ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΝΟΜΙΜΟΙ ΚΑΙ ΛΑΘΡΑΙΟΙ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ IFJ / SPJ

Σεβίλλη, 1503.

Ιδρύεται η Casa de Contratacion, με στόχο να μονοπωλήσει το εμπόριο με τις Δυτικές Ινδίες. Η κατάκτηση και η εκμετάλλευση της Αμερικής αποφέρει στην Ισπανία, μεταξύ 1503 και 1660, εξακόσια εκατομμύρια δουκάτα, προϊόν της δουλειάς των ιθαγενών και των μαύρων σκλάβων. Τα ορυχεία της Αμερική προσφέρουν την Ισπανία δεκαέξι εκατομμύρια κιλά ασήμι και εκατόν ογδόντα εκατομμύρια κιλά χρυσάφι. Η Ισπανία κατέχει το ένα πέμπτο του ευρωπαϊκού πλούτου στις αρχές του 16 °υ αιώνα. Το 1629, σύμφωνα με τον σύγχρονο Ισπανό οικονομολόγο Αλόνσο ντε Καράνσα, το 75% του αμερικανικού θησαυρού είχε φύγει από την Ισπανία και συγκεντρώθηκε στον προτεσταντικό Βορρά της Ευρώπης. Αιτία, η αντιπαραγωγική διαχείρισή του και η κατασπατάλησή του από τους Ισπανούς ηγεμόνες. Η εκμετάλλευση του μόχθου ιθαγενών, μαύρων και μιγάδων στην Αμερική οδηγεί τελικά σε παρακμή την ισπανική αυτοκρατορία και σε άνοδο τον ευρωπαϊκό καπιταλισμό. Και όλα αυτά χωρίς να χρειαστούν βίζες και άδειες εργασίας.

Τενστστιτλάν, 1519.

Ο αυτοκράτορας των Αζτέκων, ο Μοκτεσούμα, είναι πεπεισμένος ότι οι ξανθοί γενειοφόροι άνδρες που αποβιβάστηκαν από εκείνα τα πλωτά σπίτια, αντιπροσωπεύουν τον θεό Κετσαλκόατλ, το Φτερωτό Φίδι. Ο πρίγκιπας Κουαουτέμσκ το αρνείται. Είναι κατακτητές, λέει, έρχονται να μας σκοτώσουν, να μας εκμεταλλευτούν και να μας επιβάλουν τον θεό τους. Επιπλέον, δεν έχουν ούτε βίζες ούτε άδειες εργασίας. Έτσι ο Ερνάν Κορτές και οι πεντακόσιοι άντρες του θυσιάζονται στην πυραμίδα της Κεμποάλα. Σήμερα, το Μεξικό είναι μια αυταρχική θεοκρατία που μιλάει τη γλώσσα ναουάτλ και λατρεύει χίλιους θεούς. Κλεισμένο στον εαυτό του, όπως η κομμουνιστική Αλβανία, το Μεξικό δεν επιτρέπει να μπει ή να βγει κανένας από την επικράτειά του.

Μασαχουσέτη, 1620.

Άγγλοι πουριτανοί, χωρίς βίζες και άδειες εργασίας, ιδρύουν την αποικία της Νέας Αγγλίας. Από εκεί, η αγγλοσαξωνική Αμερική θα επεκταθεί από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό, αρπάζοντας τη γη από τους Ινδιάνους, εισάγοντας Αφρικανούς σκλάβους και προσαρτώντας το μισό έδαφος του Μεξικού.

Πενσυλβάνια, 1753.

Ο Βενιαμίν Φρανκλίνος, ανθρωπιστής, επιστήμονας και μελλοντικός κήρυκας της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, εκφράζεται επικριτικά για τη μετανάστευση Γερμανών στην Πενσυλβάνια. Θα προκαλέσουν, λέει ο Φρανκλίνος, «μεγάλα προβλήματα τάξης στην περιοχή μας». Οι Γερμανοί μετανάστες ποτέ δεν θα μάθουν αγγλικά και θα χρειάζονται διερμηνείς πλήρους απασχόλησης. Οι μετανάστες «θα μας ξεπεράσουν σε αριθμό … , δεν θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε τη γλώσσα μας και θα απειληθεί ακόμα και η κυβέρνησή μας». Ο Φρανκλίνος διαμαρτύρεται επίσης ότι οι μετανάστες μυρίζουν άσχημα και τρώνε αηδίες.

Καλκούτα 1757.

Ο Κλάιβ, ο Βρετανός «κονκισταδόρ», δίχως βίζα και άδεια εργασίας, καταλαμβάνει την Καλκούτα και ξεκινά τη βρετανική επέκταση -στην Ινδία, καταστρέφοντας το σύστημα των αυτόνομων κοινοτήτων, ενισχύοντας τους ντόπιους ηγετίσκους με αγγλικά όπλα και Ινδούς στρατιώτες, σπέρνοντας τη διχόνοια ανάμεσα στις ελίτ με την εφαρμογή του δόγματος «διαίρει και βασίλευε» και διοργανώνοντας ένα φτηνό εργατικό δυναμικό για να παράγει «ανταγωνιστικά» υφαντουργικά προϊόντα.

Αλγερία 1830.

Η Γαλλία καταλαμβάνει το Οχυρό του Σίνχι Φερούχ, εγκαινιάζοντας την περίοδο τns ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας σε ολόκληρη σχεδόν την Αφρική, που κορυφώθηκε με την επίθεση του Βασιλιά Λεοπόλδου του Βελγίου εναντίον του Κογκό, το 1908, όταν τα κανόνια πυρπολούσαν από τη θάλασσα την αφρικανική ήπειρο. Μόνο τρία κράτη έμειναν ανεξάρτητα στην Αφρική: η Λιβύη, το Μαρόκο και η Λιβερία. Το εργατικό δυναμικό και οι πλουτοπαραγωγικοί πόροι της ΑΦρικής υπέστησαν ανελέητη εκμετάλλευση. Κανένας άποικος δεν εγκαταστάθηκε στην Αφρική εφοδιασμένος με άδεια εισόδου και εργασίας.

Νέα Υόρκη, 1910.

Δεκαεπτά εκατομμύρια Ευρωπαίοι μετανάστευσαν στις ΗΠΑ μεταξύ 1880 και 1910. Ένα εκατομμύριο Ιρλανδοί έφτασαν εδώ κυνηγημένοι από τον λιμό στα 1840. Η Ελβετία, μια από τις πιο φτωχές χώρες της Ευρώπης, αρχίζει να πλουτίζει χάρη στη μετανάστευση ενός σχεδόν εκατομμυρίου Ελβετών στη Βόρεια Αμερική μεταξύ 1840 και 1900. Δεκαπέντε χιλιάδες Ιταλοί μεταναστεύουν κάθε χρόνο στην αμερικανική ήπειρο μεταξύ 1900 και 1914. Προέρχονται κυρίως από το φτωχό Νότο της Ιταλίας.

Ευρώπη, 1963.

Επτακόσιες χιλιάδες Ισπανοί διέσχισαν τα Πυρηναία από το 1959, αριθμός που αντιστοιχεί με το ήμισυ της μετανάστευσα του 1939, όταν χιλιάδες Δημοκρατικοί Ισπανοί έφυγαν μετά τη νίκη του Φράνκο στον Εμφύλιο. Το 90% αυτών των μεταναστών είναι αρσενικού γένους και αγροτικής προέλευσης. Μένουν σε φτωχογειτονιές των μητροπολιτικών περιφερειών της Γαλλίας, τή􀂓 Αγγλίας, τnς Γερμανίας. Τα εμβάσματα τους βοηθούν να ανέβει το επίπεδο ζωής στην ισπανική ύπαιθρο και να προετοιμαστεί η χώρα για τον μεταφρανκικό εκσυγχρονισμό.

Καλιφόρνια 1994.

Ο κυβερνήτης Πιχ Ουίλσον αποφασίζει να φορτώσει στους Μεξικανούς όλα τα προβλήματα της Καλιφόρνιας, που οφείλονται, στην πραγματικότητα, στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, στο κλείσιμο των εργοστασίων όπλων και στην έλλειψη προετοιμασίας του εργατικού δυναμικού για τη νέα εποχή της πληροφορικής τεχνολογίας. Ο Ουίλσον καταδιώκει τους Μεξικανούς, οπλισμένος με το Διάταγμα που αφαιρεί από τον μετανάστη χωρίς χαρτιά κάθε δικαίωμα σε ιατρικές υπηρεσίες, εκπαίδευση και απασχόληση. Ο Νόμος Ουίλσον αποδεικνύεται μπούμερανγκ. Ο Μεξικανός εργάτης πληρώνει 29.000 εκατομμύρια δολάρια περισσότερα σε φόρους απ’ ό,τι παίρνει σε υπηρεσίες. Η Καλιφόρνια παράγει το ένα τρίτο του γεωργικού πλούτου των ΗΠΑ και η συγκομιδή των τριών τετάρτων αυτού του πλούτου γίνεται από Μεξικανούς μετανάστες. Ο επόμενος κυβερνήτης, ο Γκρέι Ντέιβις, αναγνωρίζει ότι χωρίς την εργασία των Μεξικανών θα υπήρχε στις ΗΠΑ στενότητα προϊόντων, πληθωρισμός και υψηλές τιμές. Η μεξικανική κυβέρνηση προωθεί μια συμφωνία με τους Βορειοαμερικανούς, ώστε η μετανάστευση να θεωρείται ευκαιρία και όχι πρόβλημα και ο μετανάστης εργάτης να αποκτά την ιδιότητα του προσωρινού εργαζόμενου με δυνατότητα μόνιμης παραμονής, ακόμα και πολιτογράφησης. Η τραγωδία της 11 ης Σεπτεμβρίου μεταθέτει το θέμα από την ατζέντα της Ουάσιγκτον. Ωστόσο, για το ζήτημα του αν η μετανάστευση είναι πρόβλημα ή ευκαιρία, η περίπτωση ΗΠΑ-Μεξικό είναι παραδειγματική: οι ανεπτυγμένες οικονομίες έχουν ανάγκη τη μεταναστευτική εργασία και αυτό θα εξακολουθήσει να ισχύει ακόμα και όταν το Μεξικό θα μπορεί να προσφέρει πλήρη απασχόληση στους πολίτες του.

Σεβίλλη, 2002.

Οι αρχηγοί των κυβερνήσεων της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, ο συντηρητικός Χοσέ Μαρία Αθνάρ και ο εργατικός Τόνι Μπλερ, βρίσκουν κοινό έδαφος: συμφωνούν ότι πρέπει να επιβάλλονται οικονομικές κυρώσεις στις χώρες του τρίτου κόσμου που επιτρέπουν την έξοδο μεταναστών στην Ευρώπη. Και προβάλλουν μια μακιαβελική εξήγηση: με αυτόν τον τρόπο θα αφαιρέσουν τα επιχειρήματα από την αντιμεταναστευτική άκρα δεξιά. Είναι σα να ανοίγουμε δηλαδή στρατόπεδα συγκέντρωσης και κρεματόρια για να μην πάει ο Χίτλερ. Υπερθεματίζοντας, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι προτείνει να λαμβάνονται δακτυλικά αποτυπώματα απ’ όλους τους μετανάστες εργαζόμενους στην Ιταλία. Είναι ένα αταβιστικό σύνδρομο Αλ Καπόνε: ο ξένος είναι εγκληματίας έως ότου αποδείξει ότι δεν είναι. Η ξενοφοβία και οι διακρίσεις εις βάρος των μεταναστών πάνε μαζί.

Παρίσι 2002.

Ένας μετανάστη από την Αλγερία περπατά στους δρόμους με ένα πανό που γράφει: βρισκόμαστε εδώ γιατί εσείς ήσασταν εκεί». Αυστηρά μέτρα παίρνουν η μια χώρα μετά την άλλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να ανακόψουν το μεταναστευτικό ρεύματα των τελευταίων ετών. Στόχος είναι να μειωθούν δραστικά οι οικονομικοί μετανάστες και οι πρόσφυγες που κάνουν αιτήσεις για πολιτικό άσυλο. Σε επαναπατρισμούς και απελάσεις με συνοπτικές διαδικασίες καταφεύγουν οι περισσότερες χώρες-μέλη. Ποιες είναι οι χώρες του σκληρού πυρήνα, τα μέτρα και τα τελευταία καταφύγια.

ΒΡΕΤΑΝΙΑ «Σκοτσέζικο ντους» επεφύλαξε για τους πρόσφυγες που βρίσκονται σε βρετανικό έδαφος και εκείνους που επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα το Υπουργείο Εσωτερικών. Από τη μια έδωσε πολιτικό άσυλο και άδειες παραμονής σε 14 χιλιάδες οικογένειες προσφύγων (περίπου πενήντα χιλιάδες άτομα συνολικά). Από την άλλη, ετοιμάζεται να πάρει σκληρά μέτρα εναντίον των προσφύγων που επιχειρούν να εισέλθουν στη Βρετανία. Ο νόμος για τη μετανάστευση αλλάζει και γίνεται σκληρότερος. Με δύο χρόνια φυλάκιση απειλούνται οι πρόσφυγες που δεν έχουν επίσημα ταξιδιωτικά έγγραφα ( οι περισσότεροι τα καταστρέφουν εν πλω για να μη φαίνεται η εθνικότητά τους). Επίσης περιορίζεται το δικαίωμα επανεξέτασης της αίτησης χορήγησης πολιτικού ασύλου, σε μόνο μια έφεση επί της πρωτόδικης απόφασης.

ΙΤΑΛΙΑ Ούτε επιδόματα συντήρησης ούτε καταλύματα ούτε εργασία έχουν οι πρόσφυγες που φθάνουν στην Ιταλία, ενώ όλα αυτά ισχύουν για τους πρόσφυγες της Βρετανίας. Μόνο δεκατέσσερις χιλιάδες αιτήσεις για πολιτικό άσυλο κατατέθηκαν στην Ιταλία πέρυσι. Εκατόν δεκαπέντε χιλιάδες ήταν οι αιτήσεις στη Βρετανία. Το σύστημα εξέτασης των προσφύγων κατά περίπτωση δεν λειτουργεί στην Ιταλία. Μπορεί να περάσουν και τρία χρόνια μέχρι να αποφασιστεί αν θα δοθεί άδεια παραμονής ή θα γίνει απέλαση. Κάτω από άθλιες συνθήκες εκατοντάδες λαθρομετανάστες είναι στοιβαγμένοι στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Tiburtina, στη Ρώμη. Πεντακόσιοι άνθρωποι από την Ερυθραία, το Σουδάν και την Αιθιοπία περιμένουν εδώ και μήνες να μάθουν αν θα μείνουν στη χώρα ή θα επαναπατριστούν. «Εάν δώσουμε πολιτικό άσυλο σε άτομα από φτωχές χώρες με δικτατορικά καθεστώτα τότε πρέπει να πάρουν άδειες παραμονής εκατομμύρια άνθρωποι, δηλώνει ο Carlo Giavanardi, κεντροδεξιός των Χριστιανοδημοκρατών.

ΑΥΣΤΡΙΑ Την αυστηρότερη νομοθεσία σε θέματα μεταναστών και προσφύγων στην Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζει εδώ ιζαι λίγο καιρό η Αυστρία. Μάλιστα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες προειδοποιεί την κυβέρνηση της Βιέννης ότι ορισμένα μέτρα είναι ασύμβατα με τη Συνθήκη της Γενεύης για τους πρόσφυγες. Οι αιτούντες πολιτικό άσυλο απελαύνονται, ενώ είναι υπό εξέταση ο φάκελος τους σύμφωνα με τα νέα μέτρα. Έχουν διορία 72 ωρών να εκθέσουν στις αυστριακές αρχές την περίπτωση τους. «Είμαστε χώρα πολιτικού ασύλου, όχι χώρα μεταναστών», τονίζει ο Guenther Koessl, υπεύθυνος για θέματα ασφάλειας Διευκρινίζει ότι το 85 τοις εκατό των 39 χιλιάδων αιτήσεων για πολιτικό άσυλο το 2003 αφορά οικονομικούς μετανάστες. Η κυβέρνηση της Αυστρίας επιμένει ότι τα νέα μέτρα στοχεύουν στην απλοποίηση των διαδικασιών. «Ακολουθούμε κατά γράμμα τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επισπεύδουμε τις διαδικασίες με πλήρη νομιμότητα».

ΓΑΛΛΙΑ Εντάσσεται στο σκληρό πυρήνα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που υιοθετούν αυστηρά μέτρα για λαθρομετανάστευση και τους πολιτικούς πρόσφυγες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο ίδιος ο υπουργός Εσωτερικών έδωσε εντολή να διπλασιαστεί ο αριθμός των απελάσεων το 2007 ζητεί με υπόμνημα που έστειλε σε όλες τις νομαρχίες της Γαλλίας να επαναπροωθούνται με συνοπτικές διαδικασίες άμεσα στις γενέτειρες τους οι λαθρομετανάστες. Η Γαλλία δέχεται περίπου πενήντα χιλιάδες αιτήσεις για πολιτικό άσυλο κάθε χρόνο. Οι περισσότερες προέρχονται από την Κίνα, την Τουρκία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Στη Γαλλία κατατίθενται οι λιγότερες αιτήσεις σε σύγκριση με τη Βρετανία, τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Όσοι αιτούνται πολιτικού ασύλου παίρνουν ένα μηνιαίο επίδομα 280 ευρώ και παραμένουν στη χώρα μέχρι να πάρουν άδεια παραμονής ή να απελαθούν. Κατά μέσο όρο, χρειάζεται περίπου ένας χρόνος.

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ Είναι το τελευταίο καταφύγιο των λαθρομεταναστών επί ευρωπαϊκού εδάφους. Η Φινλανδία έχει τους περισσότερους πρόσφυγες που έχουν κάνει αιτήσεις για πολιτικό άσυλο, σε τουλάχιστον άλλες δύο χώρες-μέλη της Ε.Ε. Οι περισσότεροι αιτούντες είναι Βούλγαροι. Ξεπέρασαν τις πέντε χιλιάδες οι αιτήσεις τους τη φετινή χρονιά. Η κυβέρνηση της Φινλανδίας είναι υποχρεωμένη να επαναπροωθήσει τους λαθρομετανάστες με πολλαπλές αιτήσεις πολιτικού ασύλου στη χώρα της Ε.Ε. όπου έγινε η πρώτη άφιξη, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο, το Ευρωπαϊκό Διευθυντήριο για τη Μετανάστευση έθεσε σε λειτουργία ένα σύστημα καταγραφής δακτυλικών αποτυπωμάτων των προσφύγων με την ονομασία Eurodac. Η έδρα της υπηρεσίας βρίσκεται στο Λουξεμβούργο.

ΕΛΒΕΠΑ Το είκοσι τοις εκατό του πληθυσμού αποτελείται από αλλοδαπούς. Οι αιτήσεις για πολιτικό άσυλο αυξήθηκαν κατά 26% το 2000. Αν και η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τους λαθρομετανάστες, οι Ελβετοί απέρριψαν τα προτεινόμενα αυστηρά μέτρα της κυβέρνησης για να μειωθεί ο αριθμός τους. Από ελβετικής πλευράς είναι σε εξέλιξη η «Πρωτοβουλία της Βέρνης». Πρόκειται για μια παγκόσμια «πρόσκληση» που απευθύνεται στις κυβερνήσεις όλου του κόσμου. Στόχος των Ελβετών είναι να επιτύχουν μια διεθνή συμφωνία για τους πρόσφυγες. Η «Πρωτοβουλία της Βέρνης» υποστηρίζεται επίσημα από τον ΟΗΕ. Η Ελβετία πιέζει προς την κατεύθυνση να υπάρξει μια νέα διεθνής πολιτική για το ζήτημα των προσφύγων, δεδομένου ότι η πιο πρόσφατη διεθνής Συνθήκη για τους πρόσφυγες υπεγράφη το 1951. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, η μετανάστευση έχει διπλασιαστεί από το 1975 έως σήμερα. Περίπου 175 εκατομμύρια_ 􀂸ν_􀂹􀂺ωποι διαμένουν σήμερα σε χώρες μακριά από τις γενέτειρες τους.