Πανδημία και Ψυχική Υγεία

Γράφει στο peripteron.eu η Ζωή Ράπτη*, Υφυπουργός Υγείας

Η πανδημία κατέστησε σαφές ότι η κακή ψυχική υγεία είναι μια δεύτερη πανδημία που πρέπει να διαχειριστούμε και να αντιμετωπίσουμε. Το 2020 ήταν μια χρονιά πόνου και δοκιμασίας. Όλοι μοιραστήκαμε προβλήματα και παλεύουμε να δώσουμε λύσεις. Ο φόβος για την ασθένεια, ο φόβος μήπως τη μεταδώσουμε, η αγωνία για τη διατήρηση της εργασίας μας, η ανασφάλεια για το αύριο, η αίσθηση της ανθρώπινης αδυναμίας, η κούραση, ο θυμός, και η θλίψη είναι συναισθήματα που βιώνουμε καθημερινά.

Στο υπουργείο Υγείας γνωρίζουμε την κόπωση των πολιτών απ’ όλη τούτη την περιπέτεια. Σε όλους όσοι υπηρετούμε τη δημόσια υγεία – ο καθένας από το πόστο του – έφτανε ο αντίλαλος των συναισθημάτων της κοινωνίας, πολλαπλασιάζοντας τα δικά μας.

Κάνουμε κουράγιο γιατί γνωρίζουμε ότι στην άκρη του ορίζοντα αχνοφέγγει η ελπίδα. Τα εμβόλια εγκρίθηκαν από τα όργανα της Ε.Ε., το εθνικό σχέδιο απελευθέρωσης της κοινωνίας με τον μαζικό εμβολιασμό προχωρά αποτελεσματικά, έχουμε ξεπεράσει τους 550.000 εμβολιασμούς, ενώ μέχρι το τέλος Μαρτίου στοχεύουμε να έχουμε ξεπεράσει το 1.700.000 εμβολιασμούς.

Εμείς πράττουμε το καθήκον μας υλοποιώντας μια σειρά προγραμμάτων για την ψυχολογική στήριξη των πολιτών. Μια από τις βασικές πολιτικές που πήραν σάρκα και οστά είναι η λειτουργία, σε 24ωρη βάση, της τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306. Πρόκειται για έναν δωρεάν δίαυλο επικοινωνίας, που ενημερώνει ανώνυμα και εμπιστευτικά τους πολίτες που αναζητούν ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη, ενώ στελεχώνεται από καταρτισμένους και έμπειρους επαγγελματίες ψυχικής Υγείας, σε συνεργασία με την Α΄Ψυχιατρική Κλινική Παν/μιου Αθηνών, την Ομοσπονδία Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης & Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΩ», το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος καθώς και το Σύλλογο «Χαμόγελο του Παιδιού.

Επίσης, δημιουργήσαμε προγράμματα ψυχολογικής υποστήριξης, με χρήση τηλεσυμβουλευτικής μέσω διαδικτυακών εφαρμογών επικοινωνίας: για τους ασθενείς που νοσηλεύονται ή βρίσκονται σε κατ’ οίκον περιορισμό, για τα μέλη των οικογενειών τους και για το υγειονομικό προσωπικό των Νοσοκομείων.

Μαζί με τα παραπάνω, αναγνωρίζοντας τον αγώνα του υγειονομικού προσωπικού της χώρας, που καθημερινά στέκεται στην πρώτη γραμμή σώζοντας τις ζωές των συμπολιτών μας, στο Υπουργείο Υγείας χρηματοδοτούμε έρευνα για το σύνδρομο Εργασιακής Εξουθένωσης (BurnOut Syndrome) στα Εθνικά Κέντρα Αναφοράς COVID-19 με σκοπό την ανάπτυξη δράσεων για την πρόληψη των συνεπειών της πανδημίας.
Περαιτέρω, αναπτύξαμε προγράμματα εξ’ αποστάσεως ψυχοκοινωνικής υποστήριξης για τον γενικό πληθυσμό με στόχο την υποστήριξη των πολιτών που αντιμετωπίζουν συναισθηματικές δυσκολίες με έμφαση στους ανέργους, στους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις και στις οικογένειές τους αλλά και στα παιδιά και τους εφήβους.

Συγκεκριμένα , για τους ογκολογικούς ασθενείς δημιουργήσαμε την Ανοιχτή Γραμμή, 215 215 2121, σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος, η οποία λειτουργεί δωρεάν, και τους παρέχεται ψυχολογική υποστήριξη καθώς και στις οικογένειές τους τηλεφωνικά και διαδικτυακά, από την πρώτη στιγμή της διάγνωσης. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ψυχική ασθένεια επιδεινώθηκε εν μέσω πανδημίας, τόσο σε όσους ήδη πάσχουν, όσο και σε εκείνους που δεν είχαν ποτέ ζητήσει ψυχολογική υποστήριξη.

Σε «Παγκόσμια ,Μελέτη Υγείας και Λειτουργικότητας σε Περιόδους Μεταδοτικών Λοιμώξεων» (Μελέτη COH-FIT) για το γενικό πληθυσμό όλων των χωρών που πλήττονται από την πανδημία του ιού COVID-19, η οποία διενεργήθηκε από την Β΄ Πανεπιστημιακή Ψυχιατρική Κλινική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με πάνω από 200 ερευνητές και πανεπιστήμια τουλάχιστον 40 χωρών, έδειξε σημαντική αύξηση των επιπέδων του στρες, της μοναξιάς και του θυμού σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν.

Στην Ελλάδα τα ποσοστά ήταν διπλάσια ή και τριπλάσια από αυτά των άλλων χωρών. Οι ηλικιωμένοι (άνω των 65 ετών) παρουσίασαν το υψηλότερο ποσοστό επιδείνωσης και στις τρεις αρνητικές ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις με σχεδόν το σύνολό τους να παρουσιάζει επιδείνωση. Παρόλα αυτά, είναι παρήγορο ότι πέραν αυτών των αυξημένων ψυχοκοινωνικών επιπτώσεων που παρατηρούνται στη χώρα μας βρέθηκε βελτίωση της αλτρουιστικής συμπεριφοράς. Οι συμπολίτες μας είναι δίπλα σε όσους τους έχουν ανάγκη, πάντα έτοιμοι να βοηθήσουν.

Στόχος μας για την επόμενη μέρα είναι να θέσουμε σε εφαρμογή το Νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία με ορίζοντα δεκαετίας, ώστε να παρέχονται καλύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε όλους τους πολίτες που έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτό, αυξήσαμε τον τακτικό προϋπολογισμό για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και απεξάρτησης για το 2021 κατά 62%, ώστε να ενισχύσουμε άμεσα τόσο τα νοσοκομεία όσο και τις δομές ψυχικής υγείας.

Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε αποθεματικό υπομονής και ανθεκτικότητας, τηρώντας τα απαραίτητα μέτρα, και έχοντας πάντα στο μυαλό μας ότι η πανδημία ενίσχυσε την αλληλεγγύη και συνεργασία μεταξύ μας, αξίες που για πολλά χρόνια είχαμε παραμελήσει. Μέσω της ενότητας, της συνεργασίας και της αλληλεγγύης, μπορούμε να νικήσουμε την πανδημία και πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε!

*Η Ζωή Ράπτη είναι Υφυπουργός Υγείας,
Βουλευτής Β1 Βορείου Τομέα Αθηνών