Πανδημία: ανισότητες, νέες ανάγκες και προκλήσεις για την πολιτική Υγείας

Γράφει στο peripteron.eu o Ξανθός Ανδρέας, βουλευτής και Τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία

 

Χωρίς αμφιβολία η πανδημία του SARS-CoV-2 είναι το μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα της εποχής μας. Αποτελεί μια πρωτόγνωρη δοκιμασία για τα Συστήματα Υγείας, τις οικονομίες και τις κοινωνίες σε παγκόσμιο επίπεδο και είναι σίγουρο ότι θα επηρεάσει καταλυτικά τα πάντα .

Από τον τρόπο που διεξάγεται η επιστημονική έρευνα και «παράγεται» η φαρμακευτική καινοτομία, μέχρι την οργάνωση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, τη σχέση Επιστήμης-Πολιτικής , τα εργασιακά και ανθρώπινα δικαιώματα, τις μετακινήσεις και την κοινωνικότητα των ανθρώπων, το Κράτος Δικαίου και τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Το 2021 θα είναι η χρονιά των εμβολίων κατά της νόσου covid-19. H δημιουργία ισχυρού «ανοσιακού φραγμού» στο γενικό πληθυσμό θα πάρει αρκετό χρόνο, ήδη εμφανίζει σοβαρά προβλήματα και δυσκολίες, αλλά σίγουρα είναι ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να στηριχθεί από όλους ο εμβολιασμός ως πράξη συλλογική κοινωνικής ευθύνης. Κάτι που προαπαιτεί και από την οργανωμένη Πολιτεία ειλικρίνεια, έγκυρη ενημέρωση, πειστικές απαντήσεις στα καλοπροαίρετα ερωτήματα αλλά και στον επιστημονικοφανή σκεπτικισμό, ακόμα και στις ανορθολογικές και συνωμοσιολογικές προσεγγίσεις.

Τα ενθαρρυντικά βήματα για τα νέα εμβόλια, παρά το ότι υποκρύπτουν ισχυρές συγκρούσεις εταιρικών συμφερόντων, χρηματιστηριακά παιγνίδια, ανταγωνισμούς ισχύος μεγάλων χωρών και σχέδια πολιτικής εκμετάλλευσης από τις κυβερνήσεις, δημιουργούν βάσιμα την προσδοκία της σταδιακής αναχαίτισης της πανδημίας και της αποκλιμάκωσης της μεγάλης αυτής υγειονομικής και οικονομικής κρίσης.

Υπάρχει όμως πλέον ένα σοβαρό ζήτημα αδυναμίας των κατασκευαστριών εταιρειών να ανταποκριθούν στην έγκαιρη παραγωγή και διάθεση των αναγκαίων ποσοτήτων εμβολίων, με βάση τις κεντρικές συμφωνίες με την ΕΕ και την παγκόσμια ζήτηση. Είχε επισημανθεί από την αρχή της πανδημίας και της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης, ότι οι νέες ανάγκες και προκλήσεις πού έρχονται στο προσκήνιο απαιτούν υπερεθνικού τύπου παρεμβάσεις και ρυθμίσεις, ειδικά στο χώρο του φαρμάκου.

Γι’ αυτό και το πρόβλημα των μειωμένης παραγωγής εμβολίων δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τη λογική του «εμβολιαστικού εθνικισμού» αλλά μόνο με την άρση του καθεστώτος τα «πατέντας» για τις φαρμακευτικές εταιρείες που έχουν ανακαλύψει τα εμβόλια, έτσι ώστε να δοθεί η παραγωγική δυνατότητα και σε άλλες φαρμακοβιομηχανίες της Ευρώπης ή του Τρίτου Κόσμου.

Το θέμα αυτό έχει τεθεί ήδη από επιστήμονες , ανθρώπους που ασχολούνται με την πολιτική υγείας , από την ευρωομάδα της Αριστεράς και τον ΣΥΡΙΖΑ και αποτελεί μια ριζοσπαστική πρόταση που μπορεί να υλοποιηθεί αν στηριχθεί από τις ηγεσίες των ευρωπαϊκών χωρών. Και σίγουρα είναι μια πρόταση που θα επιταχύνει τη διαδικασία της συλλογικής ανοσίας σε παγκόσμιο επίπεδο και την υποχώρηση της υγειονομικής κρίσης. Γιατί, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), «αν δεν είμαστε όλοι ασφαλείς (και εμβολιασμένοι) δεν είναι κανένας ασφαλής».

Επειδή όμως το εμβόλιο από μόνο του δεν αρκεί για να μας «απελευθερώσει» από την πανδημία και επειδή, σύμφωνα πάλι με τον ΠΟΥ, υπάρχει ισχυρή πιθανότητα 3ου επιδημικού κύματος τους πρώτους μήνες του 2021 , είναι αναγκαίος όχι ο εφησυχασμός αλλά η εγρήγορση και η συστηματική προσπάθεια της Πολιτείας, των επιστημόνων και της κοινωνίας, για να ελεγχθεί η διασπορά του ιού, να στηριχθεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας και να φροντίσουμε με τις πιο σύγχρονες θεραπείες όσους νοσήσουν.

Το μεγαλύτερο όμως στοίχημα για όλη την ανθρωπότητα είναι η ριζική αναδιοργάνωση των Συστημάτων Υγείας με έμφαση όχι μόνο στην περίθαλψη αλλά στην πρόληψη και προαγωγή της υγείας , στην Πρωτοβάθμια και κοινοτική φροντίδα και , κυρίως, στις Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας που ασχολούνται με την υγεία των πλη- θυσμών και την επιδημιολογική επιτήρηση των λοιμωδών νοσημάτων. Μόνο έτσι μπορούν να καλυφθούν με καθολικό, ισότιμο και ποιοτικό τρόπο οι νέες ανάγκες που έχει φέρει στο προσκήνιο η πανδημία και μόνο έτσι μπορούν να «θωρακιστούν» στην πράξη τα Συστήματα Υγείας απέναντι σε αναδυόμενες υγειονομικές απειλές όπως είναι οι νέοι ιοί και οι μεταλλάξεις τους.

Όλα τα παραπάνω όμως απαιτούν και επιπλέον πόρους. Όχι μόνο σύγχρονες υποδομές και εξοπλισμό, όχι μόνο αυξημένη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας στην προοπτική της σύγκλισης με το μέσο ευρωπαϊκό όρο των δημόσιων δαπανών (7% του ΑΕΠ) , αλλά και επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό τους, στη μόνιμη στελέχωση των δημόσιων δομών , στην καλύτερη εκπαίδευση του προσωπικού, στη θεσμοθέτηση ειδικών κινήτρων (οικονομικών, εργασιακών, επιστημονικών, κοινωνικών) προσέλκυσης γιατρών στο ΕΣΥ και στις άγονες-νησιωτικές περιοχές, έτσι ώστε να αντιστραφεί το φαινόμενο του brain drain και να σταματήσει η τεράστια «αιμορραγία» της επιστημονικής μετανάστευσης.

Τώρα λοιπόν είναι η ευκαιρία να δρομολογηθεί μια τέτοια παρέμβαση μακράς πνοής που αφορά την ανθεκτικότητα αλλά και την κοινωνική ανταποδοτικότητα του Δημόσιου Συστήματος Υγείας . Που διασφαλίζει τη μείωση των ανισοτήτων στην Υγεία και την αξιοπρεπή φροντίδα των ασθενών .

Μπροστά σ’ αυτή την πρόκληση εθνικής σημασίας που δημιουργεί μια σοβαρή «παρακαταθήκη» από την πανδημία, οφείλουμε όλοι, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, επιστημονικός κόσμος, κοινωνικοί φορείς, να συνεισφέρουμε θετικά με ιδέες και προτάσεις, με βάση το θεσμικό ρόλο καθενός.