Η Ισπανία δανείζει με 2.88%. Η Ελλάδα μένει πίσω

Γιώργος Μαζιάς

Τα φθηνότερα στεγαστικά της Ευρώπης ενισχύουν την ισπανική οικονομία. Πότε θα τολμήσει το ελληνικό σύστημα τη δική του στεγαστική επανάσταση;

Ενώ η δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα περιστρέφεται γύρω από την ακρίβεια, την αύξηση των ενοικίων και την αδυναμία πρόσβασης των νέων στην ιδιοκατοίκηση, μια άλλη χώρα της ευρωζώνης, η Ισπανία, φαίνεται να εφαρμόζει ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο: τα φθηνότερα στεγαστικά δάνεια στην Ευρώπη λειτουργούν ως ισχυρό εργαλείο οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.

Η ισπανική «έκρηξη» στεγαστικών: δάνεια με επιτόκιο 2,88%
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το μέσο επιτόκιο για νέα στεγαστικά δάνεια στην Ισπανία ήταν μόλις 2,88% τον Μάρτιο του 2025, το δεύτερο χαμηλότερο στην ευρωζώνη μετά τη Μάλτα. Την ίδια στιγμή, στην Ελλάδα το αντίστοιχο επιτόκιο ξεπερνούσε το 4,1%, περιορίζοντας σημαντικά τη δυνατότητα δανεισμού για την αγορά πρώτης κατοικίας.

Γιατί οι Ισπανοί δανείζονται φθηνότερα; Η Ισπανία έχει καταφέρει να διατηρεί χαμηλά τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων χάρη σε:
Υψηλή ρευστότητα τραπεζών (LCR 178%)
Έντονο ανταγωνισμό στον τραπεζικό τομέα
Μεγάλο ποσοστό δανείων με μεταβλητό επιτόκιο (44,6% έναντι μόλις ~10% στην Ελλάδα)
Καθολικό τραπεζικό μοντέλο, που βασίζεται σε διασυνδεδεμένες υπηρεσίες προς τους καταναλωτές
Σταδιακή μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ (στο 2,25%)
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα;

Η εικόνα της Ισπανίας λειτουργεί ως καθρέφτης των ελλείψεων της ελληνικής στεγαστικής και τραπεζικής πολιτικής:

Οι ελληνικές τράπεζες διατηρούν αυστηρά κριτήρια και υψηλά περιθώρια κέρδους στα στεγαστικά προϊόντα.
Η έλλειψη επαρκών κρατικών ή τραπεζικών προγραμμάτων για νέους οδηγεί σε εκτόξευση των ενοικίων και περιορίζει τη μετάβαση από την ενοικίαση στην ιδιοκατοίκηση.
Η δημόσια παρέμβαση υπήρξε αποσπασματική, με προγράμματα όπως το “Σπίτι μου” να καλύπτουν περιορισμένο κοινό.
Η τραπεζική συγκέντρωση δεν ευνοεί τον ανταγωνισμό: τέσσερις συστημικές τράπεζες ελέγχουν το 95% της αγοράς.

Κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες

Η δυσκολία πρόσβασης σε φθηνή χρηματοδότηση στην Ελλάδα αποκλείει μεγάλο μέρος της νεότερης γενιάς από την ιδιοκτησία ακινήτων, ενισχύει τη δημογραφική καθίζηση και διατηρεί τον πλούτο σε λίγους. Αντίθετα, στην Ισπανία, η προσβασιμότητα στη στέγη μέσω φθηνών δανείων ενισχύει την εγχώρια ζήτηση, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και τελικά την ανάπτυξη – με το ΑΕΠ της χώρας να αυξάνεται κατά 3,2% το 2024, συμβάλλοντας σχεδόν στο 40% της συνολικής ανάπτυξης της ευρωζώνης.

Μπορεί η Ελλάδα να ακολουθήσει;

Για να υπάρξει συγκλίνουσα πορεία, η Ελλάδα θα χρειαστεί:
Μείωση των τραπεζικών επιτοκίων με ενίσχυση του ανταγωνισμού και πίεση μέσω ρυθμιστικών εργαλείων
Νέο πλαίσιο στεγαστικής πολιτικής με έμφαση σε μακροπρόθεσμα και γενικευμένα στεγαστικά σχήματα
Ενίσχυση της εγχώριας αποταμίευσης και της ρευστότητας των τραπεζών
Ανάπτυξη δημόσιου στεγαστικού αποθέματος ή παροχή εγγυήσεων σε συνεργασία με την ΕΤΕπ και την ΕΚΤ
Η Ισπανία δείχνει ότι η πρόσβαση στη στέγη μέσω προσιτών στεγαστικών δανείων δεν είναι ουτοπία, αλλά προϊόν στρατηγικής επιλογής.

Αντίθετα, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τη στέγαση ως ατομικό πρόβλημα, χωρίς επαρκές θεσμικό πλαίσιο και με τον τραπεζικό δανεισμό να λειτουργεί ανασταλτικά. Αν η πολιτεία επιθυμεί να στηρίξει έμπρακτα τη νέα γενιά, ο δρόμος περνάει μέσα από τη ριζική αναδιάρθρωση της στεγαστικής πολιτικής και την προώθηση φθηνότερης, πιο δίκαιης χρηματοδότησης.