Σοφία Πανάγου: «Ας αφήσουμε τα παιδιά να μας διδάξουν, αυτά ξέρουν…»

Επιμέλεια: Βαγγέλης Πάλλας, Δημοσιογράφος – Ερευνητής – Αναλυτής AEJ/IFJ

Μια από τις πιο δροσερές και γλυκές παρουσίες του ελληνικού θεάτρου, η Σοφία Πανάγου, περισσότερο γνωστή μας από τις τηλεοπτικές της εμφανίσεις στις σειρές «50-50» και «Ιατρικό Απόρρητο», μιλά στο 1againstracism.gr, για το βαθιά διαμορφωμένο μας «Εγώ» το οποίο έχει εκπαιδευτεί από την παιδική ηλικία να αναγνωρίζει τον «Ξένο» σαν απειλή και για τον ρόλο της τέχνης στην ανάδειξη κάθε ανθρώπου ως μοναδική «έκφραση της ζωής» ασχέτως χώρου, χρόνου και εθνικότητας:

Ο ρατσισμός έχει τις ρίζες του στην τάση του ανθρώπου να βάζει διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο «Εμείς» και στο «Εσείς». Είναι μία τάση που βασίζεται στη διαμόρφωση που έχουμε δεχτεί από την παιδική μας ηλικία.

Μαθαίνουμε να νιώθουμε ασφάλεια με το γνωστό, με την οικεία μας ομάδα, και φόβο για το άγνωστο. Καθώς ενηλικιωνόμαστε μεταφέρουμε τον φόβο αυτόν σε κλίμακα εθνών-κρατών και βιώνουμε τον «ξένο» ως ένα απειλητικό στοιχείο για μας.

Το σύστημα πλέον διέρχεται κρίση σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πεδίο. Τα ίδια τα ΜΜΕ ως μέρη του συστήματος αναζητούν ενόχους για την οικονομική και κοινωνική κατρακύλα. Η στοχοποίηση του «ξένου που μας παίρνει τις δουλειές» ή του «μετανάστη που μας κλέβει» είναι η πιο βολική και εύκολη εξήγηση και αφήνει άμοιρο ευθυνών το ίδιο το κράτος που δε μπορεί να καλύψει τις ανάγκες των πολιτών. Οι «ξένοι» αποτελούν τον βολικό «αποδιοπομπαίο τράγο» για ό,τι πάει στραβά.

Πριν από δυο χρόνια έγινα μάρτυρας μιας τέτοιας επίθεσης. Έξω από τον σταθμό του μετρό στον Αγ. Δημήτριο, είδα έναν έφηβο, ελληνικής καταγωγής, σε έξαλλη κατάσταση να βρίζει μικροπωλητές Αφρικάνικης καταγωγής που βρισκόντουσαν στο πεζοδρόμιο. Το νεαρό της ηλικίας του «πρωταγωνιστή» της επίθεσης ήταν που μου προκάλεσε τη μεγαλύτερη εντύπωση και με ταρακούνησε.

Το φαινόμενο του ρατσισμού δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί δικαστικά. Η δικαστική εξουσία δεν μπόρεσε ποτέ να δώσει οριστικές λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα, αλλά πάντα έτρεχε να τα μπαλώσει με νομικές διαδικασίες όταν αυτά εμφανίζονταν. Το βαθιά διαμορφωμένο μας «Εγώ» το οποίο έχει εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει τον «Ξένο» σαν απειλή είναι κατά τη γνώμη μου η αιτία του ρατσισμού.

Αντίδοτο του ρατσισμού είναι ο πολιτισμός και η παιδεία. Από αυτήν μαθαίνει ο άνθρωπος να σέβεται τη διαφορά, και ο σεβασμός στην διαφορά προωθεί την ισότητα. Σε κάθε γωνιά της γης μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι ασκείται μια παιδεία ανισότητας. Χρειαζόμαστε σχολεία που να μη στοχεύουν στη διαμόρφωση συνειδήσεων και στη δημιουργία παθητικών δεκτών μαζικοποιημένων μηνυμάτων αλλά να στηρίζονται στην ελευθερία και την αλληλεγγύη. Στην ελεύθερη παιδική ψυχή δεν υπάρχουν σύνορα, δεν υπάρχουν χρώματα και διαφορές. Κρατάμε ο ένας το χέρι του άλλου με αγάπη και ομόνοια… Αν εμείς δεν μπορούμε να το δούμε ας αφήσουμε τα παιδιά να μας διδάξουν, αυτά ξέρουν…

Ο ρόλος της τέχνης πιστεύω ότι ήταν είναι και θα είναι πάντα η ολιστική ματιά στην ανθρωπιά ανεξαρτήτως εθνικότητας. Το θέατρο μπορεί να συμβάλλει ζωτικά στη διαδικασία κατανόησης και επίλυσης θεμάτων που απασχολούν χωρίς επιπλέον να έχει διδακτικό χαρακτήρα.
Μέσα από τη τέχνη γίνεται φανερό ότι κάθε άνθρωπος αποτελεί μια μοναδική «έκφραση της ζωής» ασχέτως χώρου, χρόνου και εθνικότητας. Η τέχνη «ως είναι» αποτελεί από μόνη της το πλαίσιο εκείνο που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σχολείο πτώσης των διαχωριστικών γραμμών από όπου και αν προέρχονται.

Ένα θεατρικό έργο ενάντια στη μισαλλοδοξία που μου αρέσει ιδιαίτερα είναι το «Ροτβάιλερ» του Guillermo Heras το οποίο διασκευάστηκε και παίχτηκε από το 2009 έως το 2011 από την ομάδα Νάμα στο θέατρο Επί Κολωνώ. Το έργο ασχολείται με δυο σοβαρά θέματα: 1. την αύξηση του ρατσισμού και του εθνικισμού στην Ευρώπη και πως αυτό το φαινόμενο ενισχύεται από την έλευση μεταναστών στην κάθε κοινωνία και 2. την εκμετάλλευση της επικαιρότητας από την τηλεόραση προκειμένου να αποκτήσει υψηλά νούμερα τηλεθέασης. Ο συγγραφέας κρούει των κώδωνα για τους κινδύνους που φέρει κάθε μορφή εξτρεμισμού και αναλύει την εξουσία και τη δύναμη χειραγώγησης που έχουν τα ΜΜΕ. Οι ήρωες έχουν τραγική κατάληξη, έτσι ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με την ανικανότητα του πολιτικού μας συστήματος μπαίνοντας σε διαδικασία σκέψης για το ποια είναι η θέση του και πώς μπορεί να ενεργοποιηθεί ατομικά αλλά και συλλογικά σε μια κοινή προσπάθεια.

Print Friendly, PDF & Email