Μεχμέτ Αλί Ταλάτ: Τα δύο κράτη του Αναστασιάδη άνοιξαν το κουτί της Πανδώρας

Μεχμέτ Αλί Ταλάτ: Τα δύο κράτη του Αναστασιάδη άνοιξαν το κουτί της Πανδώρας

• «Εγώ και ο Χριστόφιας σκεφτόμασταν αρκετά διαφορετικά την ομοσπονδιακή λύση. Είχαμε όραμα να χτίσουμε ένα κράτος όπου να είμαστε πιο ενωμένοι»
• Οι δύο κοινότητες πρέπει να ασκήσουν πολιτική πίεση προς τις ηγεσίες τους μέσω κινητοποιήσεων

Συνέντευξη στον Κωστή Πιτσιλλούδη

Ο Νίκος Αναστασιάδης προήγαγε την ιδέα για λύση βασιζόμενη σε αποκεντρωμένη ομοσπονδία, πριν ακόμη εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Αυτό δηλώνει σε αποκλειστική συνέντευξή του στη «Χαραυγή» ο πρώην ηγέτης των Τουρκοκυπρίων (2005-2010), Μεχμέτ Αλί Ταλάτ, ο οποίος τόνισε ότι ο Ν. Αναστασιάδης άνοιξε το κουτί της Πανδώρας με την πρότασή του για λύση δύο κρατών, βοηθώντας την Τουρκία.

Παράλληλα, κράτησε τις επιφυλάξεις του για τη διεξαγωγή της πενταμερούς διάσκεψης 5+1 την Άνοιξη, λόγω της μη ευθυγράμμισης της τουρκικής πλευράς με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Παραθέτει επίσης τις εκτιμήσεις του για τα Βαρώσια, αναλύοντας τις επιδιώξεις της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής πλευράς για το ζήτημα αυτό, τονίζοντας ότι θεωρεί σχεδόν απίθανο το άνοιγμα και άλλης περιοχής, λόγω των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ αναφέρει ακόμη τους κύριους λόγους που δεν οδήγησαν σε λύση, ενόσω βρισκόταν στην εξουσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

Κατά την άποψή σας, ποια είναι τα απαραίτητα βήματα που πρέπει να γίνουν από τις δύο κοινότητες στην επικείμενη Πενταμερή, για να οδηγηθούμε σε ένα γύρο διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, στον οποίο μπορεί να καρποφορήσει η λύση;

Είμαι ανήσυχος για το πολιτικό κλίμα που επικρατεί, καθώς τώρα η τουρκοκυπριακή πλευρά ζητάει ξεχωριστή κυριαρχία, η οποία κατά προσέγγιση σημαίνει λύση δύο κρατών. Λύση η οποία δεν ευθυγραμμίζεται με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, αλλά και τις παραμέτρους που έχουν συμφωνήσει οι δύο πλευρές μέχρι στιγμής.

Όσον αφορά τη σύγκληση της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης 5+1, εάν πραγματοποιηθεί ποτέ, σίγουρα θα καταρρεύσει, λόγω των ανταγωνιστικών προσεγγίσεων και της μη ευθυγράμμισης της τουρκικής και τ/κ πλευράς με τις αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ, με τις συνέπειες να είναι καταστροφικότερες, σε σύγκριση με τη διατήρηση μίας κατάστασης χωρίς διαπραγμάτευση. Με άλλα λόγια, εάν ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν μπορεί να υπερασπιστεί μία ενδεχόμενη επιτυχία, δεν θα πρέπει να ζητήσει τη διεξαγωγή διάσκεψης.

Θα χρειαστεί κάποιος χρόνος για να αποσαφηνίσουμε τι πραγματικά θέλουν και επιδιώκουν τα εμπλεκόμενα μέρη. Θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι είναι λογικό να έχουμε ενώπιόν μας αυτή τη θολή κατάσταση των πραγμάτων που επικρατούν. Αυτός που πραγματικά άνοιξε το κουτί της Πανδώρας είναι ο κ. Αναστασιάδης με την πρότασή του για λύση δύο κρατών, για να απαλλαχθεί της πίεσης στο Μοντ Πελεράν. Χρησιμοποίησε τις εκλογές (σ.σ. Προεδρικές 2018) σαν προπέτασμα, αλλά και επιδίωξε να σταματήσει την επιμονή της τ/κ πλευράς και της Τουρκίας, για επίτευξη λύσης, δημιουργώντας τεράστιο χάος. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, η Τουρκία και κάποιοι κύκλοι εντός της τ/κ πλευράς άρχισαν διερευνήσεις και βολιδοσκοπήσεις για τη λύση δύο κρατών. Βολιδοσκοπήσεις, που στο τέλος επικράτησαν στην πολιτική σκηνή.

Στο σενάριο που η ελληνοκυπριακή πλευρά αποδεχθεί την πολιτική ισότητα, θεωρείτε ότι θα αλλάξουν προς το καλύτερο τα δεδομένα στο Κυπριακό;

Δεν μπορεί να υπάρξει μία σίγουρη απάντηση. Εάν θα αλλάξουν τα υπάρχοντα δεδομένα εξαρτάται από τις προθέσεις της τουρκικής πλευράς. Δεν είμαι βέβαιος εάν η Τουρκία λάβει τις εγγυήσεις για πολιτική ισότητα, θα συμφωνήσει για μία λύση στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Ένα άλλο στοιχείο που θεωρώ ότι θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε αυτό το ζήτημα είναι η πλειονότητα της τ/κ κοινότητας να πειστεί ότι η ε/κ πλευρά είναι πραγματικά έτοιμη να αποδεχθεί μία πολιτική ισότητα, αλλά και τη συμμετοχή των Τ/κ στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων. Επίσης, οι δύο κοινότητες πρέπει να ασκήσουν πολιτική πίεση προς τις ηγεσίες τους, μέσω εκδηλώσεων, του δημοσίου λόγου και των μέσων μαζικής ενημέρωσης, για να εδραιωθεί η θέληση για λύση και να αλλάξουν οι σχεδιασμοί και οι αντιλήψεις των δύο ηγεσιών.

Ποια είναι η άποψή σας για μία λύση στη βάση της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας;

Σαν ιδέα είναι σεβαστή, όμως αυτή η πρόταση λύσης δεν είναι καινούρια. Ήταν ιδέα του κ. Αναστασιάδη πριν εκλεχθεί Πρόεδρος και την προήγαγε πριν από περίπου 12 χρόνια, όταν βρισκόμουν εγώ στην εξουσία της τ/κ κοινότητας και ο Δ. Χριστόφιας της ε/κ. Η ιδέα του ήταν μία «χαλαρή» ομοσπονδία, όπου η πλειονότητα των εξουσιών θα βρισκόταν στα χέρια των δύο πλευρών και όχι της κεντρικής ομοσπονδιακής εξουσίας. Σύμφωνα με την ιδέα του κ. Αναστασιάδη, η κεντρική κυβέρνηση θα περιοριζόταν στην άσκηση εξουσιών στην εξωτερική πολιτική, σε κάποιους τομείς της οικονομίας, όπως η Κεντρική Τράπεζα και της άμυνας.

Εγώ και ο Χριστόφιας σκεφτόμασταν αρκετά διαφορετικά την ομοσπονδιακή λύση. Είχαμε την άποψη ότι η κεντρική κυβέρνηση θα είχε μεγαλύτερες εξουσίες, σε σύγκριση με τις δύο πλευρές και περισσότερους τομείς να διαχειριστεί. Είχαμε όραμα να χτίσουμε ένα κράτος όπου να είμαστε πιο ενωμένοι.

Αυτό που είναι νέο για εμάς είναι το γεγονός ότι ο κ. Αναστασιάδης δήλωσε στον Υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ότι είναι έτοιμος να διαπραγματευτεί μία λύση δύο κρατών.

Εάν και οι δύο κοινότητες θέλουν τη λύση δύο κρατών, θεωρώ ότι θα γίνει σεβαστό από τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εάν, όμως, μία πλευρά ζητάει ομοσπονδιακή λύση και η άλλη όχι, τότε προκύπτει πρόβλημα και θεωρώ και ελπίζω ότι δεν θέλει καμία κοινότητα στη βάση των ατόμων που την απαρτίζουν, λύση δύο κρατών και εδώ έγκειται η κριτική μου προς τη λύση των δύο κρατών.

Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τις κινήσεις που διενεργεί η Τουρκία στην περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων; Θεωρείτε ότι θα επιχειρήσει να ανοίξει ολόκληρη την περιοχή;

Η εκτίμησή μου είναι ότι δεν θα ανοίξει άλλο τμήμα των Βαρωσίων. Φαίνεται ότι είναι ένα είδος πολιτικής επίθεσης, προερχόμενης από την Τουρκία, για να παρατηρήσει και να σφυγμομετρήσει τις αντιδράσεις της διεθνούς κοινότητας και της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Για το άνοιγμα των Βαρωσίων χρειάζεται να διεξαχθούν σχετικές συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και η εμπλοκή του ΟΗΕ, λόγω των σχετικών ψηφισμάτων και να επιτευχθεί μία συμφωνία.
Το μονομερές άνοιγμα των Βαρωσίων είναι σχεδόν ακατόρθωτο, για αυτόν το λόγο οι Τούρκοι αξιωματούχοι επισημαίνουν συνεχώς ότι η ανοικτή πλέον περιοχή των Βαρωσίων δεν ανήκει σε ιδιώτες, αλλά είναι ένας «δημόσιος χώρος». Αυτή η προσέγγιση των αξιωματούχων έγκειται στο γεγονός ότι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ τονίζουν ξεκάθαρα ότι ανήκουν στους μόνιμους κάτοικους.

Ως μία εμβληματική φιγούρα της Αριστεράς για όλους τους Κυπρίους και ως άνθρωπος που αγωνίστηκε και υποστήριξε την επανένωση της Κύπρου, κατά την άποψή σας, γιατί μετά από δεκαετίες ακόμη δεν έχουμε καταφέρει να επιλύσουμε το Κυπριακό Ζήτημα;

Θα αναφερθώ στην περίοδο που βρισκόμουν στην εξουσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Ήταν δύο οι κύριοι λόγοι που δεν τα καταφέραμε να οδηγηθούμε σε λύση.
Ο πρώτος ήταν ότι δεν βρίσκαμε τον κατάλληλο και επιθυμητό «ρυθμό» για μία λύση και ο δεύτερος ήταν ο χρόνος, καθώς μόλις ενάμιση χρόνο προλάβαμε να διαπραγματευτούμε μαζί με τον Δ. Χριστόφια, στον οποίο πετύχαμε πολλές συγκλίσεις, καθώς τα υπόλοιπα τριάμισι χρόνια που ήμουν ο ηγέτης των Τ/κ, ο ηγέτης των Ε/κ ήταν ο Τάσσος Παπαδόπουλος. Αρχίσαμε τις διαπραγματεύσεις εγώ και ο Χριστόφιας τον Σεπτέμβριο του 2008 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2010, χρόνος ο οποίος, δυστυχώς, δεν ήταν αρκετός για εμάς. Ήμουν έτοιμος να διαπραγματευτώ με γρήγορο και ευέλικτο τρόπο. Δυστυχώς, ο Δ. Χριστόφιας βρισκόταν σε δύσκολη θέση, λόγω της παρουσίας του ΔΗΚΟ στην κυβέρνηση. Επίσης, το πολιτικό κλίμα στην ελληνοκυπριακή πλευρά θεωρώ ότι δεν ήταν έτοιμο και κατάλληλα προετοιμασμένο να αποδεχθεί μία λύση ΔΔΟ.