Kοινωνική δικαιοσύνη

ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ – ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ

Σε ένα σταυροδρόμι συναντιούνται οι τύχες των λαών μαζί με τις λαϊκές κινητοποιήσεις των χαμηλών εισοδημάτων. Στις δυτικές χώρες και σε αυτό το σταυροδρόμι γράφει: Κρίση του κοινωνικού συστήματος.
Η πολιτική νομιμοποίηση μας κυβέρνησης είναι απαραίτητη συνθήκη για την ύπαρξή της και της αποδοχή της από το λαό. Το πολιτικό σύστημα πρέπει να είναι σε θέση να εμπνέει στο λαό την πεποίθηση πως οι υπάρχοντες πολιτικοί θεσμοί είναι οι καταλληλότεροι για την κοινωνία.
Έτσι, οι τοπικές εξεγέρσεις των λαών είναι αποτέλεσμα της εξάρτησης των κυβερνήσεων από τα υπερεθνικά κέντρα της παγκόσμιας διακυβέρνησης που με τα όργανα της διεθνείς πολιτικούς, στρατιωτικούς και οικονομικούς οργανισμούς διαιωνίζουν αυτή την εξάρτηση.
Αυτό που φέρνει πιο κοντά τους λαούς είναι οι συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.
Το κυρίαρχο σήμερα είδος οικονομικής τεχνικής σκέψης δεν είναι πλέον σε θέση να αντιληφθεί μια πολιτική ιδέα. Το σύγχρονο κράτος φαίνεται να έγινε πράγματι μια μεγάλη επιχείρηση.
Σήμερα οι πολίτες έντρομοι συνειδητοποιούν όλο και πε­ρισσότερο ότι η παγκόσμια διαχείριση της αγοράς αναπτύχθηκε σε βάρος της παγκόσμιας κοινωνικής δικαιοσύνης, πράγμα που επιφέρει ανισορροπία των οικονομικών και κοινωνικών κανόνων και δομών και απειλεί την παγκόσμια κοινωνική ειρήνη. Σήμερα, μια ανάσα από την εποχή της παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης, που αναδιανέμει βίαια τον πλούτο προς όφελος των λίγων, καλού­μαστε όλοι να επαναπροσδιορίσουμε τη στάση μας απέναντι στις κοινωνικές ανισότητες. Δεν είναι απλά θέμα ανθρωπισμού. Είναι θέμα επιβίωσης. Κι είναι πολύ παράξενο που οι άνθρωποι δεν το αντιλαμβάνονται αυτό. Γιατί ο καθένας μας πια γνωρίζει ότι η αν­θρώπινη κοινωνία οικοδομείται μόνο πάνω στο αίσθημα του δικαίου. Μας το δίδαξε ο Πρωταγόρας στον ομώνυμο πλατωνικό διάλογο, ο Αριστοτέλης στα πολιτικά του, η αρχαία ελληνική φιλοσοφία εν γένει και ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, τα κοινωνικά και πολιτικά κι­νήματα και οι μεγάλες επαναστάσεις των προηγούμενων αιώνων, πάνω από όλα όμως η πικρή ιστορική εμπειρία που αποκομίσαμε από τα δεινά των παγκοσμίων πολέμων. Κι όμως. Το αισχυλικό “πάθος-μάθος” φαίνεται να μην ισχύει στην περίπτωση μας. Στο όνομα του κέρδους αμφιταλαντευόμαστε ακόμα ανάμεσα στο δίκαιο και στο νόμιμο, το ηθικό και το συμφέρον, την ίδια στιγμή που εξαντλούμε την οργή μας για την παγκόσμια αδικία στα περιορισμένα και τελικώς ανεπαρκή πλαίσια μιας απλής λεκτικής καταδί­κης ή συμπαράστασης στους αδικημένους.
Για να κινητοποιηθεί πάντως η ανθρώπινη κοινωνία στην κατεύ­θυνση της προάσπισης της κοινωνικής δικαιοσύνης οφείλει πρώτα από όλα να συνειδητοποιήσει ότι η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ειρηνική και ευημερούσα συνύπαρξη, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Κι έπειτα να επα­ναπροσδιορίσει το περιεχόμενο της. Από το Λεβιάθαν του Τόμας Χομπς και τις θεωρίες του κοινωνικού συμβολαίου των Ρουσσώ και Τ. Λοκ το 18ο αιώνα, κι από τις σοσιαλιστικές θεωρίες των Μαρξ και Ένγκελς το 19ο οδηγηθήκαμε σήμερα σε μια κατάσταση που απειλεί να τινάξει τις παραδοσιακές δυτικές κοινωνίες και τις αξίες τους κυριολεκτικά στον αέρα. Πώς λοιπόν πρέπει να γίνει αντιλη­πτό σήμερα το νόημα της κοινωνικής δικαιοσύνης και πώς εργαζόμαστε στην πράξη για την προάσπιση της; Υποστηρίζουμε, ασφα­λώς, τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης, όταν προωθούμε την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των αυτοχθόνων λαών και των μεταναστών. Όταν απομακρύνουμε τα εμπόδια που αντιμετω­πίζουν οι άνθρωποι λόγω του φύλου, ηλικίας, φυλής, εθνότητας, θρησκείας, πολιτισμού ή αναπηρίας. Όταν εστιάζουμε στη διασφά­λιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων για όλους μέσω της κοινωνικής προστασίας, του κοινωνικού διαλόγου και των θεμελιωδών αρχών και δικαιωμάτων στην εργασία. Όταν δε στραγγαλίζουμε τις φτωχές χώρες βάζοντας τους λαούς τους στη μέγγενη και αλυσοδένοντας τους με τα λογής λογής μνημόνια. Όταν, τέλος, εργαζόμαστε για την άμβλυνση των ταξικών ανισοτήτων και της κοινωνικής ψαλίδας.
Δυστυχώς φαίνεται να “είναι πολλά του αιώνα μας τα χρέη”, αγα­πητοί αναγνώστες, όπως λέει κι ο ποιητής. Και για να μην μας πα­ρομοιάσουν οι μελλούμενες γενιές με “το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι”, πρέπει πρώτα από όλα να αντιληφθούμε ότι τα θύματα της κοινωνικής αδικίας, δεν είναι αυστηρά περιχαρακωμένα στα στα­τικά πλαίσια που όρισαν οι προηγούμενες εποχές. Αντίθετα τα πλαίσια είναι δυναμικά, διευρύνονται συνεχώς και δυστυχώς ο κλοιός διαρκώς στενεύει γύρω μας. Η απαίτηση για κοινωνική δι­καιοσύνη φαίνεται να αφορά όλο και περισσότερους 0 υποκριτικός “εορτασμός” της παγκόσμιας ημέρας δεν μπορεί να αγνοήσει αυτή την πλευρά. Δεν αρκεί η περιγραφή ή και η Λεκτική καταδίκη του προβλήματος. Χρειάζονται πράξεις, πράξεις που, αν δε γίνουν στην ώρα τους, ίσως οδηγήσουν στο να συμπεριληφθούν πολλοί από εμάς στο θλιβερό κατάλογο των εορταζόντων των επόμενων χρόνων. Και ο νοών, νοείτω!