Αγγελική Σπανού: Από τη δημοσιογραφία στην πολιτική, διαδρομή στα σκοτεινά

Όλες οι έρευνες (Ινστιτούτο Reuters, διαΝΕΟσις, iMEdD) δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία δεν εμπιστεύεται τους δημοσιογράφους και θεωρεί ότι ελέγχονται σε μεγάλο βαθμό από κυβερνήσεις, κόμματα και πολιτικούς. Κάθε φορά που γίνονται εκλογές, η κοινωνική δυσπιστία επιτείνεται επειδή ανακοινώνονται υποψηφιότητες δημοσιογράφων με βασικό κριτήριο την αναγνωρισιμότητα τους.

Δεν αποτελεί έκπληξη πια, να ασκεί ένας δημοσιογράφος το επάγγελμα του μέχρι τη στιγμή που θα ανακοινωθεί η υποψηφιότητά του με κάποιο κόμμα. Ούτε η επιστροφή του στα ΜΜΕ αν αποτύχει να εκλεγεί.

Άλλωστε, δεν είναι σπάνιο να αξιοποιείται η απασχόληση σε ΜΜΕ για να εξασφαλιστεί πρόταση συμμετοχής σε ψηφοδέλτιο. Ούτε αρθρογράφοι, σχολιαστές και παρουσιαστές εκπομπών, όχι απλώς να μην κρύβουν, αλλά να διαφημίζουν την κομματική τους ταυτότητα, ενώ πολιτικοί συντάκτες επαίρονται δημόσια για την προσωπική σχέση τους με πολιτικούς.

Έχουν συμβεί όλα τα παράδοξα: Να ενημερωθεί δημοσιογράφος την ώρα που είναι “στον αέρα” για την υποψηφιότητα του. Να γίνει διευθυντής ΜΜΕ πρώην υπουργός και υπουργός πρώην πανελίστας, να παίρνει συνέντευξη αυτός που έδινε μέχρι πριν λίγες εβδομάδες.

Αποτελεί κανόνα πια να προσκαλούνται σε τηλεοπτικές συζητήσεις δημοσιογράφοι καταχωρημένοι σαν εκπρόσωποι συγκεκριμένου πολιτικού χώρου. Άλλωστε, δημοσιογράφοι μπορεί να εμφανίζονται πιο μαχητικοί από κομματικά στελέχη υπέρ ενός πολιτικού αρχηγού, με αποτέλεσμα να μην μπορεί κανείς να διακρίνει ποιος είναι ποιος αν δεν αναγνωρίζει τις φυσιογνωμίες ή τη φωνή.

Τι είναι χειρότερο; Να χαριεντίζεται ένας δημοσιογράφος συζητώντας δημόσια με έναν πολιτικό, να τον κολακεύει και να τον προστατεύει απροκάλυπτα, να επιδεικνύει την οικειότητα του με το σύστημα εξουσίας ή να αυτοπροβάλλεται ως εκλεκτός της πολιτικής ηγεσίας;

Συμβαίνουν και αλλού στην Ευρώπη, όχι τόσο στην Αμερική, αλλά στη δική μας περίπτωση η διαφορά έγκειται στην απουσία προσχημάτων. Δεν γίνεται καν προσπάθεια να εξηγηθεί η μετάβαση από τη δημοσιογραφία στην πολιτική ούτε να υιοθετηθούν κανόνες (η μεσολάβηση πχ μιας περιόδου σιωπής) που θα την κάνουν περισσότερο αποδεκτή.

Η περιστρεφόμενη πόρτα συνεχίζει να γυρίζει προς όφελος των κομματικών επιτελείων που ψάχνουν τηλεοπτικά ταλέντα και των αναγνωρίσιμων που ψάχνουν μια ευκαιρία για να ανέβουν το σκαλί.

Μα υπάρχει αντικειμενικότητα; Είναι περισσότερο αξιόπιστοι οι δημοσιογράφοι που δεν πολιτεύονται; Δεν υπάρχουν τέτοιες βεβαιότητες ούτε είναι ρεαλιστική μια αναζήτηση που υπερβαίνει τα όρια της έντιμης υποκειμενικότητας. Αλλά ένας δημοσιογράφος που σήμερα σχολιάζει και αύριο μαζεύει ψήφους είναι σίγουρα αναξιόπιστος.

Είναι κακό να γίνει ένας δημοσιογράφος πολιτικός; Γιατί να γίνονται πολιτικοί μόνο δικηγόροι, γιατροί, παιδιά του κομματικού σωλήνα και “γόνοι”; Ασφαλώς και δεν είναι εξ ορισμού κακό. Ίσα-ίσα που πολλές φορές τα χαρακτηριστικά ενός καλού δημοσιογράφου μπορεί να αποτελούν πλεονέκτημα για έναν πολιτικό. Προβληματισμός δημιουργείται όταν δεν γίνεται διάκριση ανάμεσα στις δύο ιδιότητες και η μία χρησιμοποιείται για να προκύψει η άλλη. Όταν, δηλαδή, υπάρχει κάτι μη ειπωμένο.

Τα ΜΜΕ, με βάση τους παραδοσιακούς κώδικες αρχών, στέκονται απέναντι στην εξουσία. Όταν συναλλάσσονται μαζί της, η εικόνα θολώνει με αποτέλεσμα να δημιουργείται η εντύπωση της συγκατοίκησης ή και της συγχώνευσης. Η κυρίαρχη αντίληψη ότι πολιτικοί και δημοσιογράφοι διασκεδάζουν στα ίδια σαλόνια τροφοδοτείται από αληθινές ιστορίες, κάποιες από τις οποίες γράφονται αυτές τις μέρες.

Δεν ισχύει ότι καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή. Υπάρχει μια εκδοχή της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, χυδαία ιδιοτελής, που είναι μόνο ντροπή για τα υποκείμενα τους. Πόσο μάλλον όταν έχουν λερωθεί και στους δύο βάλτους, χωρίς να είναι σαφές πού βρήκαν περισσότερη λάσπη.

(Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας)