιοσηµείωτα είναι επίσης το γεγονός ότι ποσοστό 49% όσων κατατάσσονται στην «Κατώτατη εισοδηµατική τάξη» προέρχονται από νοικοκυριά χωρίς εξαρτώµενα παιδιά. Αυτό δείχνει ότι το φαινόµενο επηρεάζει σε µεγαλύτερο βαθµό τις νεότερες γενιές και συνδέεται άµεσα µε την υπογεννητικότητα.

Σηµειώνεται, επίσης, ότι ποσοστό 16,7% προέρχονται από νοικοκυριά µε ένα εξαρτώµενο παιδί, 18,9% από νοικοκυριά µε δύο εξαρτώµενα παιδιά και 15,4% από νοικοκυριά µε τρία ή περισσότερα εξαρτώµενα παιδιά. Ακόµη, ανά ηλικιακή οµάδα ποσοστό 20,4% είναι παιδιά µέχρι 17 ετών, 15,7% είναι νέοι 18-29 ετών, 20,2% είναι 30-44 ετών, 18% είναι 45-64 ετών και 25,8% είναι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών.

Κατώτερη Μεσαία εισοδηµατική τάξη

Στη «Μεσαία εισοδηµατική τάξη» κατατάσσονται συνολικά 587.154 πρόσωπα. Παρά ταύτα, ένα µεγάλο µέρος βρίσκονται στο πρώτο κατώφλι της «Κατώτερης Μεσαίας εισοδηµατικής τάξης» (200.975 πρόσωπα), αφού τα εισοδήµατά τους κυµαίνονται κατά µέσο όρο στις 16.368 ευρώ το χρόνο.

Σηµειώνεται ότι µε βάση την έκθεση της Στατιστικής Υπηρεσίας, το κατώφλι της φτώχειας βρίσκεται στις 11.325 ευρώ (δηλαδή περιλαµβάνει το σύνολο όσων βρίσκονται στην κατώτερη εισοδηµατική τάξη), ενώ το κατώφλι για τους ευάλωτους βρίσκεται στις 14.155 ευρώ. Αυτό σηµαίνει ότι µεγάλο µέρος όσων βρίσκονται στην κατώτερη µεσαία εισοδηµατική τάξη αναγνωρίζονται από τη Στατιστική Υπηρεσία ως ευάλωτοι. Πλην όµως αυτό δεν αποτυπώνεται στις πολιτικές της κυβέρνησης.

Επισηµαίνεται, µάλιστα, ότι και σ’ αυτή την κατηγορία η πλειοψηφία είναι εργαζόµενοι (11.616 πρόσωπα ή ποσοστό 57,8%), γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει ότι το φαινόµενο συνδέεται άµεσα και σε µεγάλο βαθµό µε τους χαµηλούς µισθούς. Όσον αφορά τους υπόλοιπους, ποσοστό 4,1% είναι άνεργοι, 17,4% συνταξιούχοι και 20,6% προέρχονται από άλλες οµάδες.

Επίσης, ποσοστό 35,6% προέρχονται από νοικοκυριά χωρίς εξαρτώµενα παιδιά, 24,1% από νοικοκυριά µε ένα εξαρτώµενο παιδί, 26,4% από νοικοκυριά µε δύο εξαρτώµενα παιδιά και 13,9% από νοικοκυριά µε τρία ή περισσότερα εξαρτώµενα παιδιά.

Ανά ηλικιακή οµάδα ποσοστό 21,7% είναι παιδιά µέχρι 17 ετών, 18,4% είναι νέοι 18-29 ετών, 22% είναι 30-44 ετών, 24% είναι 45-64 ετών και 13,8% είναι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών.

Μέση Μεσαία εισοδηµατική τάξη

Στη «Μέση Μεσαία εισοδηµατική τάξη» κατατάσσονται 277.292 πρόσωπα µε εισοδήµατα που κυµαίνονται κατά µέσο όρο στις 22.838 ευρώ το χρόνο.

Από αυτούς, ποσοστό 68,4% είναι εργαζόµενοι, 2,3% άνεργοι, 11,3% συνταξιούχοι και 18% προέρχονται από άλλες οµάδες (µη οικονοµικά ενεργά άτοµα).

Σηµειώνεται επίσης ότι 36,7% προέρχονται από νοικοκυριά χωρίς εξαρτώµενα παιδιά, 27,9% από νοικοκυριά µε ένα εξαρτώµενο παιδί, 23,8% από νοικοκυριά µε δύο εξαρτώµενα παιδιά και 11,6% από νοικοκυριά µε τρία ή περισσότερα εξαρτώµενα παιδιά.

Ανά ηλικιακή οµάδα ποσοστό 19,3% είναι παιδιά µέχρι 17 ετών, 20,8% είναι νέοι 18-29 ετών, 22,9% είναι 30-44 ετών, 28,1% είναι 45-64 ετών και 10% είναι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών.

Ανώτερη Μεσαία εισοδηµατική τάξη

Στην «Ανώτερη Μεσαία εισοδηµατική τάξη» κατατάσσονται 108.887 πρόσωπα µε εισοδήµατα που κυµαίνονται κατά µέσο όρο στις 31.267 ευρώ το χρόνο. Από αυτούς, ποσοστό 71,6% είναι εργαζόµενοι, 1,6% άνεργοι, 12,2% συνταξιούχοι και 14,7% προέρχονται από άλλες οµάδες.

Σηµειώνεται επίσης ότι 42,5% προέρχονται από νοικοκυριά χωρίς εξαρτώµενα παιδιά, 26,6% από νοικοκυριά µε ένα εξαρτώµενο παιδί, 23,4% από νοικοκυριά µε δύο εξαρτώµενα παιδιά και 7,5% από νοικοκυριά µε τρία ή περισσότερα εξαρτώµενα παιδιά.

Ανά ηλικιακή οµάδα ποσοστό 16,8% είναι παιδιά µέχρι 17 ετών, 17,6% είναι νέοι 18-29 ετών, 27,7% είναι 30-44 ετών, 27% είναι 45-64 ετών και 11% είναι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών.

Ανώτερη εισοδηµατική τάξη

Στην «Ανώτερη εισοδηµατική τάξη» κατατάσσονται 72.601 πρόσωπα (ποσοστό 7,9% επί του συνόλου) µε εισοδήµατα που κυµαίνονται κατά µέσο όρο στις 46.711 ευρώ το χρόνο.

Από αυτούς, ποσοστό 71,6% είναι εργαζόµενοι, 1,4% άνεργοι, 13,1% συνταξιούχοι και 13,9% προέρχονται από άλλες οµάδες.

Σηµειώνεται επίσης ότι 54,8% προέρχονται από νοικοκυριά χωρίς εξαρτώµενα παιδιά, 24,8% από νοικοκυριά µε ένα εξαρτώµενο παιδί, 16,2% από νοικοκυριά µε δύο εξαρτώµενα παιδιά και 4,5% από νοικοκυριά µε τρία ή περισσότερα εξαρτώµενα παιδιά.

Ανά ηλικιακή οµάδα ποσοστό 11,7% είναι παιδιά µέχρι 17 ετών, 14,2% είναι νέοι 18-29 ετών, 23,8% είναι 30-44 ετών, 34,5% είναι 45-64 ετών και 15,8% είναι συνταξιούχοι άνω των 65 ετών.