Πολωνικές εκλογές: Σύγκρουση των οραμάτων για την ΕΕ

Καθώς το συντηρητικό κυβερνητικό μέτωπο της Πολωνίας, έχοντας έρθει σε ρήξη τα τελευταία χρόνια με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, επιδιώκει να εξασφαλίσει μια τρίτη κυβερνητική θητεία, το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών του Οκτωβρίου αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά την ισορροπία δυνάμεων των ευρωεκλογών του επόμενου έτους.

Μετά το Brexit, οι Βρετανοί συντηρητικοί εγκατέλειψαν την ομάδα των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), και ως εκ τούτου το πολωνικό συντηρητικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) έγινε ο νέος ακρογωνιαίος λίθος της ομάδας.

Κατά τη διάρκεια των δύο θητειών του στην κυβέρνηση, το PiS ανέπτυξε μια ψυχρή σχέση με τις Βρυξέλλες, με τις αμφιλεγόμενες δικαστικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Δικαστήριο της ΕΕ, υπονόμευαν τη δικαστική ανεξαρτησία, να αναδεικνύονται ως το κύριο, αν και όχι το μοναδικό, μήλον της έριδος.

Ενώ η κυβέρνηση του PiS δεν είναι δημοφιλής στην ΕΕ, κατάφερε να διατηρήσει τη δημοτικότητά της στο εσωτερικό της χώρας της και τώρα έχει υψηλές πιθανότητες να κερδίσει για τρίτη φορά στις εθνικές εκλογές της 15ης Οκτωβρίου, με τις δημοσκοπήσεις να της δίνουν ποσοστό 34,9%.

Στη δεύτερη θέση με ποσοστό 29,2% βρίσκεται ο κύριος αντίπαλος του PiS, ο κεντροφιλελεύθερος Συνασπισμός Πολιτών (KO), μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ και αποτελούμενος από τη συντηρητική-φιλελεύθερη Πλατφόρμα Πολιτών (PO) και μικρότερα κόμματα, όπως το κίνημα των αγροτών AgroUnia, που αποτελεί την πιο πρόσφατη προσθήκη.

Με την προεκλογική εκστρατεία του Οκτωβρίου να διαμορφώνεται ως μονομαχία μεταξύ του PiS και του KO, τα δύο κόμματα παρατηρείται ότι έχουν δύο πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις για την Ευρώπη. Το μεν PiS κατηγορεί τις Βρυξέλλες ότι προσπαθούν να σφετεριστούν τις αρμοδιότητες των κρατών μελών, ενώ το KO κατηγορεί το κυβερνών κόμμα ότι υπονομεύει τη θέση της Πολωνίας στην Ευρώπη μέσω των αντιδημοκρατικών πολιτικών του.

Το δημοψήφισμα ως εργαλείο προεκλογικής εκστρατείας

Ένα δημοψήφισμα, όμως, θα συνοδεύσει τις εκλογές του Οκτωβρίου που αφορά σε θέματα ζωτικής σημασίας για το PiS, ενώ η αντιπολίτευση το βλέπει ως ένα ακόμη εργαλείο της κυβέρνησης για να ενισχύσει την υποστήριξή που λαμβάνει ήδη.

Το θέμα που τίθεται στο δημοψήφισμα ήταν το νέο σύστημα μετανάστευσης και ασύλου της ΕΕ, το οποίο βασίζεται στην υποχρεωτική αλληλεγγύη, πράγμα που σημαίνει ότι οι χώρες που αρνούνται να μετεγκαταστήσουν τους αιτούντες άσυλο μπορούν να συνεισφέρουν οικονομικά ή επιχειρησιακά στη διαχείριση του ασύλου από το μπλοκ.

Ενώ η Πολωνία και η Ουγγαρία αρνήθηκαν το σύστημα της ΕΕ, το PiS επέλεξε να αφήσει τους Πολωνούς να έχουν λόγο για το αν θέλουν να συμμετέχει η χώρα στις μετεγκαταστάσεις, με το ερώτημα του δημοψηφίσματος να αναφέρει: «Υποστηρίζετε την υποδοχή χιλιάδων παράνομων μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική με το σύστημα αναγκαστικής μετεγκατάστασης που επιβάλλουν οι γραφειοκράτες της ΕΕ;», παρόλο που η Επιτροπή επιμένει ότι η μετεγκατάσταση δεν είναι υποχρεωτική στο πλαίσιο του νέου συστήματος.

«Το PiS απειλεί για άλλη μια φορά την Πολωνία με τους πρόσφυγες. Αν δεν στοχοποιεί τα LGBTQ+ άτομα ή τις γυναίκες, στοχοποιεί τους αιτούντες άσυλο», δήλωσε ο αριστερός ευρωβουλευτής Ρόμπερτ Μπιέντρον στη EURACTIV Πολωνίας.

«Τα θέματα μετανάστευσης εμπίπτουν στις αρμοδιότητες τόσο των κρατών μελών όσο και της ΕΕ, επομένως κανένα δημοψήφισμα δεν θα είναι δεσμευτικό», δήλωσε, προσθέτοντας ότι το PiS θα χρησιμοποιήσει το δημοψήφισμα μόνο για να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους εν όψει εκλογών.

Τα υπόλοιπα τέσσερα ερωτήματα αφορούν την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας, την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και την κατάργηση του φράγματος στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, το οποίο προοριζόταν να αποτρέψει την παράτυπη μετανάστευση από την Ανατολή.

Κριτικές έχουν επίσης ασκηθεί για τη διατύπωση των ερωτημάτων, οι οποίες χρησιμοποιούν κάπως προκλητικές διατυπώσεις, έχουν καθοδηγητικό χαρακτήρα, υποδεικνύουν τις «σωστές» απαντήσεις και στοχοποιούν την αντιπολίτευση. Αυτό ώθησε την αντιπολίτευση να καταγγείλει το κυβερνών κόμμα ότι «γελοιοποιεί τους Πολωνούς».

Εάν το PiS κερδίσει τις εκλογές και οι περισσότεροι Πολωνοί αντιταχθούν στο σχέδιο μετεγκατάστασης της ΕΕ στο δημοψήφισμα, το κόμμα θα μπορούσε να αποκτήσει ένα σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί στην αντίθεσή του σε επίπεδο ΕΕ στο προτεινόμενο σχέδιο της Επιτροπής, το οποίο σίγουρα δεν θα διευκολύνει τη μεταρρύθμιση της μετανάστευσης και του ασύλου.

Οι τάσεις «ολιγαρχίας» του ΕΛΚ

Σε ένα κύμα ανταγωνισμού μεταξύ δύο εναλλακτικών οραμάτων για την Ευρώπη, το PiS επιτίθεται όχι μόνο στο ΚΟ ως το μόνο κόμμα που θα μπορούσε δυνητικά να του στερήσει την εξουσία, αλλά και σε ολόκληρη την ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), ασκώντας έντονη κριτική στο όραμά του για την Ευρώπη και κατηγορώντας τους Χριστιανοδημοκράτες ότι προσπαθούν να επηρεάσουν την ελεύθερη εκλογική επιλογή του πολωνικού λαού.

Σε συνέντευξή του στην Frankfurter Allgemeine Zeitung τον Ιούνιο, ο Βέμπερ μίλησε για την ανάγκη να οικοδομηθεί ένα «τείχος προστασίας» έναντι του PiS και απέκλεισε κάθε είδους συνεργασία του ΕΛΚ με το πολωνικό κυβερνών κόμμα, το οποίο χαρακτήρισε ως «πολιτικούς εχθρούς» του PiS.

Αυτό προκάλεσε την οργή του πολωνικού κυβερνώντος κόμματος, το οποίο κατηγόρησε τον Βέμπερ ότι προσπαθεί να παρέμβει στις πολωνικές εκλογές. Σε απάντηση, το πολωνικό κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα για την αντιμετώπιση κάθε προσπάθειας άλλων χωρών και ξένων πολιτικών να επηρεάσουν την εκλογική διαδικασία.

Ο βουλευτής του PiS Ταντέους Τσιμάνσκι δήλωσε πρόσφατα ότι η ρητορική του Βέμπερ, ιδίως η χρήση της λέξης «εχθρός», έμοιαζε με «προπαγάνδα του Χίτλερ».

Η στάση του Βέμπερ έναντι της Πολωνίας είναι κατάφορο «θράσος» που δείχνει την ωμότητα του πολιτικού λόγου, δήλωσε στη EURACTIV Πολωνίας ο ευρωβουλευτής του PiS, συν-επικεφαλής της ομάδας ECR, Ράισαρντ Λεγκούτκο.

Είπε ότι ελπίζει ο Βέμπερ να έρθει αντιμέτωπος με τις συνέπειες των λόγων του, ώστε πολλοί Πολωνοί ψηφοφόροι να συνειδητοποιήσουν ότι το ΕΛΚ προσπαθεί να χρησιμοποιήσει «πολιτική της βίας» και επιθετικές μεθόδους.

Οι υποστηρικτές της ΕΕ πιστεύουν σε μια ειρηνική προσέγγιση, ενώ ο Βέμπερ χρησιμοποιεί μια πιο ανταγωνιστική ρητορική, υποστήριξε ο Λεγκούτκο, προσθέτοντας ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει ένα μέρος όπου κάποιοι χρησιμοποιούν επιθετικότητα εναντίον άλλων».

Ερωτηθείς εάν το PiS θα μπορούσε να φανταστεί κάποια μορφή ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ του ECR και του ΕΛΚ με κάποιον άλλο εκτός του Βέμπερ στο τιμόνι, είπε ότι αυτό είναι ζήτημα πολιτικής κατεύθυνσης και όχι προσωπικών ζητημάτων.

Εάν η τάση περιθωριοποίησης ορισμένων χωρών και η βάναυση χρήση της γλώσσας συνεχιστεί, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς οποιαδήποτε συνεργασία μεταξύ των δύο κομμάτων, είπε.

Συμπλήρωσε ότι αυτό που βλέπουμε σήμερα στο ΕΛΚ είναι μια «ολιγαρχικοποίηση» της ευρωπαϊκής πολιτικής, η οποία σίγουρα δεν είναι μια κατεύθυνση που συμμερίζεται το ECR.

Υπόσχεση για την αποκατάσταση της θέσης της Πολωνίας στην Ευρώπη

Ο Συνασπισμός Πολιτών υπερασπίστηκε τον Βέμπερ και πιστεύει στην ικανότητα της Πολωνίας να είναι ενεργό μέλος της δημοκρατικής, φιλελεύθερης Ευρώπης.

«Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι το εθνικό λαϊκιστικό κόμμα PiS επιτίθεται στους δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς και χρησιμοποιεί αντιευρωπαϊκή ρητορική, στοχεύοντας ιδιαίτερα το ΕΛΚ», δήλωσε στη EURACTIV Πολωνίας ο ευρωβουλευτής του PO Μίχαλ Σέρμπα.

Το ΕΛΚ «υπερασπίζεται σθεναρά τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και την Ουκρανία», ενώ ο Βέμπερ «είναι φίλος της Πολωνίας και ένα πρόσωπο που οικοδομεί έναν ισχυρό συνασπισμό των θεσμικών οργάνων της ΕΕ για την υποστήριξη της Ουκρανίας», είπε.

«Ο στόχος του Συνασπισμού Πολιτών είναι να αποκαταστήσει τη θέση της Πολωνίας στη διεθνή σκηνή και να σφυρηλατήσει τη συνεργασία με τους δημοκρατικούς εταίρους στην Ευρώπη», δήλωσε ο Σέρμπα.

Ο «Αγώνας για την Πολωνία» θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα θέμα-κλειδί για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο σύνολό του. Καθώς το ECR έχει αυξήσει την εκπροσώπησή του σε άλλες χώρες, ιδίως στην Ιταλία και την Τσεχική Δημοκρατία, θα μπορούσε να γίνει βασικός παίκτης στις ευρωεκλογές του 2024, εάν το PiS κερδίσει και πάλι στην Πολωνία.

Μια νίκη της αντιπολίτευσης θα ήταν ζωτικής σημασίας για την πιθανότητα το ΕΛΚ να γίνει η μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο.

 

Από Aleksandra Krzysztoszek | Μεταφρασμένο από Μαριάνθη Πελεκανάκη

πηγή: euractiv.gr