Άγιο Φως: Η αλήθεια έλαμψε
«Το καντήλι μπαίνει σβηστό από μένα, όλος ο κόσμος το βλέπει μέσα από την τηλεόρασή του», λέει ο Αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος, που από το 2005 είναι Παρασκευοφύλακας, και από το 2013 Γέρων Σκευοφύλακας του Πανάγιου Τάφου, καθώς και μέλος της Ιεράς Συνόδου του πατριαρχείου Ιεροσολύμων. «Όμως όταν ο Πατριάρχης εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο το βρίσκει αναμμένο…».
«Πώς είναι δυνατόν; Πώς γίνεται αυτό; Ποιος το ανάβει;» τον ρωτάει ο ερευνητής Δημήτρης Αλικάκος. Η ατμόσφαιρα στο μικρό γραφείο στο ισόγειο του Ναού της Αναστάσεως είναι ηλεκτρισμένη.
«Εγώ το ανάβω…» λέει ψιθυριστά σχεδόν ο Ισίδωρος. «Με έναν αναπτήρα, τι άλλο;».
Ο Δημήτρης Αλικάκος, που είχε ταξιδέψει στα Ιεροσόλυμα τον Ιούλιο του 2018 προκειμένου να ερευνήσει το αιώνιο μυστικό του Αγίου Φωτός, στέκεται άφωνος μπροστά στον Σκευοφύλακα. Η πολύμηνη έρευνά του θα φτάσει στο φινάλε της λίγους μήνες αργότερα, περί τα τέλη του ίδιου έτους. Ένα φινάλε μάλλον απροσδόκητο, το οποίο όμως δεν συνιστά και τον επίλογο της μυθιστορηματικής υπόθεσης. Ο Αλικάκος αποφασίζει να αποτυπώσει τα ευρήματα της έρευνας του, η οποία βέβαια δεν εξαντλείται σε αυτή τη συνέντευξη, σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε με τίτλο Λύτρωση: Περί του Αγίου ΦωτόςΣτις εκδόσεις Εκκρεμές (εκδ. Εκκρεμές).
Το αμήχανο χαμόγελο
Συναντήθηκα με τον συγγραφέα στο σπίτι του, και αφού συζητήσαμε αναλυτικά για όλες τις πτυχές της διαδικασίας, φτάσαμε στο προκείμενο: Στην ομολογία του αρχιερέα, «πρωταγωνιστή» της τελετής του Αγίου Φωτός, μέσω της οποίας καταρρίπτεται με τον πιο ηχηρό τρόπο ο αιώνιος ισχυρισμός περί «θαύματος». Είναι εύλογο ότι μία τέτοιου μεγέθους και ιστορικότητας αποκάλυψη οφείλει να τεκμηριώνεται. Ζήτησα από τον Δημήτρη Αλικάκο να δω το οπτικό υλικό που ισχυριζόταν ότι έχει στην κατοχή του, προκειμένου να διαπιστώσω ιδίοις όμμασιν ότι η μαρτυρία του Σκευοφύλακα όπως καταγράφεται στο βιβλίο είναι όντως καταγεγραμμένη σε βίντεο, και μάλιστα με τη συναίνεση του συνεντευξιαζόμενου.
Η δημοσιογραφική καχυποψία έγινε απολύτως κατανοητή και σεβαστή από τον Αλικάκο, καθώς διαθέτει πολυετή εμπειρία στο ρεπορτάζ. Πάτησε το play και η φιγούρα του Αρχιεπίσκοπου Ισίδωρου εμφανίστηκε στη μεγάλη οθόνη. Το μέγεθος της τηλεόρασης έχει σημασία, γιατί μπορούσα να διακρίνω τους μορφασμούς του ιερέα κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Παρακολούθησα ολόκληρο το βίντεο διάρκειας περίπου 40 λεπτών. Μετά από ορισμένες εισαγωγικές και βιογραφικές ερωτήσεις, ο Αλικάκος ζήτησε από τον αρχιερέα να του περιγράψει αναλυτικά το τελετουργικό. Μετά από την κοπιώδη έρευνά του, έχει καταλήξει ότι το μυστήριο κρύβεται στην Ακοίμητο Κανδήλα, την οποία μεταφέρει ο Σκευοφύλακας στο εσωτερικό του Πανάγιου Τάφου. Είναι ο τελευταίος που εισέρχεται πριν τον Πατριάρχη.
«Περνάμε μπροστά από το παρεκκλήσι των Αρμενίων, και στέκομαι μπροστά στην είσοδο του Παναγίου Τάφου, όπου περιμένει και ο δραγουμάνος να βγάλει το κερί που έχουν σφραγίσει το κουβούκλιο» λέει ο Ισίδωρος στο βίντεο. «Πόσην ώρα μένετε μέσα;» τον ρωτάει ο Αλικάκος. «Μέσα, αφήνω την καντήλα, το πολύ ένα λεπτό». «Και; Αφήνετε την καντήλα και τι κάνετε;» ρωτάει ο δημοσιογράφος. Προτού ολοκληρωθεί η ερώτηση, ένα αμήχανο χαμόγελο σχηματίζεται στο πρόσωπο του Σκευοφύλακα.
Τα πρώτα δευτερόλεπτα από το βίντεο-ντοκουμέντο που πλέον βρίσκεται στη διάθεση της Δικαιοσύνης.
«Είναι έτσι ή όχι;»
«Να το πούμε στην κάμερα;» ρωτάει. «Να το πούμε. Γιατί να μην το πούμε;» τον ενθαρρύνει ο Αλικάκος, «Είναι ιστορική μαρτυρία και είναι η αλήθεια» του λέει. Ωστόσο ο σεβασμιότατος δεν δείχνει να κάμπτεται: «Δεν ξέρω αν είναι σωστό να ειπωθεί αυτή η μαρτυρία» απαντάει. «Επειδή φέρω μια υπεύθυνη θέση στον ναό, δεν θα ήθελα να θίξω το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών. Δεν θα ήθελα να μπω σε λεπτομέρειες».
Ο Αλικάκος επιμένει, ωστόσο και ο Ισίδωρος του λέει: «Δεν θα ήθελα μπροστά στην κάμερα να μπω σε λεπτομέρειες». Η πίεση του δημοσιογράφου φαίνεται ότι είναι ανώφελη, αλλά επιμένει, ρωτώντας τον πιο κοφτά: «Δε θέλω να μπείτε σε λεπτομέρειες, θέλω να σας ρωτήσω εγώ. Μπαίνετε μέσα, το ανάβετε πάνω από τον Πανάγιο Τάφο, και φεύγετε για να το βρει αναμμένο ο Πατριάρχης. Είναι έτσι ή όχι;»
«Έτσι είναι» απαντάει ο Αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος.
Είναι η στιγμή που ο αρχιερέας ξεκινάει να περιγράφει, αβίαστα πια, όλες τις λεπτομέρειες του τελετουργικού. Παραδέχεται μάλιστα ότι ανάβει και δεύτερη κανδήλα «ως ασφαλιστική δικλείδα». Του διηγείται ακόμη και πότε «μυήθηκε» στο μυστικό και από ποιον. «Ο καθαγιασμός είναι το θαύμα» τονίζει εμφατικά ο Σκευοφύλακας. «Το πώς ανάβει δεν είναι θαύμα. Δεν μπορούμε να λέμε ψέματα».
Η ομολογία του έχει πια λάβει ιστορικές διαστάσεις, αφού έχει καταγραφεί σε βίντεο. Γίνεται ο πρώτος ιερέας που αποκαλύπτει δημοσίως τον τρόπο που ανάβει το Άγιο Φως, όχι μεταφέροντας διηγήσεις τρίτων, αλλά τη δική του εμπειρία, αφού βρίσκεται στη θέση αυτή την τελευταία 15ετία. Ένας μύθος που στήθηκε με πολύ κόπο για αιώνες, καταρρέει σε λίγα φορτισμένα δευτερόλεπτα.
«Δεν άντεξε το βάρος του ψεύδους»
«Ποια είναι η πρώτη σας σκέψη όταν ακούτε τον αρχιερέα να σας αποκαλύπτει τι κάνει;» ρωτάω τον Δημήτρη Αλικάκο «Τι νιώσατε τη στιγμή που συνειδητοποιήσατε ότι σας αποκαλύφθηκε ένα τόσο καλά φυλαγμένο μυστικό και μάλιστα από το πρόσωπο-κλειδί;»
«Ο αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος μού είπε το μυστικό στις 3 Ιουλίου του 2018, στην πρώτη μου αποστολή στα Ιεροσόλυμα, όπου συνολικά πήγα τρεις φορές» λέει ο Αλικάκος. «Η μαρτυρία του, που παρακολουθήσατε, καταγράφτηκε στις 26 Νοεμβρίου. Και τις δυο φορές, τα συναισθήματα ήταν πολύ έντονα. Όμως για διαφορετικούς λόγους. Την πρώτη ήταν το σοκ της γνώσης του μυστικού και στη συνέχεια να μπορέσω να διαχειριστώ όλο αυτό το “φορτίο”. Τη δεύτερη ήταν η αγωνία να καταφέρω να καταγράψω την μαρτυρία του, τηρώντας βέβαια τη δημοσιογραφική δεοντολογία».
Ρωτάω τον ερευνητή την εκδοχή του για το ότι ο αρχιερέας αποκάλυψε το γεγονός τόσο αβίαστα. «Πριν ακόμα κατέβω στα Ιεροσόλυμα, γνώριζα τον τρόπο αφής του Αγίου Φωτός. Μου τον είχε αποκαλύψει άνθρωπος του Πατριαρχείου» λέει ο Αλικάκος. «Όμως αυτό δεν έφτανε. Αιώνες τώρα υπάρχουν δεκάδες μαρτυρίες από ανθρώπους, ακόμα και αρχιερείς, που γνώριζαν “εκ των έσω” ότι δεν υφίσταται θαύμα. Μια παραπάνω δεν θα προσέφερε τίποτα. Έπρεπε να βρω τον άνθρωπο-κλειδί σε αυτή την ιστορία και να επιμείνω σε αυτόν επί μήνες». Όπως επισημαίνει μάλιστα στάθηκε τυχερός, για δυο λόγους: Πρώτον, γιατί κανένας ερευνητής δεν είχε ρωτήσει αυτόν τον άνθρωπο –όπως του αποκάλυψε ο ίδιος– για τον τρόπο που ανάβει το Άγιο Φως. Δεύτερον, γιατί όπως λέει ο Αλικάκος: «Ο αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος είναι ένας έντιμος άνθρωπος. Δεν άντεξε το βάρος του ψεύδους, απλά ήθελε, ας το πούμε ενθάρρυνση. Άλλωστε αρκεί έστω και μία φορά να φανούμε γενναίοι στη ζωή μας. Το έκανε και τον τιμάει».
Ζητάω από τον Δημήτρη Αλικάκο να παρακολουθήσουμε ξανά τα επίμαχα δευτερόλεπτα. Δεν υπάρχει υπόνοια μοντάζ, ούτε στην εικόνα, ούτε στον ήχο. Τα λόγια του ιερέα συμβαδίζουν με τα χείλη του. Μέχρι σήμερα κανένας άλλος δημοσιογράφος δεν έχει παρακολουθήσει το υλικό αυτό.
Το μυστήριο της ακοίμητου κανδήλας
Η ακοίμητος κανδήλα, όπως προκύπτει από την έρευνα του Αλικάκου, είναι το κλειδί για την εξήγηση του μυστηρίου – ή του τρικ, κατά τους πιο κυνικούς. Αναντίρρητο γεγονός είναι ότι ο Σκευοφύλακας παίρνει το καντήλι από τον χώρο που φυλάσσεται (πρακτικά, στο ράφι ενός μικρού αποθηκευτικού χώρου), και το μεταφέρει στο κουβούκλιο το Μ. Σάββατο. Η μεταφορά μάλιστα γίνεται 45 λεπτά πριν από την τελετή, όταν ήδη στον Ναό βρίσκονται πολλοί πιστοί και ιερείς, αλλά και κάμερες που αποτυπώνουν την πορεία του αρχιερέα με το καντήλι ανά χείρας. Προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσει το μυστήριο, ο Αλικάκος επέμενε να μάθει αν το καντήλι μπαίνει σβηστό ή αναμμένο. Αν και στα πλάνα φαίνεται ότι μπαίνει σβηστό (θα φαινόταν άλλωστε η φλόγα μέσα από τις οπές της κανδήλας), ο Αρχιγραμματέας Αρίσταρχος τον διαβεβαίωσε ότι μπαίνει αναμμένο.
Αντίθετα, ο Σκευοφύλακας που μεταφέρει την κανδήλα, επέμεινε ότι είναι σβηστή όταν μπαίνει στο κουβούκλιο. Δήλωσε επίσης ότι δεν είναι «ακοίμητος», καθώς παραμένει σβηστή όλο τον χρόνο και ανάβει μόνο το Μεγάλο Σάββατο.
Όταν όμως ο Αλικάκος συναντήθηκε με τον Πατριάρχη, ο δεύτερος τον διαβεβαίωσε ότι η κανδήλα μπαίνει μεταφερόμενη από τον Σκευοφύλακα αναμμένη, αλλά εκείνος τη βρίσκει σβηστή! Όσο κι αν επέμεινε δεν άκουσε πειστική εξήγηση. Μήπως όμως η ορθολογική εκδοχή του Θεόφιλου Γ’ περί αναμμένης εκ των προτέρων κανδήλας, δεν ήταν παρά μια απόπειρα αποπροσανατολισμού της έρευνας;
Η επιμονή του Αλικάκου οδήγησε σε νέα συνάντηση με τον Σκευοφύλακα Ισίδωρο, κατά την οποία ο αρχιερέας απάντησε ότι ο Πατριάρχης δεν είναι δυνατό να μη γνωρίζει ότι η κανδήλα εισέρχεται σβηστή, καθώς και ο ίδιος υπηρέτησε ως Σκευοφύλακας του Πατριαρχείου στο παρελθόν (πράγματι, ο Θεόφιλος διορίστηκε Σκευοφύλακας τον Σεπτέμβριο του 2004 και παρέμεινε στη θέση συτή για έναν χρόνο, άρα μετέφερε την κανδήλα το Πάσχα του 2005). «Ποια χριστιανική λογική λέει ότι πρέπει να αφήνετε έναν άνθρωπο να βασανίζεται από ένα “θαύμα” που όμως “από θεολογικής άποψης δεν είναι θαύμα”, όπως είπατε» τον ρωτάει ο Αλικάκος στην πρώτη συνάντηση μαζί του. «Πότε δίδαξε ο Χριστός ότι πρέπει να αρνούμαστε να πούμε την αλήθεια σε αυτόν που την αναζητάει;»
Βίντεο από την τελετή και ειδικά τη μεταφορά της κανδήλας από τον Σκευοφύλακα, κατά τη διάρκεια της οποίας φαίνεται ότι παραμένει σβηστή (διαφορετικά θα φαινόταν το φως από τις οπές του σκεύους).
«Οι αγιοταφίτες στα Ιεροσόλυμα κρατούν καλά, αιώνες τώρα, ένα κρυμμένο μυστικό, δηλαδή τον φυσικό τρόπο της αφής. Μπορεί σ’ εμάς να φαίνεται πρόκληση, αλλά γι’ αυτούς είναι παράδοση που πρέπει να συνεχιστεί καθώς υπηρετεί τόσο θέματα πίστης, όσο και προστασίας των δικαιωμάτων του ελληνορθόδοξου πατριαρχείου. Όλοι σχεδόν γνωρίζουν τον τρόπο που ανάβει το Άγιο Φως, μου λέει ο αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος στη συνέντευξη. Από την άλλη, χρόνια τώρα οι σκεπτικιστές επιμένουν στο θέμα της “αναμμένης κανδήλας” που εισέρχεται στον Πανάγιο Τάφο. Όμως αυτός ο ισχυρισμός ποτέ δεν ενόχλησε κάποιον στο Πατριαρχείο. Κυρίως για δύο λόγους: πρώτον γιατί παρέμεινε αναπόδεικτος, και δεύτερον γιατί έτσι συγκαλύπτεται η φρικτή αλήθεια: ότι το Άγιο Φως ανάβεται μέσα στον Πανάγιο Τάφο, και πάνω από αυτόν, με αναπτήρα» λέει στο inside story ο Αλικάκος.
Ερευνούν οι ετερόδοξοι τον Πατριάρχη;
Στο βιβλίο Λύτρωση: Περί του Αγίου Φωτός καταρρίπτεται και ένας άλλος μύθος: Ότι δήθεν ετερόδοξοι ερευνούν τον Πατριάρχη προτού εισέλθει στο κουβούκλιο.
«Παραδόξως αυτός ο ισχυρισμός, αν και είναι πολύ διαδεδομένος σε εκατομμύρια ορθοδόξων, συνιστά προσβολή για το πατριαρχείο και τον ίδιο τον Πατριάρχη» επισημαίνει ο συγγραφέας. Όταν μάλιστα ρώτησε τον Θεόφιλο, του απάντησε εμφανώς ενοχλημένος: «Όχι, δεν ισχύει. Κανένας δεν ψάχνει τον Πατριάρχη».
Για το θέμα ο αρχιγραμματέας Αρίσταρχος είχε δηλώσει στην εκπομπή «Γκρίζες ζώνες» το 2001: «Δεν ψάχνουν τον Πατριάρχη, απεκδύεται την κανονική στολή του και μένει με τον λευκό χιτώνα που συμβολίζει τον Άγγελο».
«Πρόκειται για άλλον έναν μύθο που χρησιμοποιείται, αιώνες τώρα, προκειμένου να ενισχύσει το “θαύμα”» λέει ο Αλικάκος επισημαίνοντας ότι αδυνατεί να εξηγήσει πώς αυτός ο προσβλητικός ισχυρισμός παρέμενε επί χρόνια αναρτημένοςΤο Άγιο Φώς | Πατριαρχείο Ιεροσολύμων (στιγμιότυπο οθόνης από το archive.today) στην επίσημη ιστοσελίδα του πατριαρχείου. Όταν ρώτησε δε τον υπεύθυνο της ιστοσελίδας, ούτε και αυτός μπόρεσε να δώσει μια πειστική εξήγηση.
Ο ρόλος της αστυνομίας
Όπως αποκαλύπτει στο βιβλίο του ο Αλικάκος, καίριος είναι ο ρόλος της τοπικής αστυνομίας. Ο αρχηγός της άλλωστε εμφανίζεται σε όλα τα βίντεο από την τελετή πίσω από τον Πατριάρχη. «Επειδή κατά το παρελθόν είχε δημιουργηθεί σοβαρό επεισόδιο μέσα στον Πανάγιο Τάφο τη στιγμή της αφής, ανάμεσα στον Πατριάρχη και Αρμένιο ιερέα, επί Πατριάρχη Θεοφίλου ζητήθηκε η συνδρομή της αστυνομίας» λέει στο inside story ο συγγραφέας. «Έκτοτε μπαίνει μέσα στο Ιερό Κουβούκλιο ο αρχηγός της ισραηλινής αστυνομίας της παλαιάς πόλης για να επιτηρεί την τάξη. Βέβαια, μπαίνει διακριτικά και σκυφτός όταν σβήνουν τα φώτα, όπως μου είπε ο Ισίδωρος, γι’ αυτό δεν φαίνεται σε κάποιο σχετικό βίντεο».
Ωστόσο, το Μ. Σάββατο του 2020 δεν μπόρεσε να μπει διακριτικά, καθότι ο ναός ήταν άδειος από πιστούς εξαιτίας της πανδημίας. Για πρώτη φορά εμφανίστηκε στη ζωντανή σύνδεση. Μάλιστα, είδαμε να μπαίνει και δεύτερος αστυνομικός.
Παρεμπιπτόντως, ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης συνοδεύεται από έναν Αρμένιο ιερέα (και όχι τον Πατριάρχη των Αρμενίων), ο οποίος όμως δεν εισέρχεται μαζί του στο κουβούκλιο του τάφου – στο παρελθόν μάλιστα, Αρμένιοι αρχιερείς επιχείρησαν να μπουν ώστε να λάβουν κι εκείνοι το Άγιο Φως, με συνέπεια την πρόκληση αντεγκλήσεων.
Που πήγε το “Θαύμα”;
Στον ιστότοπο του Πατριαρχείου, όπου περιγράφεται αναλυτικά το τελετουργικό, πλέον υπάρχει μία λεπτομέρεια που κάνει τη (μεγάλη) διαφορά. Ή μάλλον, δεν υπάρχει μία καθοριστική λεπτομέρεια.
Αρχικά, και μετά τις πρώτες επαφές του Αλικάκου με τον αρχιγραμματέα Αρίσταρχο, είχε αφαιρεθεί η λέξη «θαύμα», μία αν μη τι άλλο ενδεικτική κίνηση των επιτελών του Πατριαρχείου. Στην αποθηκευμένη σελίδαΤο Άγιο Φώς, 19 Ιουνίου 2018 αναγράφεται στην πρώτη παράγραφο: «Πρόκειται διὰ ἀληθινὸν θαῦμα, τὸ ὁποῖον δὲν χωρᾶ καμιὰν ἀμφισβήτησιν».
Πλέον έχει διαγραφεί πλήρως η σελίδα που περιγράφει το τελετουργικό και εφόσον ο επισκέπτης του site επιλέξει την ενότητα «Άγιο φως» θα οδηγηθεί στην κεντρική σελίδαΗ κεντρική σελίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Είναι η μοναδική ενότητα από την οποία απουσιάζει το επεξηγηματικό κείμενο.
Ο Αλικάκος θεωρεί βάσιμα ότι οι αλλαγές αυτές σχετίζονται με την έρευνά του, καθώς κατά την πρώτη επικοινωνία του με τον αρχιγραμματέα του Πατριαρχείου Αρίσταρχο ο αρχιερέας του είπε «στην ιστοσελίδα μας δεν κάνουμε λόγο για θαύμα του Αγίου Φωτός». Ο δημοσιογράφος του επισήμανε τηλεφωνικά τη ρητή αναφορά της λέξης στην πρώτη παράγραφο του κειμένου, και στη συνέχεια του απέστειλε email με το πλήρες περιεχόμενο του κειμένου. Μία εβδομάδα αργότερα η λέξη «θαύμα» είχε αφαιρεθεί από το κείμενο, καθώς όπως είπε ο Αρίσταρχος στον Αλικάκο, είχε ο ίδιος ενημερώσει τον Πατριάρχη και εκείνος δέχθηκε να γίνει η αλλαγή.
Λίγες εβδομάδες αργότερα (26/7/20218) ολόκληρη η σελίδα υπό τον τίτλο «Συνοπτική παρουσίαση» αντικαταστάθηκεΤο Άγιο Φως, 26 Ιουλίου 2018 | waybackmachine με τη «Μαρτυρία περί της τάξεως του Αγίου Φωτός εις το βιβλίον “Τα άνθη του Παραδείσου”».
Κατά τη συνάντησή του με τον Πατριάρχη, ο Αλικάκος τον ρώτησε για το ζήτημα. «Μα το Πατριαρχείο δεν μιλάει για θαύμα!» του απάντησε ευθέως ο Θεόφιλος Γ’. «Η λέξη προέρχεται από το “θαυμάζω”. Τι σχέση μπορεί να έχει με μια ιερή τελετή;» Ο δημοσιογράφος εύλογα ρωτάει πώς ανάβει το Άγιο Φως, αν δεν υπάρχει θαύμα. «Αυτό είναι ένα προσωπικό βίωμα που είναι αδύνατο να το μοιραστεί κανείς».
Σημαντική μαρτυρία: «Η κανδήλα ανάβει με τσακμάκι»
Ο πρώην αγιοταφίτης μοναχός π. Σεραφείμ Ζήσης, αναφέρεται στον τρόπο που ανάβει το Άγιο Φως σε ομιλία του στις 24 Μαρτίου 2019 στη νέα Αίθουσα της Εταιρείας Ορθοδόξων Σπουδών στη Θεσσαλονίκη, σχολιάζοντας το βιβλίο του Αλικάκου:
«Όπως έχει πει ο Πατριάρχης Δαμιανός (…) όταν μπαίνει στα ενδότερα του Παναγίου Τάφου η κανδήλα είναι φυσικά αναμμένη» και συμπληρώνει «εμένα μου φαίνεται πολύ σύμφωνο με την υπόλοιπη πατερική παράδοση», ενώ στη συνέχεια αναφέρει «ενδεχομένως να πηγαίνει ο Σκευοφύλακας και να ανάβει μέσα την κανδήλα. Αν αυτό συμβαίνει και τις τελευταίες δεκαετίες ανάβει η κανδήλα με τσακμάκι, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι Πατριάρχες είναι ανάξιοι αλλά ότι δεν έμαθαν άλλη πρακτική».
Οι αντιδράσεις του Πατριαρχείου
Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου, στις 18 Μαρτίου 2019, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων εξέδωσε μια λιτή ανακοίνωσηΑνακοίνωσις του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων | archive.today, σε ήπιους τόνους, χωρίς να προοικονομείται η μεταγενέστερη σύγκρουση με τον συγγραφέα.
«Ἡ ἀπάντησις τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων εἰς τά περιεχόμενα τοῦ βιβλίου τοῦ κ. Δημητρίου Ἀλικάκου ἐπί τοῦ θέματος τοῦ Ἁγίου Φωτός εἶναι ἡ δοθεῖσα ἤδη εἰς ἐκεῖνον ἐκ τῆς Ἀρχιγραμματείας, πρό τῆς δημοσιεύσεως τοῦ βιβλίου αὐτοῦ, ὅτι “ἡ ἐπίσημος θέσις τοῦ Πατριαρχείου διά τήν τελετήν τοῦ Ἁγίου Φωτός εἶναι ἐκείνη, ἡ ὁποία περιέχεται εἰς τό πρόγραμμα τῆς τελετῆς τοῦ Ἁγίου Φωτός τοῦ Μεγάλου Σαββάτου ἑκάστου ἔτους, εἰς τήν ἱστοσελίδα τοῦ Πατριαρχείου, εἰς τάς μελέτας Ἁγιοταφιτῶν Πατέρων καί δή τοῦ μακαριστοῦ Ἁγιοταφίτου Καλλίστου Μηλιαρᾶ εἰς τό περιοδικόν ‘Νέα Σιών’ καί εἰς ὅ,τι συνάγεται ἐκ τῆς Ἁγίας Γραφῆς καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας”».
Ωστόσο το βράδυ της ίδιας μέρας, μετά την προβολή ρεπορτάζ στο κεντρικό δελτίο του Antenna για το βιβλίο, στο οποίο παρουσιάστηκε και ένα μικρό τμήμα της επίμαχης συνέντευξης του Ισίδωρου, το κλίμα άλλαξε. Η αλλαγή αποτυπώθηκε σε νέα ανακοίνωσηΕΠΙΣΤΟΛΗ ΕΚ ΤΗΣ ΑΡΧΙΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΟN ΣΤΑΘΜΟN ΑΝΤ1 TV ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΕΝ ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΟΥ Κ. ΑΛΙΚΑΚΟΥ | archive.today του Πατριαρχείου, προς τον τηλεοπτικό σταθμό, όπου μεταξύ άλλων αναγράφονται βαριές κατηγορίες κατά του Αλικάκου:
«Προς: Τηλεοπτικό Σταθμό ΑΝΤΕΝΝΑ
Εντιμότατοι κύριοι,
Αναφορικά με το ζήτημα που δημιουργήθηκε εξ αφορμής της επικείμενης κυκλοφορίας από τις Εκδόσεις Εκκρεμές, ενός βιβλίου του δημοσιογράφου Δημήτρη Αλικάκου και τίτλο «Λύτρωση – Περί του Αγίου Φωτός» εκθέτουμε τα παρακάτω:
Α) Ο συγγραφέας επισκέφτηκε το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και συναντήθηκε με στελέχη του αρχικά προς κάλυψη πνευματικών του αναγκών και ακολούθως στα πλαίσια έρευνας γύρω από την ιστορία του Πατριαρχείου μας.
Β) Οι όποιες βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις ισχυρίζεται πως έχει στην διάθεσή του έλαβαν χώρα παρανόμως, εν αγνοία των συνομιλητών του, και χωρίς φυσικά την απαραίτητη συγκατάθεσή τους.
Γ) Από όσα βίντεο είδαν το φως της δημοσιότητας είναι προφανής η δόλια συρραφή (μοντάζ) με σκοπό την εξαγωγή του «επιθυμητού» αποτελέσματος, ενέργεια η οποία εκτός από ηθικά κατακριτέα, είναι και ποινικώς ελεγκτέα.
Δ) Ήδη έχει δρομολογηθεί προς την εταιρία google κάθε απαραίτητη νόμιμη ενέργεια για αφαίρεση των επίμαχων βίντεο από το διαδίκτυο ως προϊόντων παράνομης υποκλοπής, που περιέχουν παραπλανητικό και συκοφαντικό περιεχόμενο και δυσφημούν πρόσωπα και Αλήθειες της Πίστεώς μας. Σε κάθε περίπτωση ρητά επιφυλασσόμαστε παντός εν γένει νομίμου δικαιώματός μας αναφορικά με τις απαραίτητες δικαστικές ενέργειες που εκ των πραγμάτων θα λάβουν χώρα.
Ε) Τα όσα αναγράφονται στο επίμαχο βιβλίο αποτελούν προϊόν φανταστικών ιστοριών επινόησης του συγγραφέα με προφανή στόχο τον σκανδαλισμό των πιστών και την αποκόμιση οικονομικού οφέλους από τις πωλήσεις του βιβλίου. Η επιλογή κυκλοφορίας του επίμαχου βιβλίου την δεδομένη χρονική συγκυρία, μεσούσης της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και οδεύοντας η Εκκλησία μας προς το Άγιον Πάσχα αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας τα βαθύτερα κίνητρα του συγγραφέα και του εκδοτικού οίκου.
ΣΤ) Η επίσημη θέση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων για την τελετή του Αγίου Φωτός είναι εκείνη η οποία περιέχεται στο πρόγραμμα της τελετής του Αγίου Φωτός του Μεγάλου Σαββάτου εκάστου έτους, στην ιστοσελίδα του Πατριαρχείου, στις μελέτες των Αγιοταφιτών Πατέρων και δη του μακαριστού Αγιοταφίτου Καλλίστου Μηλιαρά στο περιοδικό «Νέα Σιών» και σε ό,τι συνάγεται εκ της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας.
Ιεροσόλυμα, 18 Μαρτίου 2019».
Εδώ και λίγες ημέρες, πρόσβαση στο οπτικοακουστικό υλικό που είχε την ευκαιρία να δει το inside story έχει και ο δικαστής που στις 15 Απριλίου 2021 ανέλαβε την υπόθεση των δύο αγωγών που κατέθεσαν κατά του συγγραφέα και του εκδοτικού οίκου, οι Αρχιεπίσκοποι Ισίδωρος και Αρίσταρχος (Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος).
Οι αγωγές για συκοφαντική δυσφήμιση, παραβίαση προσωπικών δεδομένων και παραβίαση του απορρήτου της επικοινωνίας, με συνολική αξίωση 600.000 ευρώ, κατατέθηκαν τον Αύγουστο του 2019.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι στις αγωγές η έμφαση δίνεται στο γεγονός ότι η συνομιλία έχει υποκλαπεί – γεγονός που καταρρίπτεται από το οπτικοακουστικό υλικό που έχει ήδη προσκομίσει η πλευρά του Αλικάκου στο δικαστήριο, και έθεσε στη διάθεση του inside story. Έχοντας δει το υλικό που έχει στη διάθεσή του και ο δικαστής, είναι αν μη τι άλλο προφανές ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ισίδωρος έχει λάβει γνώση της βιντεοσκόπησης και της ηχογράφησης. Εκτός από την κάμερα που είναι τοποθετημένη στο γραφείο του, και κάνει αναφορά σε αυτήν, μπροστά του διακρίνεται καθαρά ένα δημοσιογραφικό κασετόφωνο, στο οποίο έχει καταγραφεί όλος ο διάλογός του με τον δημοσιογράφο – και βέβαια το επίμαχο απόσπασμα όπου παραδέχεται ότι είναι ο ίδιος που ανάβει με αναπτήρα το Άγιο Φως.
«Βλέπω τις αγωγές και τις μηνύσεις εναντίον μου όχι τόσο ως μια τιμωρητική διαδικασία από την οποία πρέπει πάση θυσία να απαλλαγώ –αυτονόητα ισχύει και αυτό– αλλά ως συνέχεια της έρευνάς μου» μου λέει ο Δημήτρης Αλικάκος. «Προσπαθώ να καταγράφω τις καταθέσεις των εναγόντων, των μηνυτών και των μαρτύρων με την ίδια ψυχική διάθεση, δηλαδή όσο γίνεται πιο αποστασιοποιημένος. Οι καταθέσεις τους, ακόμα και όταν σε αυτές με κατηγορούν, συνιστούν πολύτιμο υλικό για τον μελλοντικό ερευνητή που θα θελήσει να πάει ένα βήμα παραπέρα. Ως εκ τούτου έχω χρέος να τις δημοσιοποιήσω κάποια στιγμή».
Στις 25 Ιουνίου 2019 αγωγή κατέθεσε και ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Θεόφιλος, αλλά καθώς δεν υπέβαλε τις προβλεπόμενες Προτάσεις στο δικαστήριο, αναμένεται η τυπική ματαίωσή της υπόθεσης. Ενδιάμεσα, και λίγους μήνες μετά την κατάθεση της αγωγής, είχαν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον δικηγόρο του Πατριάρχη, οι οποίες κατέληξαν σε μία αρχική συμφωνία, η οποία εκφράστηκε και σε κείμενο συμβιβασμού. Το κείμενο όμως αυτό αρνήθηκαν να υπογράψουν οι δικηγόροι των δύο άλλων εναγόντων, με αποτέλεσμα η διαπραγμάτευση να ναυαγήσει.
Μετά τις αγωγές του Πατριάρχη Ιεροσολύμων και των δύο αρχιεπισκόπων εις βάρος του Αλικάκου, κατατέθηκαν και μηνύσεις. Συγκεκριμένα, ο Αρχιγραμματέας του Πατριαρχείου Αρίσταρχος και ο Σκευοφύλακας (ουσιαστικά και ηγούμενος του Παναγίου Τάφου) Ισίδωρος, κατέθεσαν μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση, παραβίαση απορρήτου προφορικής συνομιλίας και παραβίαση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Στις 26 Ιανουαρίου 2021, ο Αλικάκος κατέθεσε αίτημα για την άσκηση εις βάρος του ποινικής δίωξης: «Καθόσον πιστεύω ακράδαντα ότι η έρευνά μου όχι μόνο έγινε με την τήρηση των κανόνων δημοσιογραφικής δεοντολογίας και της κείμενης νομοθεσίας, αλλά έχει και πλήρως τεκμηριωθεί, ζητώ τάχιστα να δικαστώ». Για ποιο λόγο όμως προχώρησε σε αυτή τη σπάνια, αν όχι πρωτοφανή κίνηση; «Η δίκη αυτή δεν είναι, μόνο, προσωπική υπόθεση» απαντάει ο Αλικάκος. «Ως εκ τούτου δεν έχω δικαίωμα να προσπαθήσω να την αποφύγω. Τουναντίον, θεωρώ χρέος μου, αφού προκαλούμαι, να εισφέρω τις αποδείξεις ενώπιον ποινικού δικαστηρίου ότι στο βιβλίο μου κατέθεσα τη μία και μοναδική αλήθεια για τον τρόπο αφής του Αγίου Φωτός».
«Αποτύπωσε τη μία και μοναδική αλήθεια για το Άγιο Φως»
Απορίες βέβαια προκαλεί το γεγονός ότι, τόσο στις ανακοινώσεις του Πατριαρχείου όσο και στα κείμενα των αγωγών, δεν εκφράζονται επί της ουσίας αντιρρήσεις για όσα αποκαλύπτονται στο βιβλίο. Ουσιαστικά, φαίνεται ότι οι ιεράρχες δεν ενδιαφέρονται για την κατάρριψη του θαύματος, αλλά για το ότι εμφανίζονται οι ίδιοι να την καταρρίπτουν.
Αξιοσημείωτο είναι μάλιστα το εξής απόσπασμα από τη μήνυση του αρχιεπισκόπου Αρίσταρχου: «Είπα λοιπόν στον κ. Αλικάκο ότι το Πατριαρχείο είναι εκκλησία, είναι θρησκευτικό και όχι δημοσιογραφικό καθίδρυμα και μιλάει τη θεολογική και εκκλησιαστική γλώσσα στους πιστούς του […] Το Πατριαρχείο λαμβάνοντας υπόψη τις πεποιθήσεις αυτών των πιστών, μιλάει τη γλώσσα που θα τους στηρίξει και θα τους οικοδομήσει».
Εξάλλου, ο Αρχιεπίσκοπος Θεοφάνης, πρώην Έξαρχος του Παναγίου Τάφου στην Αθήνα, κατέθεσε ένορκα στις 6 Δεκεμβρίου 2019 ενώπιον του Έλληνα Γενικού Προξένου στα Ιεροσόλυμα ότι ο Αλικάκος αποτύπωσε στο βιβλία αυτολεξεί όσα του είπε, «τη μία και μοναδική αλήθεια για το Άγιο Φως, ότι δηλαδή είναι φυσικόν φως το οποίο καθαγιάζεται με την ευχή που διαβάζει ο Πατριάρχης».
Το ψέμα που διαιωνίζεται είναι πηγή κακών σε μια κοινωνία
Στην εισαγωγή του βιβλίου ο Δημήτρης Αλικάκος αναφέρει ότι ο πατέρας του είναι ιερέας. Τον ρωτάω αν εγκρίνει την έρευνά του και τον τρόπο που παρουσιάστηκε. «Ο πρώτος που μου μίλησε για το Άγιο Φως και ότι ανάβει με τον ίδιο τρόπο όπως σε κάθε ορθόδοξο ναό της οικουμένης, ήταν ο ιερέας πατέρας μου. Και βέβαια είναι περήφανος γι’ αυτό που έκανα» απαντάει αφοπλιστικά ο συγγραφέας.
Όσον αφορά το κίνητρό του για τη δημοσιοποίηση των ευρημάτων της έρευνας, μας λέει: «Μπορεί ο ιερέας πατέρας μου να μου είπε την αλήθεια, αλλά μεγαλώνοντας σε θρησκευτικό περιβάλλον, με πιστούς και κληρικούς που πίστευαν στο “θαύμα”, έρχεται κάποια στιγμή που λες “δεν πάει άλλο, πρέπει να μάθω τι ακριβώς συμβαίνει”. Όταν διαθέτεις κάποια στοιχεία ότι ένας ισχυρισμός είναι ψευδής, έχεις χρέος, πρώτα ως πολίτης και έπειτα ως δημοσιογράφος, να τον ερευνήσεις και με απόλυτη τεκμηρίωση να τον καταρρίψεις. Πόσο μάλλον όταν αυτό το ψέμα κρατάει αιώνες τώρα, στρεβλώνοντας την ουσία της Ορθοδοξίας, φανατίζοντας τους πιστούς και βάζοντας από το παράθυρο τη δεισιδαιμονία και όχι μόνο. Το ψέμα που διαιωνίζεται είναι πηγή κακών σε μια κοινωνία».
Όσον αφορά τη «ζημιά» που ορισμένοι ισχυρίζονται ότι προκαλεί η αποκάλυψη, στο κύρος του Πατριαρχείου και της ελληνορθόδοξης εκκλησίας ευρύτερα, ο Αλικάκος απαντάει με τα λόγια του Ιησού από την προμετωπίδα του βιβλίου: «Γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Iωάν. η´ 32). «Εφόσον το Πατριαρχείο πορεύεται με αυτά τα λόγια, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα» λέει χαρακτηριστικά.
Λίγο πριν φύγω από το σπίτι του, τον ρωτάω τι θα ήθελε να μείνει από αυτό το βιβλίο στις επόμενες γενιές. «Ένα μικρό λιθαράκι αλήθειας» απαντάει ο Δημήτρης Αλικάκος.
πηγή: insidestory.gr