JuicyFields: Η μεγαλύτερη απάτη στον χώρο της φαρμακευτικής κάνναβης

Οι εγκέφαλοι της πυραμίδας, που είχε θύματα και 32 Έλληνες, συνδέονται με τη ρωσική μαφία της Αγίας Πετρούπολης. Δεν ήταν όμως οι μοναδικοί ένοχοι.
«Γεια σου Ελίζα, σε ευχαριστώ για τη σύνδεση. Ασχολούμαστε με την απάτη της JuicyFields. Υπάρχουν πολλά θύματα στην Ελλάδα», έγραφε το πρώτο μήνυμα του μέχρι τότε άγνωστου σε εμένα Ντάνιελ Γιόχανσον, ο οποίος με προσέγγισε μέσω LinkedIn στις αρχές του έτους και ως τίτλο στο προφίλ του είχε «επικεφαλής κοινότητας για την υπόθεση της JuicyFields» και έδρα τη Σουηδία.

Δεν είχα ιδέα σε τι αναφερόταν, αλλά όσα έγραφε ήταν αρκετά και με το παραπάνω για να μου τραβήξουν το ενδιαφέρον: insiders που συνέδεαν τους εγκεφάλους της υπόθεσης με τη ρωσική μαφία και μια εκτεταμένη επενδυτική απάτη που ενέπλεκε δεκάδες ευρωπαϊκές τράπεζες.

Η αναζήτηση στο διαδίκτυο με οδήγησε σε ένα άρθρο που είχε δημοσιευθεί στον ελληνικό Τύπο στις 19 Ιουλίου του 2022· η μετάφραση από ισπανικό δημοσίευμα της El Pais Financiero έγραφε: «Μια νέα κατάρρευση πυραμίδας με απώλειες που υπολογίζονται σε εκατομμύρια ευρώ από χιλιάδες πελάτες σε Ισπανία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ολλανδία, ΗΠΑ, Γαλλία, Κολομβία, Βενεζουέλα και Μεξικό και αντικείμενο την καλλιέργεια φαρμακευτικής κάνναβης συνταράσσει τους επενδυτές […] Η εταιρεία λειτουργούσε για χρόνια και παρείχε κέρδη στους επενδυτές παρά το γεγονός ότι πολλοί προειδοποιούσαν ότι πρόκειται για πυραμίδα. Μέχρι την περασμένη Τετάρτη οπότε άρχισαν τα ανησυχητικά σημάδια που εξελίχθηκαν σε πανικό. Μάνατζερς και εργαζόμενοι των εταιρειών άρχιζαν να εξαφανίζονται ενώ εστάλη αρχικά μια ανακοίνωση στους επενδυτές που τούς διαβεβαίωνε ότι κάποιοι εργαζόμενοι έκαναν απεργία. Στη συνέχεια όμως, πάγωσαν οι λογαριασμοί και το επόμενο βήμα ήταν να εξαφανιστούν όλοι οι λογαριασμοί στα social media. Το τελικό πλήγμα ήταν ότι οι επενδυτές δεν μπορούσαν πια να μπουν στους προσωπικούς τους λογαριασμούς στο διαδίκτυο».

Στον ξενόγλωσσο Τύπο τα δημοσιεύματα ήταν αρκετά, με πρώτο στα αποτελέσματα της αναζήτησης ένα αγγλόφωνο του Forbes
JuicyFields’ Alleged Ponzi Scheme May Be The Biggest Scam In The Cannabis Industry | Forbes – κάπως ειρωνικό, αν σκεφτούμε ότι σχεδόν έναν χρόνο πριν, τον Σεπτέμβριο του 2021, το ίδιο περιοδικό στο Μεξικό (forbes.com.mx) προέτρεπε το ισπανόφωνο κοινό να επενδύσει τα χρήματά του στην JuicyFields. Το κείμενο, που πλέον έχει κατέβει και είναι μέρος του φακέλου της υπόθεσης, έμοιαζε με αντιγραφή από προωθητικό φυλλάδιο της εταιρείας. Βήμα στην JuicyFields είχε δώσει και το CNN του Μεξικού τον Οκτώβριο του 2021 με τηλεοπτικό του ρεπορτάζ. Τα δημοσιεύματα αυτά σε συνδυασμό με τη νομιμοποίηση της κάνναβης στη χώρα, ενδεχομένως να εξηγούν γιατί τα περισσότερα θύματα αυτής της της καλοστημένης διεθνούς απάτης βρίσκονται στο Μεξικό.

Τι υποτίθεται ότι ήταν η JuicyFields

Από το 2020, η εταιρεία JuicyFields προσέφερε μια υπηρεσία που ονομάζεται «ηλεκτρονική καλλιέργεια» (e-growing ή crowd-growing), όπου οι επενδυτές μπορούσαν να συμμετέχουν στην καλλιέργεια, τη συγκομιδή και την πώληση φαρμακευτικής κάνναβης. Η εταιρεία, με έδρα τη Γερμανία και παρουσία σε Ολλανδία, υποσχόταν αποδόσεις πολύ πάνω από 100% ετησίως.

«Το crowdgrowing ή e-growing, είναι ένα κίνημα που φέρνει κοντά τους καλλιεργητές του καναπέ με τους πραγματικούς αγρότες κάνναβης. Ο καθένας από τώρα και στο εξής μπορεί να καλλιεργήσει κάνναβη εικονικά, αγοράζοντας τον κλώνο ενός φυτού στην πλατφόρμα μας. Οι εταίροι μας, που είναι πλήρως αδειοδοτημένοι καλλιεργητές, καλλιεργούν το φυτό που αγόρασε ο καλλιεργητής του καναπέ. Καλλιεργούμε φαρμακευτική κάνναβη παρέα και πραγματοποιούμε καλά κέρδη από την πώλησή της. Πιστεύουμε ότι η βιομηχανία της κάνναβης, ειδικά ο κλάδος της φαρμακευτικής κάνναβης, κυριαρχείται από ένα μικρό μονοπώλιο μεγάλων επιχειρήσεων, όπου οι μικρότερες, καινοτόμες εταιρείες πασχίζουν να καθιερωθούν. Στην άλλη άκρη αυτής της εξίσωσης έχουμε υποστηρικτές της τοπικής βιομηχανίας (grassroot industry) που δεν μπορούν να εισέλθουν λόγω της περιοριστικής νομοθεσίας και του υψηλού κόστους. Το crowdgrowing είναι η λύση», έλεγε μία διαφήμιση της JuicyFields που πλέον έχει εξαφανιστεί από το youtube. Η εταιρεία στην πλατφόρμα της, που βρίσκεται ακόμη online, προσέφερε τη δυνατότητα για αγορά διαφόρων ποικιλιών κάνναβης, με πιο φθηνό ένα φυτό των 50 ευρώ, το οποίο μετά από 108 ημέρες που χρειαζόταν για να αναπτυχθεί, απέφερε στον αγοραστή του από 18 έως και 33 ευρώ κέρδος. Υπήρχε και η επιλογή για επένδυση 2.000 ευρώ για ένα φυτό (ανεξαρτήτως ποικιλίας) με πολλαπλάσια κέρδη ανάλογα για πόσο διάστημα θα δέσμευε κανείς τα χρήματα. Για παράδειγμα το 5ετές συμβόλαιο υποτίθεται ότι επέστρεφε συνολικά κέρδη 9.000-12.000 ευρώ. Οι καλλιεργητές του καναπέ μπορούσαν να παρακολουθούν το φυτό τους να μεγαλώνει, μέσω καμερών που είχαν στηθεί στις καλλιέργειες.

Αν κάποιος κάνει εγγραφή τώρα, δεν έχει τη δυνατότητα να αγοράσει και πάνω-πάνω στην οθόνη του γράφει το εξής μήνυμα: «H JuicyFields δεν ήταν ποτέ απάτη και η διοικητική ομάδα DAO (σ.σ. υποτιθέμενο διάδοχο σχήμα της αρχικής κακόβουλης ομάδας) θα το αποδείξει».

Κι ενώ το Forbes και το CNN στο Μεξικό προωθούσαν άκριτα και χωρίς δημοσιογραφική διασταύρωση το επενδυτικό μοντέλο της JuicyFields στο κοινό τους, δύο δημοσιογράφοι της Deutsche Welle, o Αντρέας Μπέκερ και ο Νίκολας Μάρτιν,  που ασχολούνται με το επιχειρηματικό ρεπορτάζ, άρχισαν να υποπτεύονται ότι κάτι δεν «κολλούσε» στις υποσχέσεις της JuicyFields και την πραγματικότητα που επικρατεί στον χώρο της φαρμακευτικής κάνναβης. Έτσι άρχισαν να ερευνούν την υπόθεση.

«Η ιδέα να ασχοληθούμε προέκυψε στο δεύτερο μισό του 2021. Ο Νίκολας ασχολείται δημοσιογραφικά με τις εξελίξεις στην αγορά της φαρμακευτικής κάνναβης και το καλοκαίρι του 2021 είχε επισκεφτεί το διεθνές συνέδριο κάνναβης που έγινε στο Βερολίνο. Εκεί είδε για πρώτη φορά την JuicyFields, η οποία ήταν χορηγός της εκδήλωσης και είχε μία εντυπωσιακή παρουσία», λέει στο inside story ο Αντρέας Μπέκερ. «Ο Νίκολας εξεπλάγη που δεν είχε ξανακούσει τίποτα γι αυτή την εταιρεία, δεν του έβγαζε νόημα το επιχειρηματικό της μοντέλο και του έκανε εντύπωση πως κανείς από τους επαγγελματίες του χώρου δεν ήθελε να μιλήσει επισήμως για τη JuicyFields, παρότι ήταν χορηγός του συνεδρίου».

Κάπως έτσι στα τέλη του έτους οι δύο δημοσιογράφοι άρχισαν να ερευνούν πιο εντατικά την υπόθεση. Σύμφωνα με τον Μπέκερ «αυτό που βασικά μας φάνηκε πιο παράξενο απ’ όλα ήταν τα ποσοστά αποδόσεων. Ήταν τόσο υψηλά που δεν έβγαζε νόημα, διότι αν εξετάσει κανείς τη βιομηχανία της κάνναβης θα δει ότι πολλοί από τους μεγάλους παίκτες δεν έχουν σημαντικά κέρδη, βρίσκονται σε αρχική φάση, υπάρχει υπερπαραγωγή φαρμακευτικής κάνναβης και παρόλα αυτά βρέθηκε μία εταιρεία που υποσχόταν σε απλούς ανθρώπους τον διπλασιασμό των χρημάτων τους χωρίς να γίνεται λόγος για κάποιο ρίσκο. Μας φάνηκε παράξενο και σκεφτήκαμε ότι αξίζει να το ψάξουμε. Ήμασταν τυχεροί γιατί όταν αρχίσαμε να ερευνούμε δημοσιογραφικά την υπόθεση, στις αρχές του 2022, η JuicyFields ήταν ακόμη σε λειτουργία. Δεν υπήρχαν θύματα, κανείς δεν τους είχε κατηγορήσει ότι έβαλε χρήματα και δεν τα πήρε πίσω ή ότι εξαπατήθηκε. Αντιθέτως υπήρχαν πολλά άτομα που ισχυρίζονταν ότι έβγαζαν καλό κέρδος και ήταν διατεθειμένοι να μας μιλήσουν. Μπορέσαμε να έρθουμε σε επαφή με εκπροσώπους της JuicyFields, οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να μιλήσουν για το φανταστικό τους επιχειρηματικό μοντέλο και να μιλήσουμε με ανθρώπους που έκαναν προώθηση στο youtube και αλλού. Μπήκαμε σε αυτήν την έρευνα με ανοιχτό μυαλό, λέγαμε ότι μπορεί να βρήκαν τη μυστική συνταγή και τα καμπανάκια που είχαμε δει να μην επιβεβαιωθούν. Αυτό που δεν περιμέναμε ήταν ότι μισό χρόνο μετά, το καλοκαίρι του 2022, το όλο οικοδόμημα θα κατέρρεε και οι επενδυτές θα έμεναν στον αέρα».

«Ο κόσμος απλώς δεν έχει συνηθίσει να βγάζει καλά κέρδη», είχε δηλώσει τον Μάρτιο του 2022 ο τότε εταιρικός εκπρόσωπος της JuicyFields και Chief Business Development Officer Ντάνιελ Γκάουτσι, όταν ρωτήθηκε από τη Deutsche Welle σχετικά με το επιχειρηματικό μοντέλο της εταιρείας. Αρνήθηκε να δώσει λεπτομέρειες σχετικά με το πώς η εταιρεία μπορούσε να δημιουργήσει τόσο υψηλές αποδόσεις.

Τα θύματα και το μέγεθος της απάτης

Ο Ντάνιελ Γιόχανσον από τη Σουηδία, που μου είχε στείλει εκείνο το μήνυμα στο LinkedIn, είναι ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα της JuicyFields. Είχε μπει ως επενδυτής από την αρχή και συνολικά έχασε 104.000 ευρώ. Χάρη σε αυτόν, από τον Ιούλιο του 2022, όταν δηλαδή έσκασε η «φούσκα», έχει κινηθεί μία νομική διαδικασία από τον Σουηδό δικηγόρο Λαρς Όλοφσον, ο οποίος εκπροσωπεί πλέον περισσότερα από 1.500 θύματα από 58 διαφορετικές χώρες –και την Ελλάδα– με συνολικές ζημιές που ανέρχονται στα 45 εκατ. ευρώ. Μιλήσαμε με τον 71χρονο Όλοφσον, ο οποίος συμπτωματικά είναι και επενδυτής στον χώρο της φαρμακευτικής κάνναβης, επομένως –όπως μας λέει– γνωρίζει καλά ποια είναι τα πραγματικά περιθώρια κέρδους στον χώρο αλλά και πώς λειτουργεί η αγορά. Ο Όλοφσον έχει δεκαετίες εμπειρίας σε επενδυτικές απάτες κάθε είδους και στην περίπτωση της JuicyFields, που όπως λέει είναι η μεγαλύτερη που έχει ποτέ ασχοληθεί, ακολουθεί μία ενδιαφέρουσα στρατηγική, η οποία αν πετύχει μπορεί να καταφέρει ένα σημαντικό πλήγμα στους απατεώνες στο μέλλον, αλλά και να αποφέρει κάποια χρήματα για τους εξαπατημένους πελάτες του, που έχουν προχωρήσει σε ομαδική αγωγή κατά όσων διευκόλυναν την απάτη.

«Η νομική στρατηγική μου είναι να κυνηγήσω τους enablers και οι πλατφόρμες της Meta (Facebook και Instagram) ήταν αυτές που χρησιμοποιούσαν κατά κύριο λόγο οι εγκληματίες για να κάνουν τις πωλήσεις και το μάρκετινγκ τους. Δεν μιλάμε για απλά προφίλ, αλλά για πληρωμένες καταχωρήσεις. Η διευκόλυνση εγκληματιών είναι ποινικό αδίκημα στη Σουηδία και σε άλλες χώρες του κόσμου. Στη Σουηδία η Facebook έχει τη μεγαλύτερη εγκατάσταση παγκοσμίως για τους σέρβερ της, επομένως είναι σουηδική δικαιοδοσία. Η αγωγή στρέφεται κατά του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, αφού είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος της Meta. Όπως ακριβώς θα γινόταν εάν για παράδειγμα μια τράπεζα ήταν μπλεγμένη σε ξέπλυμα χρήματος. Δεν μπορείς να ασκήσεις δίωξη κατά της τράπεζας, στρέφεσαι κατά του προσώπου που είναι επικεφαλής της τράπεζας. Το ίδιο έχει γίνει και σε αυτήν την υπόθεση και αναμένω από το Ανώτατο Δικαστήριο της Σουηδίας εντός Σεπτεμβρίου να αποφασίσει πώς θα χειριστεί αυτήν την υπόθεση και να ορίσει δικάσιμο», εξηγεί ο Όλοφσον μιλώντας στο inside story.

«Έχουμε ταυτοποιήσει περισσότερους από 200 enablers, οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο διευκόλυναν τους εγκληματίες. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται και περισσότερες από 70 τράπεζες που θα έπρεπε να είχαν σταματήσει τις μεταφορές χρημάτων από τους πελάτες τους προς τον τραπεζικό λογαριασμό που διατηρούσε η JuicyFields στην Κύπρο». Μέσα στους enablers βρίσκεται και το Forbes του Μεξικού που είδαμε πιο πάνω, αλλά και ένας Έλληνας (Κ.Γκ.) που προωθούσε τα επενδυτικά πλάνα της JuicyFields και ήταν ενεργός στα γκρουπ της εταιρείας στο Telegram.

Σύμφωνα με τον Σουηδό δικηγόρο, οι ρίζες της JuicyFields οδηγούν στη Ρωσία και πιο συγκεκριμένα την Αγία Πετρούπολη, που όπως λέει τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε κάτι σαν Silicon Valley για απατεώνες. «Είναι όπως οι τηλεοπτικές εκπομπές τύπου Dragons Den, όπου άτομα που έχουν μια επιχειρηματική ιδέα την παρουσιάζουν σε ένα πάνελ επιχειρηματιών και συζητάνε για το πόσα λεφτά χρειάζονται και τι ποσοστό της εταιρείας τους μπορούν να διαθέσουν στους εν δυνάμει επενδυτές τους. Το ίδιο συμβαίνει στην Αγία Πετρούπολη και τη ρωσική μαφία. Οι απατεώνες παρουσιάζουν την ιδέα τους και ζητάνε λεφτά για την αναπτύξουν και προσλαμβάνουν εξειδικευμένο προσωπικό, τεχνικούς, συμβούλους. Στο γραφείο αυτές τις εγκληματικές εταιρείες τις ονομάζουμε scam-ups κατά το start-ups».

Η βεβαιότητά του ότι πίσω από τους εγκεφάλους της JuicyFields βρίσκεται η ρωσική μαφία, στηρίζεται μεταξύ άλλων και στην ύπαρξη ενός whistleblower που ήταν υπεύθυνος ασφαλείας στην JuicyFields, ζει στην Αγία Πετρούπολη και έχει δώσει στη δικηγορική ομάδα του Όλοφσον έγγραφα και άλλα στοιχεία που, σύμφωνα με τον δικηγόρο, πιστοποιούν τη σύνδεση με το ρωσικό οργανωμένο έγκλημα. Στοιχεία που δείχνουν προς τη Ρωσία έχουν εντοπίσει στην έρευνά τους και οι δυο δημοσιογράφοι της Deutsche Welle, όπως μας λέει ο Αντρέας Μπέκερ.

«Αυτό που λέω σε όλους μου τους πελάτες είναι ότι οι εγκληματίες σχεδιάζουν την απάτη τους και τη στρατηγική εξόδου τους τόσο καλά, που είναι ανώφελο να προσπαθήσεις να τους κυνηγήσεις, ειδικά αν βρίσκονται στη Ρωσία. Ειδικά τώρα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι ρωσικές αρχές δεν συνεργάζονται με τις ευρωπαϊκές αρχές. Γι’ αυτό στρέφομαι κατά αυτών που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο βοήθησαν τους εγκληματίες να στήσουν μια τόσο επιτυχημένη απάτη».

Στα θύματα που εκπροσωπεί ο Λαρς Όλοφσον βρίσκονται και 32 Έλληνες, μεταξύ αυτών ο Γ.Κ., που έχασε συνολικά 8.000 ευρώ. Είναι απόφοιτος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εργάζεται ως μηχανικός αυτοματισμών και για χρόνια ζούσε και εργαζόταν στο εξωτερικό. Όπως αναφέρει στο inside story, κάποια στιγμή μέσα στον κορονοϊό υπήρχε πολύς ελεύθερος χρόνος κι έτσι έψαχνε στο διαδίκτυο για επενδύσεις. Η αναζήτησή του τον οδήγησε σε μια καταχώρηση που είχε κάνει ο Κ.Γκ. σε γνωστό ελληνικό site αγγελιών. «Είχε βάλει το λινκ του, προφανώς έπαιρνε referrals (σ.σ.: έσοδα για την προσέλκυση νέων πελατών)».

Στην αρχή ο Γ.Κ. ήταν επιφυλακτικός. «Έβαλα το μίνιμουμ ποσό των 50 ευρώ, υποτίθεται ότι έπαιρνες ένα πολύ φθηνό φυτό, πουλούσαν ό,τι παρήγαγε, κράταγαν κάτι και σου έδιναν κάτι. Στα 50 ευρώ, έπαιρνες περίπου 15 ευρώ, γύρω στο 30%, κάπου εκεί έβγαιναν οι συντελεστές (ελάχιστης εγγυημένης) απόδοσης, 30% σε τρεις μήνες». Μετά από τρεις μήνες ο Γ.Κ. έβγαλε τα αρχικά 50 ευρώ και το κέρδος του, για να βεβαιωθεί ότι όντως γυρνάνε όλα τα χρήματα πίσω, και ξαναέβαλε 50 ευρώ. «Στις αρχές ό,τι έβαζα το έβγαζα, αφαιρούσα το κέρδος και ξαναέβαζα το αρχικό κεφάλαιο. Το έκανα με 50, με 200 με 300 ευρώ. Κάποια στιγμή έβαλα πιο πολλά χρήματα και σταμάτησα να τα παίρνω. Είχα αρχίσει να αισθάνομαι ότι μπήκα σε μία ρουτίνα. Λίγο πριν σκάσει (η φούσκα) παρατήρησα μία καθυστέρηση, αλλά δεν έδωσα σημασία, σε κάθε επιχείρηση μπορεί να συμβεί αυτό. Έστειλα ένα email, ανταποκρίθηκαν, οπότε λέω “οκ”. Είχα ένα συγκεκριμένο χρονικό βάθος επένδυσης (τέλος του 2022), αλλά με πρόλαβαν. Η ειρωνεία είναι ότι μόλις έβαλα το μεγαλύτερο ποσό, μέσα σε λίγα 24ωρα έσκασε. Αντιλήφθηκα ότι κάτι είχε συμβεί γιατί έπεσε το site».

O Γ.Κ. –όπως και η πλειονότητα των επενδυτών διεθνώς– έκανε όλες τις μεταφορές του προς τον λογαριασμό της JuicyFields σε ευρώ (όχι σε κρυπτονομίσματα) μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής, από τους λογαριασμούς που διατηρεί σε δύο ελληνικά συστημικά τραπεζικά ιδρύματα. Όταν έκανε την τελευταία (και μεγαλύτερη) μεταφορά των 5.000 ευρώ και μετά από λίγο διαπίστωσε ότι είχε μπλέξει σε απάτη, ζήτησε εγγράφως από την τράπεζά του να ακυρωθεί το έμβασμα. Το αίτημά του απορρίφθηκε.

Ο Γ.Κ. μας εξηγεί και όλες τις προσπάθειες που έκανε η ομάδα πίσω από την απάτη, ώστε να εξαπατήσει για δεύτερη φορά τα θύματά της, με την υπόσχεση ότι δήθεν θα τους επέστρεφαν τα χαμένα χρήματά τους. «Ακόμη μας στέλνουν κάποια email που μας προτρέπουν να στείλουμε βίντεο και να κρατάμε την ταυτότητά μας δίπλα στο πρόσωπό μας. Βλέπουμε ότι μας έχουν πιστώσει στους λογαριασμούς μας ένα ποσό, πολύ κοντά σε αυτά που έχουμε βάλει, το οποίο είναι σε αναμονή (pending), δεν μπορείς να το κάνεις κάτι, και πως προτεραιότητα να πάρουν τα χρήματά τους έχουν αυτοί που στέλνουν βίντεο. Διάφοροι στα γκρουπ στο Telegram μπαίνουν και λένε τάχα ότι έστειλαν βίντεο και πήραν τα λεφτά τους. Πιο πολύ μου μοιάζει με phishing προσωπικών δεδομένων, π.χ. για να κάνουν αίτηση για δάνεια ή να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς (στο όνομα όσων στέλνουν τα στοιχεία τους)».

Η δικηγορική ομάδα του Λαρς Όλοφσον υπολογίζει τον αριθμό των θυμάτων γύρω στις 125.000 – οι συνολικές ζημιές τους μπορεί να αγγίζουν ακόμη και τα 3 δισ. ευρώ, καθιστώντας την JuicyFields μία από τις πιο κερδοφόρες πυραμίδες στην ιστορία των πυραμιδών.

Το στήσιμο αυτής της απάτης, που σύμφωνα με τον Σουηδό δικηγόρο προετοιμαζόταν για 1-2 χρόνια προτού λανσαριστεί στο ανυποψίαστο επενδυτικό κοινό, υπολογίζεται ότι κόστισε γύρω στα 4-5 εκατ. ευρώ· από το στήσιμο της πλατφόρμας και τις αμοιβές όσων παρείχαν τις υπηρεσίες τους, μέχρι την απασχόληση των προγραμματιστών και το μάρκετινγκ.

Επίσης αυτή δεν ήταν η πρώτη απάτη που είχε στήσει η ίδια ομάδα απατεώνων. Η προηγούμενη είχε να κάνει με «επένδυση» σε οικιακά απορρίμματα, απ’ όπου υποτίθεται ότι θα γινόταν εξαγωγή μετάλλων και από την πώλησή τους θα προέκυπτε το κέρδος. Σύντομα κατάλαβαν ότι η εν πολλοίς άγνωστη στο ευρύ κοινό βιομηχανία της φαρμακευτικής κάνναβης θα ήταν πολύ πιο ελκυστική από τα σκουπίδια. O Όλοφσον και η ομάδα του συνεργάζονται στενά, όπως μας λέει, με τις αστυνομικές αρχές αρκετών χωρών. Κάτι ακόμη που έχουν εντοπίσει, αναφέρει ο ίδιος, είναι πως οι εγκέφαλοι πίσω από την JuicyFields παρείχαν και υπηρεσίες ξεπλύματος χρήματος σε άλλους απατεώνες. «Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, τα ποσά που ξέπλυναν είναι 3-4 φορές μεγαλύτερα από την επενδυτική απάτη».

Η ευθύνη των τραπεζών και η γερμανική ρυθμιστική αρχή

O Όλοφσον βλέπει ότι στην όλη υπόθεση ξεκάθαρη ευθύνη έχουν και οι τράπεζες αλλά και το τραπεζικό σύστημα SWIFT, μέσω του οποίου διεκπεραιώνονται οι περισσότερες διατραπεζικές συναλλαγές διεθνώς. «Ένας από τους πελάτες μου έστειλε 119 εμβάσματα από την τράπεζά του στον λογαριασμό της JuicyFields στην Κύπρο σε διάστημα οκτώ μηνών και δεν βάρεσε κανένα καμπανάκι». Όπως εξηγεί, όταν γίνεται μια διασυνοριακή μεταφορά χρημάτων εμπλέκονται τρία τραπεζικά ιδρύματα. Η τράπεζα του αποστολέα, η τράπεζα του παραλήπτη και το τραπεζικό σύστημα SWIFT (ή το SEPA). «Επομένως το έμβασμα περνάει από το κανονιστικό σύστημα τριών ιδρυμάτων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, οι 125.000 επενδυτές (της JuicyFields), έχουν στείλει περισσότερα από 6 εκατ. εμβάσματα σε έναν τραπεζικό λογαριασμό στην Κύπρο σε διάστημα περίπου δύο ετών», και παρόλα αυτά κανένα σύστημα δεν εντόπισε ύποπτη δραστηριότητα.

Η JuicyFields διατηρούσε λογαριασμό στην πλατφόρμα πληρωμών ISX (ISXpay) με έδρα την Κύπρο, η οποία παρέχει online εταιρικούς τραπεζικούς λογαριασμούς σε επιχειρήσεις. Λογαριασμός υπήρχε και στην λιθουανική πλατφόρμα Via Payments UAB, αλλά σύμφωνα με τον δικηγόρο η συντριπτική πλειονότητα των εμβασμάτων κατέληγε στον κυπριακό λογαριασμό. Η ISX Financial, είναι μια εταιρεία spin-off της αμφιλεγόμενης αυστραλιανής fintech iSignthis, η οποία αφαιρέθηκε από το ταμπλό του Χρηματιστηρίου της Αυστραλίας για παροχή παραπλανητικών πληροφοριών στην αγορά. Είναι μια κατηγορία που αρνείται σθεναρά ο επικεφαλής της, Νικογιάννης Καρατζής, που τα τελευταία χρόνια έχει μετεγκατασταθεί από την Αυστραλία στην Κύπρο, όπου και ίδρυσε την ISX. Η εμπλοκή της ISX στην υπόθεση της JuicyFields όπως ήταν αναμενόμενο τράβηξε το ενδιαφέρον του αυστραλιανού Τύπου. Σε ερωτήσεις που απηύθυνε στον Καρατζή η Financial Review, αυτός υποστήριξε ότι «η ISX έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ειδοποίηση των αρχών σχετικά με τις δραστηριότητες της JuicyFields», προσθέτοντας ότι «η ISX ήταν το πρώτο ίδρυμα που πάγωσε τον λογαριασμό της JuicyFields». Ο λογαριασμός έκλεισε στις 15 Ιουλίου 2022, λίγο πριν γίνει αντιληπτό ευρέως ότι είχε σκάσει η φούσκα. Ως προς τα ποσά που διακινήθηκαν μέσω του λογαριασμού αυτού, ο Καρατζής δήλωσε ότι πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει από άγνωστη προέλευση για ποσό ύψους 500 εκατ. ευρώ, είναι σαφώς υπερβολικές.

Ο ίδιος υποστήριξε ότι «η ISX συμμορφώνεται πάντα με τις κανονιστικές απαιτήσεις της ΕΕ για τη δέουσα επιμέλεια των πελατών της». Στην περίπτωση της JuicyFields, «η ISX συναντήθηκε προσωπικά με τους διευθυντές και επαλήθευσε όλα τα εταιρικά έγγραφα και άδειες μέσω επίσημων μητρώων, έκανε έλεγχο για κυρώσεις, αρνητικές ειδήσεις και πιστοποιήσεις τρίτων».

Όπως είπαμε παραπάνω, η JuicyFields αρχικά είχε την έδρα της στη Γερμανία (στην πορεία την μετέφερε στην Ελβετία). Θα μπορούσε λοιπόν να αναρωτηθεί κανείς τι έκανε η η γερμανική ομοσπονδιακή αρχή χρηματοπιστωτικής εποπτείας (BaFin) για να ελέγξει τους ισχυρισμούς της εταιρείας για τις υπεραποδόσεις της και να προστατεύσει το γερμανικό επενδυτικό κοινό. Η σύντομη απάντηση είναι «τίποτα επί της ουσίας». Μια πιο σύνθετη οπτική μας δίνει ο Αντρέας Μπέκερ: «Όταν ξεκινήσαμε την έρευνά μας, επικοινωνήσαμε με την Bafin και τη ρωτήσαμε αν είχε κάτι συγκεκριμένο υπόψιν για την JuicyFields. Η εντύπωση που αποκομίσαμε είναι ότι δεν είχαν καμία απολύτως ιδέα». Δεν ήταν όμως οι πρώτοι που είχαν ενοχλήσει τη ρυθμιστική αρχή για την ίδια εταιρεία. «Λίγους μήνες πριν, νομίζω το φθινόπωρο του 2021, ένας άλλος Γερμανός δημοσιογράφος που ειδικεύεται σε θέματα γύρω από την κάνναβη είχε επίσης καλέσει τη Bafin, να την ρωτήσει αν ξέρει κάτι για την JuicyFields και έλαβε την ίδια απάντηση με εμάς. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι η Bafin κοιμόταν όρθια. Μια άλλη οπτική είναι πως, σύμφωνα με το ρυθμιστικό πλαίσιο που ισχύει στη Γερμανία, για να λειτουργεί μια εταιρεία σαν την JuicyFields (σ.σ.: που προσφέρει επενδυτικές προτάσεις, αλλά όχι μετοχές), δεν χρειάζεται αδειοδότηση, απλώς πρέπει να έχει υποβάλλει στη Bafin το λεγόμενο προσπέκτους (ενημερωτικό φυλλάδιο), το οποίο επί της ουσίας περιλαμβάνει διάφορες πληροφορίες για την εταιρεία όπως ποιος είναι ο επικεφαλής, πού εδρεύει η εταιρεία, ποιο είναι το επενδυτικό της μοντέλο, ποιοι είναι οι επενδυτικοί κίνδυνοι και να συμπληρώσει διάφορα πεδία σε μία φόρμα. Η Bafin δεν ελέγχει ποτέ αν αυτές οι πληροφορίες είναι αληθείς, απλώς ελέγχει αν βγάζουν νόημα. Επομένως η υπάρξη προσπέκτους δεν είναι σφραγίδα εγκυρότητας».

Η JuicyFields λειτουργούσε ήδη επί δύο χρόνια προτού η Bafin αντιληφθεί ότι δεν είχαν υποβάλει το απαιτούμενο προσπέκτους. Έδωσαν διορία στην εταιρεία να το υποβάλει και όταν αυτή δεν το έκανε, η Bafin της επέβαλε δύο διαδοχικά πρόστιμα, ενώ της είχε απαγορεύσει στο μεταξύ να προσελκύει νέους πελάτες από τη Γερμανία. Κάτι το οποίο η εταιρεία δεν τήρησε. Λίγους μήνες μετά, όλα είχαν γίνει καπνός.