Με σύνθημα το θάνατο, χθες και πάντα

Κωστής Παπαϊωάννου «Άγρια ιστορία για μεγάλα παιδιά», εκδόσεις Πόλις, 2021

Όταν τα φασιστικά τάγματα του Φράνκο πολιορκούσαν τη Μαδρίτη, το σύνθημά τους ήταν «Viva la muerte» (Ζήτω ο θάνατος). Η Πασιονάρια, απέναντί τους, εμπνεύστηκε το «No pasarán» (Δεν θα περάσουν).

Όλα αυτά, δυστυχώς, παραμένουν επίκαιρα. Μπορεί να είχαμε τελευταία δύο καλές ειδήσεις, την πτώση του Τραμπ και την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, ωστόσο, λέει σωστά ο Κωστής Παπαϊωάννου, στο βάθος ο ορίζοντας είναι βαρύς.

Στο βιβλίο του «Άγρια ιστορία για μεγάλα παιδιά», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις και έχει υπότιτλο «Από τον φασισμό στον μεταφασισμό. Η δημοκρατία απέναντι στη νέα ακροδεξιά», ο Κωστής Παπαϊωάννου απαντά στην ανάγκη πολλών, νέων και όχι μόνο, να έχουν για διάβασμα κάτι συνολικό για το φαινόμενο της Ακροδεξιάς, κυρίως της ελληνικής, συνδεδεμένης όμως με τα όσα συμβαίνουν διεθνώς αλλά και με τη θεωρία.

Επειδή το ζήτημα είναι πολυπλόκαμο και περίπλοκο, ο συγγραφέας υιοθετεί ένα σύστημα ερωταπαντήσεων αποφεύγοντας τον σκόπελο του να πει τα πάντα –δεν γίνεται κάτι τέτοιο– αλλά και τον σκόπελο του να παραλείψει πολλά βασικά. Η μέθοδός του αυτή αντανακλάται στον τίτλο. Γιατί άλλες ερωτήσεις είναι, τροποντινά, για αρχάριους και άλλες για προχωρημένους. Όλες μαζί συγκροτούν μια άγρια ιστορία που απευθύνεται σε όλους, δηλαδή σε μεγάλους που έχουν και παιδικές ερωτήσεις, αφού το θέμα δεν είναι από αυτά που προβάλλονται στην tv και εμπεδώνονται.

 

Ο Κωστής Παπαϊωάννου πιάνει το νήμα από την άνοδο του φασισμού στην Ιταλία (πάλι με σύνθημα «Ζήτω ο θάνατος»!), εξηγεί το πώς γεννήθηκε, τις σχέσεις των φασιστικών ομάδων με το κράτος αλλά και την κατά καιρούς σχετική αυτονομία τους –κάτι που πρέπει να μας κρατά σε εγρήγορση μακριά από συνωμοσιολογικές θεωρίες–, τα ειδικά χαρακτηριστικά του ναζιστικού φαινομένου, την ποικιλομορφία του φασιστικού φαινομένου της σημερινής εποχής, που κατακτά πολλές χώρες σε διαφορετικές ηπείρους – ιδιαίτερα, μάλιστα, στην Ευρώπη. Είναι ο λεγόμενος «μεταφασισμός», όπως τον ονόμασε ο Έντσο Τραβέρσο, που έχει στο στόχαστρό του σήμερα τη μετανάστευση και το Ισλάμ. Συχνά πλέον βάζει κοστούμι, ωστόσο τα βασικά χαρακτηριστικά του είναι αναλλοίωτα: «είναι αντιφιλελεύθερος, αντιεξισωτικός, μισαλλόδοξος, και κάποτε βίαιος. Επιδιώκει τον αποκλεισμό ολόκληρων ομάδων του πληθυσμού, ακόμα και ενσωματωμένων».

Το βιβλίο του Κωστή Παπαϊωάννου έχει πολύ ενδιαφέρον, καταπιάνεται σε μεγάλη έκταση με το ακροδεξιό φαινόμενο και θα χρειαστεί να επανέλθουμε. Στην ελληνική του πτυχή μιλάει για τον εγχώριο αντισημιτισμό και τη «μυστική συνενοχή» στο έγκλημα του αφανισμού των 56.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης αλλά και των Εβραίων άλλων ελληνικών πόλεων, μιλάει επίσης για τους ποικιλόμορφους συνεργάτες των ναζί στον πόλεμο και τη μετέπειτα αποκατάστασή τους, για τους ακροδεξιούς στη δικτατορία, για το συγκλονιστικό γεγονός της παρουσίας Ελλήνων ακροδεξιών στη σφαγή της Σρεμπρένιτσα, για την περίοδο Χριστόδουλου, για τη σημερινή ακροδεξιά στην Ελλάδα, για το όπλο των fake news που χρησιμοποιεί κατά κόρον. Και για την ιδεολογία της ισχύος: «Ο φασισμός διδάσκει στους νέους να υποτάσσουν τους αδύναμους και να υποτάσσονται στους ισχυρούς. Να αποτελούν υλικά μιας πυραμίδας φόβου και ανελευθερίας».

πηγή: epohi.gr