Νέες γονιδιωματικές τεχνικές: η ΕΕ ανοίγει τον δρόμο για το μέλλον

Μετά τη δημοσίευση της μελέτης της Επιτροπής σχετικά με τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές στις 29 Απριλίου, η αναπληρώτρια γενική διευθύντρια κ. Claire Bury συζητά τα ευρήματα της μελέτης και τις μελλοντικές ευκαιρίες σε αυτόν τον τομέα.

Τι είναι οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές (NGT);

Οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές (NGT) είναι μέθοδοι που μπορούν να τροποποιήσουν το γενετικό υλικό ενός οργανισμού —είτε πρόκειται για φυτά, είτε για ζώα ή μικροοργανισμούς. Στην παρούσα μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο όρος αναφέρεται σε τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές αποτελούν μια ποικιλόμορφη ομάδα: κάθε τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί με διάφορους τρόπους για την αλλαγή του γονιδιώματος —ολόκληρο το σύνολο των γενετικών οδηγιών ενός οργανισμού— για την επίτευξη διαφορετικών αποτελεσμάτων.

Οι οργανισμοί που παράγονται με αυτόν τον τρόπο είναι πολύ διαφορετικοί και μπορεί να έχουν ελάχιστες μόνο αλλαγές που μπορεί επίσης να προκύψουν στη φύση ή μέσω συμβατικής αναπαραγωγής, ή μπορεί να έχουν εκτεταμένες τροποποιήσεις.

Γιατί οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές είναι τόσο σημαντικές;

Οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές μπορούν να αποφέρουν πολυάριθμα και ποικίλα οφέλη στον αγροδιατροφικό, βιομηχανικό και φαρμακευτικό τομέα.

Για παράδειγμα, οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές έχουν την ικανότητα να καθιστούν τα φυτά ανθεκτικά σε παράσιτα και ασθένειες —για παράδειγμα οι πατάτες που είναι ανθεκτικές στους μύκητες χρειάζονται λιγότερα χημικά φυτοφάρμακα— ή ανθεκτικά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν την περιεκτικότητα των λαχανικών σε θρεπτικά συστατικά για πιο υγιεινή διατροφή, για παράδειγμα την περιεκτικότητα του σογιέλαιου σε πιο υγιεινά λιπαρά οξέα, και να μειώσουν την περιεκτικότητα σε επιβλαβείς ουσίες όπως τοξίνες και αλλεργιογόνα. Αυτοί οι στόχοι αντικατοπτρίζουν τους ακρογωνιαίους λίθους της στρατηγικής μας «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ένα βιώσιμο σύστημα αγροδιατροφικών προϊόντων.

Αν και επί του παρόντος δεν διατίθεται στην αγορά της ΕΕ κανένα προϊόν νέας γονιδιωματικής τεχνικής, γνωρίζουμε από την επιστημονική βιβλιογραφία ότι οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές μπορεί να έχουν θετικό αντίκτυπο όχι μόνο στα φυτά αλλά και στην υγεία στον τομέα της κτηνοτροφίας.

Μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε για την εξειδίκευση και τη βελτίωση της παραγωγής χρήσιμων ουσιών από μικροοργανισμούς, με εφαρμογές σε καλλυντικά, βιοκαύσιμα, συστατικά τροφίμων και φαρμακευτικές ουσίες.

Στον φαρμακευτικό τομέα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών για τις κληρονομικές νόσους και τον καρκίνο. Εν ολίγοις, οι νέες γονιδιωματικές τεχνικές μπορούν να αποφέρουν ευρύ φάσμα οφελών στους πολίτες, τις οικονομίες και το περιβάλλον μας.

Γιατί η Επιτροπή δημοσιεύει αυτή τη μελέτη τώρα;

Τον Νοέμβριο του 2019 το Συμβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να δρομολογήσει μελέτη σχετικά με το καθεστώς των νέων γονιδιωματικών τεχνικών βάσει του δικαίου της Ένωσης, κατόπιν απόφασης του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας για τους ΓΤΟ. Η απόφαση έθεσε επίσης ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ για τις αρμόδιες εθνικές αρχές των κρατών μελών και για τη βιομηχανία της ΕΕ, ιδίως στον τομέα βελτίωσης των φυτών, στην έρευνα και αλλού.

Ως εκ τούτου, η παρούσα μελέτη εξέτασε το ζήτημα για να παράσχει σαφήνεια σχετικά με τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές, υπό μορφή επικαιροποιημένης και ολοκληρωμένης πληροφόρησης για ευρύ φάσμα θεμάτων. Η πληροφόρηση αυτή περιλαμβάνει το νομικό καθεστώς τους, την έρευνα και τις δυνητικές εφαρμογές τους, την ασφάλεια, τα δυνητικά οφέλη και τις ανησυχίες, καθώς και τη δεοντολογία και την ευαισθητοποίηση του κοινού.

Η μελέτη επιβεβαιώνει τις δυνατότητες των νέων γονιδιωματικών τεχνικών και επικεντρώνεται στη χρήση τους σε φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς, καθώς και στο ευρύ φάσμα δυνητικών χρήσεών τους, συμπεριλαμβανομένων του αγροδιατροφικού, του φαρμακευτικού και του βιομηχανικού τομέα.

Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι η μελέτη εντοπίζει ανησυχίες των ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά, για παράδειγμα, τον πιθανό αντίκτυπο των προϊόντων νέων γονιδιωματικών τεχνικών στο περιβάλλον, τις εν δυνάμει απειλές για ορισμένους τύπους επιχειρήσεων και το δικαίωμα των καταναλωτών στην πληροφόρηση.

Όσον αφορά τη νομοθεσία για τους ΓΤΟ, η μελέτη δείχνει ότι συνολικά δεν είναι κατάλληλη για την αντιμετώπιση ορισμένων νέων γονιδιωματικών τεχνικών και εφαρμογών. Με τις πληροφορίες και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, είμαστε πεπεισμένοι ότι το έργο που επιτελεί η Επιτροπή, με πλήρη διαφάνεια, θα βοηθήσει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να αποφασίσουν εάν θα πρέπει να αναληφθεί περαιτέρω δράση στον εν λόγω τομέα πολιτικής.

Τι προτίθεται να κάνει η Επιτροπή για τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές;

Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει ένα κατάλληλο για τον επιδιωκόμενο σκοπό νομικό πλαίσιο που θα επιτρέπει στις νέες γονιδιωματικές τεχνικές να συμβάλλουν σε ένα βιώσιμο και ανθεκτικό αγροδιατροφικό σύστημα, διατηρώντας υψηλά πρότυπα ασφάλειας.

Η εν λόγω δράση θα αφορά φυτά που έχουν παραχθεί μέσω ορισμένων νέων γονιδιωματικών τεχνικών. Ιδιαίτερη είναι η έμφαση που δίνεται στις πιθανές εφαρμογές των νέων γονιδιωματικών τεχνικών στα φυτά, καθώς σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) δεν δημιουργούν νέους κινδύνους σε σύγκριση με τα φυτά που βελτιώνονται με συμβατικές μεθόδους.

Η Επιτροπή θα διενεργήσει εκτίμηση επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένης δημόσιας διαβούλευσης, σύμφωνα με τους κανόνες για τη βελτίωση της νομοθεσίας, προκειμένου να εξετάσει πιθανές επιλογές πολιτικής. Η εκτίμηση επιπτώσεων θα εξετάσει επίσης τις ανησυχίες που εκφράστηκαν σχετικά με τις νέες γονιδιωματικές τεχνικές κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης σχετικά με τη μελέτη, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αντιμετωπιστούν.

Η μελέτη σηματοδοτεί την έναρξη μιας σημαντικής συζήτησης. Θα μοιραστούμε τα αποτελέσματα της μελέτης και θα συζητήσουμε τα αποτελέσματά της και τη συνέχεια που θα δοθεί σε αυτήν με το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα ενδιαφερόμενα μέρη σε ειδικές συνεδριάσεις.

πηγή: ec.europa.eu