Παναγιωτόπουλος (ΓΕΚ Τέρνα): Ανίερος πόλεμος λάσπης στον τεχνικό κόσμο της χώρας

«Πρέπει όλοι να καθίσουμε στο τραπέζι – κεντρική και περιφερειακή εξουσία, επιστημονική κοινότητα, μελετητές και κατασκευαστές – και να καταλήξουμε σε μία προσέγγιση ρεαλιστική με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, απαλλαγμένοι από τον λαϊκισμό, και τις μικροπολιτικές και μικροεπιχειρηματικές σκοπιμότητες», επεσήμανε ο Χρήστος Παναγιωτόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Τέρνα, μιλώντας στο 6o Συνέδριο Υποδομών & Μεταφορών.

Αναλυτικά η τοποθετησή του:

«Είναι πλέον δυστυχώς αδιαμφισβήτητο ότι οι δυσοίωνες προβλέψεις για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και των ακραίων καιρικών φαινομένων, όχι απλά επιβεβαιώνονται αλλά και επαληθεύονται νωρίτερα από ό,τι ίσως αναμενόταν και μάλιστα με τον πιο επώδυνο τρόπο.

Οι πρόσφατες καταστροφές στη Θεσσαλία παραπέμπουν σε σχεδόν μεταπολεμικές συνθήκες, με χαμένες ανθρώπινες ζωές, με αποδεκατισμένη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, με διαλυμένες υποδομές. Οι εικόνες που βλέπουμε στις οθόνες αλλά και αυτές που μας μεταφέρουν οι άνθρωποί μας στο πεδίο είναι αποκαρδιωτικές. Και ταυτόχρονα, εδώ και δέκα ημέρες, ενόσω σωστικά συνεργεία, τοπικές αρχές και εθελοντές δίνουν μάχη μέσα στα λασπόνερα, διεξάγεται παράλληλα ένας άλλος ανίερος πόλεμος λάσπης, που κατά τη γνώμη μου δεν εξαντλείται σε εταιρείες, αλλά σπιλώνει το σύνολο του τεχνικού κόσμου της χώρας.

Δήθεν αντιπλημμυρικά έργα που δόθηκαν με δήθεν απευθείας αναθέσεις και που δήθεν δεν έγιναν ποτέ. Κατεπείγοντα έργα επισκευής του υπεραστικού και του επαρχιακού δικτύου, έργα δηλαδή για να μπορεί να αποκατασταθεί η πρόσβαση σε χωριά και κωμοπόλεις που είχε χτυπηθεί από το πέρασμα του Ιανού, εμφανίστηκαν ξαφνικά ως δήθεν αντιπλημμυρικά έργα που πληρώθηκαν αλλά δεν έγιναν ποτέ.

Έργα που το Υπουργείο Υποδομών ανέθεσε με απόλυτα διαφανή τρόπο και κατόπιν διαπραγμάτευσης με τις εταιρείες, εμφανίστηκαν ως απευθείας αναθέσεις και δωράκι στους εργολάβους. Έργα που έγιναν και άντεξαν και μετά το πέρασμα του φονικού Ντάνιελ, παρουσιάστηκαν ως ανύπαρκτα.

Τις ίδιες 10 ημέρες που αυτά τα ασύστολα και αήθη ψέματα διατυπώνονται ανερυθρίαστα στο δημόσιο διάλογο από ανθρώπους με άγνοια είτε χειρότερα με δόλο, ο «κακός» τεχνικός κόσμος, έχει ερημώσει τα εργοτάξιά του από ανθρώπους και μηχανήματα, στέλνοντάς τους στο Θεσσαλικό κάμπο.

Μόνο από την ΤΕΡΝΑ έχει διατεθεί από την πρώτη στιγμή το προσωπικό 3 εργοταξίων που γειτνιάζουν με την πληγείσα περιοχή και δεκάδες εξειδικευμένα μηχανήματα. Δέκα ημέρες και νύχτες, το τεχνικό προσωπικό αυτής της χώρας με αυταπάρνηση κάνει άντληση υδάτων σε πλημμυρισμένα σπίτια, φορτώνει και μεταφέρει νεκρά ζώα από στάνες και χωράφια, και απομακρύνει με εκατοντάδες φορτηγά και μηχανήματα φερτά υλικά.

Είμαστε και θα είμαστε πάντα στη διάθεση της πολιτείας, των συνανθρώπων μας και της πατρίδας μας, χωρίς καν να χρειαστεί να μας το ζητήσουν. Αν όμως θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά τις απειλές που έρχονται με όλο και μεγαλύτερη συχνότητα και σφοδρότητα, πρέπει να συνεργαστούμε και πρέπει να συνεισφέρουμε όλοι, προσφέροντας ο καθένας αυτό που έχει ως συγκριτικό πλεονέκτημα.

Πρέπει όλοι να καθίσουμε στο τραπέζι – κεντρική και περιφερειακή εξουσία, επιστημονική κοινότητα, μελετητές και κατασκευαστές – και να καταλήξουμε σε μία προσέγγιση ρεαλιστική με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, απαλλαγμένοι από τον λαϊκισμό, και τις μικροπολιτικές και μικροεπιχειρηματικές σκοπιμότητες.

Ούτε οι εταιρείες πρέπει να υποκαταστήσουν την πολιτεία, ούτε οι τοπικοί άρχοντες πρέπει να υποκαστήσουν την επιστημονική και μελετητική κοινότητα, ούτε ο λαϊκισμός πρέπει να υπαγορεύσει τις τεχνικές λύσεις.

Είναι πολλά τα θέματα που πρέπει να μας προβληματίσουν:

Αλλάζει η ιεράρχηση του είδους των έργων που δημοπρατούνται;
Ανταποκρίνονται οι υπάρχουσες μελέτες και οι σχεδιασμοί στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται μπροστά μας;
Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση υδραυλικών έργων και έργων περιβάλλοντος;
Τι περισσότερο μπορεί να κάνει ο τεχνικός κόσμος;
Η επόμενη ημέρα στη Θεσσαλία δεν θα είναι απλή υπόθεση, ούτε θα μπορεί να επιτευχθεί με όρους του παρελθόντος. Δεν υπάρχουν ούτε άμεσες ούτε μαγικές λύσεις, κυρίως αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά και σε βάθος χρόνου τις προκλήσεις του περιβάλλοντος, παρούσες και μελλοντικές. Πολύ περισσότερο, οι λύσεις απαιτούν συστράτευση και ειλικρινή συνεργασία. Εμείς είμαστε εδώ και είμαστε παρόντες. Γιατί εδώ ζούμε και εδώ δουλεύουμε πάνω από 50 χρόνια».

Δέσμη δώδεκα προτάσεων αναφορικά με τα πολεοδομικά κίνητρα που παρέχονται από τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό, ανέπτυξαν οι Ελεύθεροι Επαγγελματίες Μηχανικοί (ΕλΕΜ).

Συγκεκριμένα, με την παρέμβασή τους, οι μηχανικοί εστίασαν στο “Άρθρο 10 – Κίνητρα για την περιβαλλοντική αναβάθμιση και βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές“, προτείνοντας τα παρακάτω:

Άρθρο 10 ΝΟΚ και σχετικές περί κινήτρων διατάξεις

Κίνητρα για την προστασία του περιβάλλοντος που έχουν αποτέλεσμα την μεταβολή θεσμικών πολεοδομικών μεγεθών όπως η κάλυψη η δόμηση και όγκος, δεν πρέπει να περιλαμβάνονται σε έναν «Οικοδομικό κανονισμό» αλλά να προκύπτουν από θεσμοθετημένες διαδικασίες του «Πολεοδομικού Σχεδιασμού».

Η πρόσφατη θεσμοθέτηση του Σ.Ο. (Συντελεστής Όγκου) ως βασικό ελεγχόμενο πολεοδομικό μέγεθος, ήταν πάγιο αίτημα του τεχνικού κόσμου και ιδιαίτερα της αρχιτεκτονικής κοινότητας, καθώς διασφαλίζει σε μεγάλο βαθμό το δημόσιο αγαθό της προστασίας του περιβάλλοντος και διευκολύνει τις αδειοδοτικές διαδικασίες.

Τα ΒΔ του 1955 που επικαλούνται πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις, καθόριζαν όρους και περιορισμούς δόμησης και δεν είχαν καμία περιβαλλοντική πρόβλεψη, προφανώς γιατί και τα μέχρι τότε αντίστοιχα προβλήματα ήταν περιορισμένα έως ανύπαρκτα.

Η ανάπτυξη των αστικών κέντρων σε βάρος του περιαστικού πράσινου, άρχισε να δημιουργεί επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην ποιότητα ζωής.

Τομή υπήρξαν οι νόμοι του Στ. Μάνου και του Α. Τρίτση (1337/83), που προτάσσουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό και την περιβαλλοντική ενσωμάτωση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.
Στην βάση αυτής της αντίληψης έρχονται κανονισμοί (υποχρεωτική στάθμευση, ΚΕΝΑΚ κλπ) και κανονιστικοί νόμοι όπως ο ΓΟΚ 85 και ο ΝΟΚ 12 που προσπαθούν να ορίσουν ένα πλαίσιο αντιμετώπισης των βασικών προβλημάτων στα πλαίσια της προστασίας του περιβάλλοντος.

Έγιναν επιλογές, που έγιναν αποδεκτές από τεχνικό κόσμο και την κοινωνία, όπως:

Να προστατεύουμε το περιαστικό πράσινο και να περιορίζουμε την επέκταση του αστικού ιστού.
Η οικιστική πίεση λόγω αύξησης πληθυσμού, να ενσωματωθεί κατά το δυνατόν στον υφιστάμενο οικιστικό ιστό.
Η ενσωμάτωση αυτή θα γίνει υποχρεωτικά σε ύψος.
Να μειωθεί την κάλυψη μέσα στον οικιστικό ιστό (από 70-85-100 % σε 60 %) για να μην σφραγίζεται το έδαφος.
Για περιοχές ειδικής προστασίας, κυρίως πολιτισμικής, να θεσπίζονται ειδικοί όροι (Πλάκα, Ακρόπολη κλπ)
Επιβολή μείωσης του ενεργειακού αποτυπώματος των κτηρίων και της ποιότητας των κτηρίων στα πλαίσια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η πολιτεία επικαλούμενη την οικονομική κατάσταση της χώρας, αρνήθηκε να αναλάβει το κόστος όλων αυτών των επιλογών και ακολούθησε την διεθνώς επικρατούσα τακτική των ¨κινήτρων¨ (αρ. 10 ΝΟΚ κλπ) που αφορά κυρίως την αύξηση της επιτρεπόμενης δόμησης.

Η εφαρμογή του άρθρου 10 του Ν.4067/12 (ΝΟΚ) ως «κίνητρο περιβαλλοντικής αναβάθμισης και βελτίωσης της ποιότητας ζωής σε πυκνοδομημένες και αστικές περιοχές», επέφερε τελικά αποτελέσματα που αποκλίνουν από τον βασικό στόχο και δημιούργησε πολεοδομικές ανισορροπίες με αποτέλεσμα έντονες κοινωνικές αντιδράσεις σε ορισμένες περιοχές που εφαρμόζεται.

Δεν παραβλέπουμε όμως και το γεγονός ότι συνέτεινε στην αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας σε ορισμένες περιοχές σε μια εποχή που η οικονομική κρίση είχε ισοπεδώσει το εισόδημα των μηχανικών.

Η επί δεκαετία εφαρμογή του άρθρου 10 και των συναφών με αυτό διατάξεων του ΝΟΚ, οι γνώσεις μας καθώς και η εμπειρία που αποκτήθηκε από όλους εμάς τους ελευθέρους επαγγελματίες της ΕλΕΜ, δίνει πλέον την δυνατότητα της αναγνώρισης των προβληματικών σημείων, η θεραπεία των οποίων θα εξυπηρετήσει ουσιαστικά το δημόσιο αγαθό «της προστασίας του περιβάλλοντος» και να δημιουργήσει «ασφάλεια δικαίου» για επενδυτές και μηχανικούς.

Η ίδια γνώση και εμπειρία μας δίνουν το δικαίωμα ξεπερνώντας ρομαντισμούς, αντιδράσεις παρέας ή καφενείου και μακριά από κάθε πολιτική αντιπαράθεση να διατυπώσουμε προτάσεις βελτίωσης .

Συγκεκριμένα προτείνουμε:

Σαφή οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής του άρθρου 10 (χρήσεις γης κτλ.) και καθορισμός ορίου ΣΔ πάνω από τον οποίον δεν θα γίνεται εφαρμογή του εν λόγω άρθρου.
Η κατά κανόνα αρτιότητα να αφορά στην επιφάνεια και στο πρόσωπο του οικοπέδου.
Η εφαρμογή του άρθρου 10 να ενέχει την υποχρέωση δημιουργίας κτιρίου ενεργειακής κατηγορίας Α+ και να καταργηθεί η αντίστοιχη περίπτωση του άρθρου 25 του ΝΟΚ.
Να πριμοδοτείται με επί πλέον +2% η συνένωση συνόλου μη αρτίων οικοπέδων.
Η απόσυρση κτιρίων να αφορά σε κάθε είδους κατασκευή με ολοκληρωμένο φέροντα οργανισμό που έχει αναγερθεί με τις προ του ΓΟΚ 85 διατάξεις, με παράλληλη μείωση της πριμοδότησης κατά -2%
Η παραχώρηση σε κοινή χρήση να εφαρμόζεται σε οικόπεδα επιφανείας και σχήματος ώστε το παραχωρούμενο τμήμα να εντάσσεται λειτουργικά στην περιοχή.
Αύξηση του όγκου κατά 5% για όλες τις κατασκευές της περίπτωση 1α του άρθρου 13 του ΝΟΚ (ΣΟ= ΣΔΧ5,25)
Η επαύξηση του ΣΔ, λόγω άρθρου 10, να μην συμμετέχει στον υπολογισμό του Σ.Ο.
Στις περιπτώσεις που κατά την εφαρμογή του άρθρου 10 που έχουμε αλλαγή ύψους του κτιρίου να μην είναι δυνατή η εφαρμογή του άρθρου 15.8 του ΝΟΚ.
Η έκδοση αδειών με χρήση του άρθρου 10 θα γίνεται με υποχρεωτική προέγκριση συνοδευόμενη με έγκριση ΣΑ και την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 40, 1.ιστ του Ν.4495/17
Να καταργηθεί το άρθρο 10Α.
Τα φυτεμένα δώματα να εφαρμόζονται μόνον σε επίπεδες επιφάνειες και όχι σε στέγες.
Μετά την τροποποίηση του ΝΟΚ και του τρόπου έκδοσης αδειών (Ν.4495/17) και την θεσμοθέτηση του Σ.Ο. ως βασικό ελεγχόμενο μέγεθος, πρέπει να προσαρμοστεί ανάλογα, το άρθρο 11.6 του ΝΟΚ και να καταργηθούν οι περισσότερες απαλλαγές από τον υπολογισμό του Σ.Ο.

Επίσης στα ίδια πλαίσια της προστασίας του περιβάλλοντος και των κινήτρων, πρέπει να επανεξεταστεί το καθεστώς των Υπόσκαφων Κατασκευών και να καθοριστεί το μέγεθος της παρέμβασης (πχ βάθος εκσκαφής) .

ΕλΕΜ