Η σκοτεινή πλευρά της δημοσιογραφίας

Σχεδόν 46 χρόνια μετά την μεταπολίτευση, φαίνεται ότι τα ΜΜΕ εξακολουθούν να φοβίζουν, αλλά και να ενοχλούν. Ενοχλούν τις αστικές κυβερνήσεις γιατί ανακαλύπτουν τις ανακολουθίες, τις κολοτούμπες, τις υποσχέσεις που δεν τήρησαν, αλλά και τις εξαρτήσεις τους από οικονομικά συμφέροντα, φανερώνοντας τη μικρή ή την μεγαλύτερη διαφθορά και διαπλοκή τους.

Ενοχλούν την αστυνομική βία, αλλά και δικαστικούς και κρατικούς λειτουργούς γιατί μπορεί να ανακαλυφθούν οι σχέσεις τους με την εξουσία και κάθε λογής ολιγαρχίες.

Τι είναι αυτό που πρέπει να είπε ο Θεός στον Αβραάμ; Τι του σήμανε αναγκαία τη στιγμή που του έδωσε την εντολή να ανέβει στο όρος Μοριά συνοδευόμενος από τον Ισαάκ και τον γάιδαρό του, εν όψει της χειρότερης «θυσίας» (όπως λέμε συνήθως, μεταφράζοντας κατά τρόπο εσφαλμένο τη λέξη κορμπάν); Οι βιβλιοθήκες βρίθουν από φιλολογίες και ερμηνείες για το ανήκουστο αυτό γεγονός, γι’ αυτό που έλαβε χώρα χωρίς να λάβει χώρα σ’ αυτή τη χώρα. Θα αφήσω προσωρινά κατά μέρος, αφελώς, αυτές τις εικασίες. Μπορούμε όμως να ισχυριστούμε με κάθε βεβαιότητα, χωρίς να γνωρίζουμε τίποτε άλλο, ότι θα πρέπει να του σήμανε κάτι που θα συνόψιζα ως εξής: «Προπαντός, όχι δημοσιογράφους!».

Σε μια από τις πιο γνωστές και εμβληματικές φράσεις του, ο Ουμπέρτο Έκο σημειώνει πως οι σύγχρονες δικτατορίες δεν επιβάλλονται με τα τανκς, αλλά με τις τηλεοράσεις και κατ’ επέκταση με τα ΜΜΕ.

Μιλάμε για τη δύναμη της επιβολής ενός καθεστώτος αυριανισμού επί της δημοσιογραφίας και για την επιβολή της «χούντας» του κίτρινου τύπου… Κανείς άνθρωπος με κανονική σκέψη, κριτική αντίληψη και στοιχειώδη κοινωνική μόρφωση θα ασχολούνταν κανονικά με την ιστορία του σκασμένου λάστιχου. Όμως, η ιστορία του κιτρινισμού της είδησης -και τελικά της ίδιας της δημοσιογραφίας- ούτε τωρινό είναι, ούτε μονοσήμαντο ή εύκολα αντιμετωπίσιμο φαινόμενο. Πρόκειται για έναν πανίσχυρο μηχανισμό προπαγάνδας, που τελικά επιβάλει όχι μόνο άποψη στον δημόσιο διάλογο (και βίο), αλλά και την ίδια την αισθητική του.

Πολλές αλήθειες έχουν ακουσθεί τον τελευταίο καιρό, αλλά υπάρχει μια γενική ενόχληση και δυσπιστία. Ότι μας λένε είναι αλήθεια; Όχι βέβαια, εμπεριέχουν και πολλά ψέματα. Τέλος τα ψέματα, η αλήθεια πονάει… 2010… «Τα φάγαμε όλοι μαζί». Αυτή η φράση ήταν αρκετή για να ξεκινήσει το γνωστό παιχνίδι ανάμεσα στα κόμματα.

Είναι αλήθεια; Βεβαίως όσο και να μας ενοχλεί, όλοι λίγο πολλοί το ξέραμε. Γνωρίζαμε ότι το Δημόσιο έχει ασφυξία αλλά ζητούσαμε διορισμούς, ξέραμε ότι το «φακελάκι» στο γιατρό είναι παράνομο, γνωρίζαμε ότι οι αγορές χωρίς απόδειξη ήταν κλοπή, αλλά επιμέναμε να γλιτώνουμε χρήματα άμεσα. Είναι αλήθεια, ότι ενώ είχαμε συνεχείς ομολογίες πολιτικών για «άνομες» πράξεις, δεν κάναμε τίποτα, και συνεχίζαμε με την ψήφο μας να τους στηρίζουμε. Ψέματα είναι;

Οι επιτροπές για την Siemens, Βατοπέδι, οικονομία και εξοπλισμούς και Novartis, ξέραμε ότι όπου και αν καταλήξουν, θα ήταν απλά συμπεράσματα. Ψέματα είναι; Μα θα μου πείτε όλοι, πως λοιπόν είχαν καταφέρει να τα επιβάλλουν τα κίτρινα ΜΜΕ. Υπάρχει ένα μεγάλο τμήμα του κοινού που πέφτει, στην παγίδα του κιτρινισμού, ο οποίος μπορεί πολύ εύκολα να φορέσει το μανδύα της αντικειμενικής ενημέρωσης, και να κάνει το άσπρο- μαύρο. Ψέματα είναι; Η αλήθεια πονάει.

Είναι αλήθεια, δεν ξεχνάμε την δέσμευση ενός λαού σε ένα μνημόνιο στις αρχές του 2010, χωρίς να ερωτηθεί, χωρίς δημοψήφισμα, ενώ είχε προαποφασιστεί από τους εκτός Ελλάδος φίλους μας…Ψέματα είναι; Ψέμα ήταν, όταν το 2011 είχαμε ένα φορετό πρωθυπουργό «κοινής αποδοχής» που δεν ψηφίστηκε από κανέναν. Και την συγκυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ, έτσι για να διατηρηθούν στην εξουσία. Ενώ το «σοσιαλιστικό» ΠΑΣΟΚ να φέρνει στο προσκήνιο σε υπουργικές θέσεις Ακροδεξιούς (Γεωργιάδη-Βορίδη). Αλήθεια δεν είναι; Πονάει. Το ψέμα, το περιτύλιγαν σε έγχρωμο χαρτί με κορδέλα δημοσιογραφική. Το ρόλο της σύγχρονης κίτρινης δημοσιογραφίας το έπαιζαν παρουσιαστές του ΣΚΑΪ, του MEGA, του ANTENNA, και κάποιων ιστοσελίδων, και διάφοροι άλλοι, που υπό τον μανδύα μιας δήθεν σοβαρής δημοσιογραφίας, κρατούσαν ψηλά τη σημαία του κιτρινισμού και της προπαγάνδας. Βασικά χωρίς το αζημίωτο. Η κρατική διαφήμιση, των τραπεζών και των ΔΕΚΟ προσέφερε αρκετά κέρδη για τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. Αλήθεια δεν είναι; Πονάει.

Δεν ξεχνάμε, ούτε χαλάρωση, ούτε πλακίτσα. Γιατί υπάρχει πολλή οργή, ώστε να ξεχάσουμε και να ξεχνάμε. Η αλήθεια πονάει Είναι ψέμα, ότι για χρόνια συντηρούσαν ένα ψεύτικο δίπολο για να εναλλάσσονται στην εξουσία; Καταχρέωναν την χώρα για πολλές γενιές, διατηρώντας ένα πελατειακό και ρουσφετολογικό κράτος, ώστε μετά να λέμε χωρίς ντροπή «μαζί τα φάγαμε». Αλήθεια είναι. Ψέμα δεν είναι. Στις εκλογές του 2012 που το σύστημα μέσα και έξω τρομοκράτησε ένα λαό. Παρέμβαση από ξένες δυνάμεις, απειλές. Ο φόβος να επικρατεί της ελπίδας, έστω για λίγο. Η αναξιοπρέπεια και ο ραγιασμός. Εμείς να είμαστε στον δρόμο μέχρι το ξημέρωμα και οι «νικητές» να φεύγουν άρον-άρον, ανακουφισμένοι που κρατήθηκαν στην εξουσία με νύχια και με δόντια για λίγο ακόμα. Αλήθεια είναι. Και πονάει. Στην τηλεόραση τα δελτία ειδήσεων άλλαξαν ώρα μετάδοσης και οι «ειδήμονες» από τα έντυπα ΜΜΕ, βρήκαν μόνιμο στασίδι. Έτσι οι σύγχρονοι αυριανιστές βοηθούμενοι και από την αμεσότητα των Social media, «υποχρέωναν» το κοινό να ασχοληθεί με την θεματολογία που οι ίδιοι όριζαν. Ψέματα είναι;

Αλήθεια δεν είναι, να στέλνεις ψευδή στοιχεία στο εξωτερικό, αλήθεια δεν είναι ότι τα κόμματα της συγκυβέρνησης (2012), τα τελευταία 20 χρόνια υποσχέθηκαν να πατάξουν την διαφθορά στη χώρα. Είναι ψέμα ότι η διαφθορά και η αδιαφάνεια είναι οι κύριες αιτίες της σημερινής μας κατάστασης; Αλήθεια και πονάει.

Αλήθεια δεν είναι, τις πρώτες μέρες της συγκυβέρνησης (2012) τις διαδικασίες τραμπουκισμού στη Βουλή, και τους αυτοαποκαλούμενους «Αριστερούς της ευθύνης» να στηρίζουν την πιο Ακροδεξιά κυβέρνηση της μεταπολίτευσης και να σφυρίζουν αδιάφορα. Πονάει.

Δεν ξεχνάμε, την ποινικοποίηση της Ελευθερίας του λόγου, να βάζουν φυλακή ένα τύπο για σατιρική σελίδα στο Ιντερνέτ. Να κλείνουν με το έτσι θέλω την Δημόσια τηλεόραση, ουσιαστικά επειδή δεν την ήλεγχαν, όπως ήλεγχαν τα ιδιωτικά κανάλια. Ψέμα είναι;

Όμως η δύναμη της κίτρινης δημοσιογραφίας ήταν ανέκαθεν η ικανότητά της να σε παρασύρει στη δίνη της, την ίδια στιγμή που νομίζεις ότι αντιστέκεται.

Αλήθεια που ήμασταν εμείς οι δημοσιογράφοι όταν η δημοσιογραφική ελίτ, έθαβε τις πραγματικές ειδήσεις;

Αλήθεια που ήμασταν εμείς οι δημοσιογράφοι όταν έμενε χωρίς ψωμί το τραπέζι του χτίστη, του υδραυλικού και του ηλεκτρολόγου;

Είναι αλήθεια, όταν άλλοι συνάδελφοι δημοσιογράφοι καταδιώκονταν από το σύστημα, με χιλιάδες αγωγές και μηνύσεις γιατί τόλμησαν να μιλήσουν για τα αφεντικά και τους σπόνσορές τους, εμείς λείπαμε. Όλοι αυτοί δεν έχουν το προνόμιο να μπορούν να φωνάζουν στον κόσμο. Περίμεναν από εμάς να κάνουμε τη δουλειά μας, μήπως ξαναβρούν αυτοί τη δική τους. Είναι αλήθεια.

Είναι αλήθεια ότι η δημοσιογραφική ελίτ, έχει ευθύνη, όχι μόνο για την απόκρυψη των πληροφοριών, αλλά και για την παραπληροφόρηση. Ενώ το Σύνταγμα της Ελλάδος σε προστάζει να μιλάς, να κρίνεις, να αποκαλύπτεις…

…Αφού ξεχάσαμε να ακούμε τον εαυτό μας, πώς περιμένουμε λοιπόν να ακούσουμε τι πραγματικά έχει να μας πει ο διπλανός μας; Κάποτε ήσουν ότι θυμόσουν και ότι είχες δει δια ζώσης, έπειτα ήσουν ότι είχες δει φωτογραφημένο. Τώρα πια είσαι ό,τι έχεις δει στην τηλεόραση…

Σε μια χώρα όπου ο πολίτης είναι ανενημέρωτος -από ανικανότητα των ιθυνόντων, αμέλεια ή και δόλο πολλές φορές- πάνω σε όλα τα μεγάλα θέματα· όπου οι συζητήσεις, εξηγήσεις, ανακοινώσεις κ.λπ. γίνονται για τις εντυπώσεις, το κομματικό όφελος, τις ακροαματικότητες, «ξώφαλτσα», στην επιφάνεια των πραγμάτων συνήθως… Και είναι γνωστό ότι ανενημέρωτος πολίτης ίσον ανυπεράσπιστος πολίτης και κατ’ επέκταση εκμεταλλεύσιμος, ταπεινωμένος πολίτης, σ’ αυτήν ιδίως την εποχή, όπου την πρώτη θέση στο βάθρο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας κατέχει η θεότητα του κέρδους.

Γράφει: Ο ΠΑΛΛΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ – ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ – ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ – ΑΝΑΛΥΤΗΣ AEJ/IFJ